Xe điện chững lại mở ra cơ hội cho xe plug-in hybrid ở châu Âu

Các quy định về phát thải CO2 của Châu Âu sẽ khiến PHEV ngày càng khó cạnh tranh với xe điện thuần túy và cấm chúng vào năm 2035. Nhưng thực tế lại là vấn đề khác.

Doanh số bán ô tô điện ở châu Âu và Mỹ gần đây đang chững lại và những hãng như Volkswagen, BMW, Mercedes, GM và Ford buộc phải giảm bớt các mục tiêu đầy tham vọng.

Khủng hoảng doanh số trong quý đầu tiên của Tesla, bất chấp cảnh báo từ CEO Elon Musk, đã dẫn đến sự rung chuyển trên thị trường chứng khoán và nhiều phương tiện truyền thông chỉ trích về tương lai của ô tô điện vì lợi ích của xe điện plug-in hybrid và xe điện thông thường.

Tuy nhiên, các nhà dự báo dài hạn cho rằng sự thụt lùi này đối với ô tô điện chỉ là một đốm sáng tạm thời. Theo nhà nghiên cứu đầu tư Jefferies, doanh số bán xe điện ở châu Âu sẽ tăng từ khoảng 2 triệu vào năm 2023 lên 8,9 triệu vào năm 2030 với thị phần 65% so với 16%, trong khi PHEV sẽ giảm dần từ khoảng 1 triệu vào năm ngoái xuống chỉ còn hơn 800.000 vào năm 2030 (7,7% so với 6,0%). Ngân hàng đầu tư UBS ước tính doanh số bán xe điện sẽ đạt 9,6 triệu chiếc vào năm 2030, trong khi PHEV sẽ tăng chậm cho đến năm 2028 rồi giảm xuống còn khoảng 900.000 chiếc vào năm 2030.

Một yếu tố mạnh mẽ đằng sau khả năng doanh số bán xe điện tiếp tục xu hướng tăng mạnh so với PHEV là quy định của EU, trong đó khẳng định 100% tổng doanh số bán xe mới đến năm 2035 chỉ là xe điện. Các quy định quản lý lượng khí thải carbon dioxide khiến việc sử dụng động cơ đốt trong ngày càng trở nên khó khăn hơn, ngay cả khi nó chạy cùng với pin.

Matt Schmidt của Schmidt Automotive Research là người đã sớm nhận ra rằng doanh số bán xe điện ở Tây Âu sẽ tạm dừng do sự thay đổi trong các quy định của EU.

“Dự báo của chúng tôi sẽ giữ nguyên đối với BEV vì chúng tôi đã tính toán đầy đủ đến sự chậm lại trong tăng trưởng vào năm 2024 do có sự thay đổi trong luật phát thải CO2 của đội xe EU từ năm 2025 và các nhà sản xuất đã thành lập có chủ đích lên kế hoạch chậm lại vào năm 2024 và tăng tốc một lần nữa từ năm 2025 để duy trì tuân thủ”, Schmidt nói.

Schmidt kỳ vọng doanh số bán xe điện ở Tây Âu sẽ đạt 8,4 triệu chiếc hay 60% tổng thị trường vào năm 2030, so với mức chỉ dưới 2 triệu vào năm 2023 (16,9%).

Schmidt cho biết: “Chúng tôi kỳ vọng khối lượng PHEV của Tây Âu sẽ dao động với tốc độ hàng năm khoảng 1 triệu chiếc trong tương lai gần”.

Schmidt cho rằng PHEV chủ yếu được các nhà sản xuất hạng sang ưa chuộng hơn: “Chúng tôi kỳ vọng các nhà sản xuất cao cấp sẽ tiếp tục tận dụng PHEV để đáp ứng các mục tiêu (EU) đến năm 2030 do lợi thế về lợi nhuận và chi phí mà chúng mang lại, trong khi khối lượng phổ thông (các nhà sản xuất) có thể sẽ giới thiệu nhiều mẫu xe hybrid nhẹ hơn”.

Năm ngoái, những mẫu PHEV bán chạy nhất ở châu Âu bao gồm Ford Kuga, Volvo XC-60, Mercedes GLC và BMW 3 series. Các loại xe hybrid nhẹ chạy hệ thống điện 48 volt để cung cấp năng lượng cho các bộ phận mà trước đây được cung cấp năng lượng từ động cơ, mang lại hiệu quả cao hơn.

Nhưng đến năm 2035, EU đã cấm xe hybrid, PHEV và bất kỳ loại xe nào có động cơ đốt trong (ICE). Quyết định này sẽ gây ngạc nhiên cho những công dân chỉ lái xe với số dặm giới hạn hàng ngày, muốn tính thực tế của PHEV nhưng không tin tưởng vào xe điện vì nghi ngờ về phạm vi hoạt động và giá cả. Họ muốn được tự do đi lại trên đường cao tốc mà không phải lo lắng về quãng đường đi.

Việc các chính trị gia ở Châu Âu và Mỹ tuyên bố rằng chỉ riêng ô tô điện là cách tốt nhất để giảm lượng khí thải CO2 toàn cầu sẽ lãng phí các nguồn tài nguyên quý giá và đã được chứng minh có thể được cung cấp bởi xe hybrid và công nghệ PHEV.

Xe hybrid, PHEV sử dụng pin nhỏ so với pin BEV khổng lồ và tránh tiêu thụ số lượng lớn các mặt hàng khan hiếm và có thể đắt hơn bao giờ hết như lithium, niken, coban và đồng. PHEV cũng cung cấp một lựa chọn hợp lý hơn. Nếu ô tô điện chỉ chạy bằng pin thống trị thị trường, điều này có thể sẽ khiến những người có thu nhập trung bình phải trả giá bằng ô tô của họ.

Việc cấm xe plug-in hybrid sẽ loại bỏ một giải pháp tiềm năng lý tưởng cho nhiều người lái xe ở Châu Âu. PHEV mang lại sự thoải mái khi lái xe mà không phát thải khí thải ở trung tâm thành phố trong khi vẫn duy trì tính linh hoạt và phạm vi hoạt động của động cơ đốt trong trong khoảng cách xa hơn.

Nhưng các tổ chức vận động hành lang xanh như Transport & Environment (T&E) có trụ sở tại Brussels không đồng tình. Trong một báo cáo được công bố năm ngoái “Xe hybrid: Một sự phân tâm nguy hiểm”, T&E cho biết PHEV không nên được chính phủ giảm thuế vì chúng không góp phần giảm lượng khí thải CO2 và thậm chí có thể khiến tình hình trở nên tồi tệ hơn.

T&E cho rằng các tài xế thường không có động cơ sử dụng phạm vi chỉ chạy bằng pin, do đó, trọng lượng tăng lên của PHEV khiến hiệu suất sử dụng nhiên liệu tổng thể của nó kém hơn so với xe ICE. Điều này có thể được giải quyết bằng hàng rào địa lý.

Tuy nhiên, lời chỉ trích này không có ý nghĩa gì đối với những người mua tư nhân có quãng đường đi được trung bình hàng năm nhỏ, không bị thuyết phục bởi tính hiệu quả của các phương tiện chỉ chạy bằng pin (BEV) và những người sẽ bị từ chối một phương tiện mà có lẽ 90% sử dụng sẽ chỉ chạy bằng điện.

Trong khi đó, sự tạm dừng trên con đường tăng trưởng của xe điện và sự hồi sinh lớn được dự đoán sẽ đưa ra một giả định rất lớn. Để đạt doanh số từ 2 triệu hiện nay lên 9 triệu vào năm 2030 đòi hỏi phải có một cuộc cách mạng về loại xe điện hiện có. Chúng sẽ rẻ hơn và nhỏ hơn nhiều – ví dụ như €10.000 (10.800 USD) – và được thiết kế để sử dụng trong đô thị. Hiện tại, không có đối thủ châu Âu nào ở hạng xe điện mới này. Các đối thủ lớn tồn tại ở Trung Quốc, và đối thủ sớm nhất ở châu Âu khó có thể xuất hiện cho đến năm 2027.

Mối đe dọa hiện hữu tiềm tàng từ Trung Quốc đã khiến các nhà sản xuất hàng đầu như BMW, Volkswagen và Renault đề nghị EU thay đổi các quy tắc. EU đã hứa sẽ xem xét lại toàn bộ thời gian biểu cho năm 2035 vào năm 2026. Trong khi đó, Renault đã yêu cầu EU triển khai kế hoạch tương đương với Kế hoạch Marshall, chương trình viện trợ lớn của Mỹ cho châu Âu sau Thế chiến thứ hai, để giải cứu các nhà sản xuất ô tô của châu Âu.

Nam Nguyễn