Xe điện sẽ tăng trưởng vững chắc năm 2025?

Trên toàn cầu, những chiếc xe sạch hơn sẽ tiếp tục chiếm lĩnh thị phần của những chiếc xe ngốn xăng khi chi phí giảm, các lựa chọn của người tiêu dùng mở rộng và các trạm sạc gia tăng.

Bất chấp mọi ồn ào về sự suy thoái của xe điện vào năm ngoái, doanh số bán xe điện chạy bằng pin và xe hybrid cắm điện trên toàn thế giới có khả năng đạt mức cao kỷ lục gần 17 triệu xe vào năm 2024 và dự kiến sẽ tăng khoảng 20% trong năm nay, theo công ty nghiên cứu thị trường BloombergNEF.

Ngoài ra, nhiều nhà sản xuất ô tô đang chuẩn bị cung cấp nhiều mẫu xe rẻ hơn cho các showroom ô tô trên toàn thế giới. Đổi lại, cả nhu cầu về dầu và lượng khí thải nhà kính phát sinh từ các phương tiện trên đường đều có khả năng đạt đỉnh trong vài năm tới.

Chắc chắn, tốc độ tăng trưởng doanh số bán xe điện đã hạ nhiệt, vì người tiêu dùng ở nhiều khu vực vẫn tiếp tục chờ đợi các lựa chọn giá cả phải chăng hơn và các giải pháp sạc thuận tiện hơn.

Một số ít quốc gia như Trung Quốc, Đức và New Zealand đã nới lỏng các khoản trợ cấp đang đẩy nhanh quá trình triển khai các loại xe phát thải thấp cũng không giúp ích gì. Và chắc chắn sẽ không có lợi cho ngành này nếu Tổng thống đắc cử Donald Trump thực hiện lời cam kết trong chiến dịch tranh cử của mình là xóa bỏ hỗ trợ của chính phủ cho xe điện và dựng lên các rào cản thương mại làm tăng chi phí sản xuất hoặc mua xe điện.

Các chuyên gia trong ngành và các nhà khoa học về khí hậu cho rằng điều ngược lại nên xảy ra ngay bây giờ. Một phần quan trọng của bất kỳ chiến lược thực tế nào để kiểm soát biến đổi khí hậu là thay thế hoàn toàn các loại xe đốt trong vào khoảng năm 2050.

BloombergNEF và các nguồn khác xác nhận rằng nếu không có các lệnh nghiêm ngặt hơn hoặc hỗ trợ hào phóng hơn cho xe điện, thế giới sẽ không thể đạt được mục tiêu đó.

Gil Tal, giám đốc Trung tâm nghiên cứu xe điện tại Đại học California, Davis cho biết: "Chúng ta phải thúc đẩy các công ty sản xuất ô tô và chúng ta cũng phải giúp họ về các ưu đãi, R&D và cơ sở hạ tầng".

Nhưng cuối cùng, số phận của doanh số bán xe điện sẽ phụ thuộc vào động lực cụ thể trong các khu vực cụ thể.

Mỹ

Thị trường xe điện Mỹ sẽ là một mớ hỗn độn của những mâu thuẫn.

Một mặt, các công ty đang chi hàng chục tỷ USD để xây dựng hoặc mở rộng các nhà máy sản xuất pin, xe điện và bộ sạc trên khắp nước Mỹ. Trong vòng vài năm tới, Honda có ý định bắt đầu vận hành các dây chuyền lắp ráp được cải tiến để sản xuất xe điện tại Ohio, Toyota có kế hoạch bắt đầu sản xuất xe SUV điện tại nhà máy hàng đầu của mình ở Kentucky và GM dự kiến sẽ bắt đầu sản xuất xe Bolts được hồi sinh tại Kansas, cùng với hàng chục cơ sở khác đang được lên kế hoạch hoặc đang được xây dựng.

Tất cả những điều đó hứa hẹn sẽ giảm chi phí cho các loại xe sạch hơn, thúc đẩy các lựa chọn của người tiêu dùng, tạo ra hàng chục nghìn việc làm và giúp các nhà sản xuất ô tô Mỹ bắt kịp các đối thủ nước ngoài đang tăng tốc trong thiết kế, sản xuất và đổi mới xe điện.

Nhưng không rõ điều đó có nhất thiết chuyển thành giá tiêu dùng thấp hơn và do đó nhu cầu sẽ cao hơn không, vì ông Trump đã cam kết sẽ phá bỏ các chính sách quan trọng hiện đang thúc đẩy lĩnh vực này.

Các kế hoạch của ông được cho là bao gồm việc hủy bỏ khoản tín dụng thuế tiêu dùng lên tới 7.500 USD có trong dự luật khí hậu mang tính biểu tượng của Tổng thống Joe Biden, Đạo luật giảm lạm phát. Ông cũng đe dọa sẽ áp thuế quan cứng đối với hàng hóa nhập khẩu từ Mexico, Trung Quốc, Canada và các quốc gia khác nơi sản xuất nhiều xe hoặc phụ tùng.

Các kế hoạch thương mại thù địch của chính quyền Mỹ sắp tới đe dọa làm chậm quá trình chuyển đổi sang các ngành công nghiệp sạch hơn, thúc đẩy lạm phát và đình trệ nền kinh tế.

Tal cho rằng những thay đổi chính sách đó có thể xóa sổ mọi khoản cắt giảm chi phí khi các công ty mở rộng quy mô sản xuất linh kiện và xe điện trong nước. Các hạn chế thương mại chặt chẽ hơn cũng có thể khiến các công ty nước ngoài sản xuất các mẫu xe rẻ hơn khó thâm nhập vào thị trường Mỹ hơn.

Điều đó quan trọng vì rào cản lớn nhất đối với người tiêu dùng Mỹ là chi phí cao ngất ngưởng của xe điện. Các mẫu xe giá cả phải chăng nhất vẫn có giá khởi điểm khoảng 30.000 USD tại Mỹ và nhiều xe ô tô, xe tải và xe SUV chạy điện có giá lên tới 40.000 USD.

Bhuvan Atluri, phó giám đốc nghiên cứu tại MIT Mobility Initiati cho biết: "Không có gì khả quan hơn trong các lựa chọn giá cả phải chăng hơn và những mẫu xe được hứa hẹn không thấy đâu cả”.

Thật vậy, Elon Musk vẫn chưa thực hiện được “kế hoạch tổng thể” kéo dài 18 năm của mình là sản xuất một chiếc Tesla EV giá thị trường đại chúng, gần đây nhất Musk đã gọi một mẫu xe giá 25.000 đô la là “vô nghĩa”.

Chevy Bolt được cải tiến đang trên đường đến tay người tiêu dùng Mỹ, cũng như một chiếc Jeep giá 25.000 USD. Nhưng mức giá thực tế sẽ không rõ ràng cho đến khi những chiếc xe này đến các đại lý và chính quyền của ông Trump chuyển nhưng lời hứa trong chiến dịch của mình thành chính sách.

Liên minh châu Âu

Câu chuyện về xe điện trên khắp Liên minh châu Âu có thể sẽ lạc quan hơn đáng kể trong năm tới. Đó là vì các tiêu chuẩn khí thải carbon dioxide đối với xe chở khách sẽ được thắt chặt, yêu cầu các nhà sản xuất ô tô ở các quốc gia thành viên phải giảm ô nhiễm khí hậu trên toàn đội xe của họ xuống 15% so với mức năm 2021.

Theo kế hoạch khí hậu của EU, các mục tiêu này trở nên nghiêm ngặt hơn sau mỗi năm năm, với mục tiêu loại bỏ khí thải từ ô tô và xe tải vào năm 2035.

Các nhà sản xuất ô tô có ý định giới thiệu một số mẫu xe điện giá cả phải chăng trong những tháng tới, được lên kế hoạch một cách có chủ đích để giúp các công ty đáp ứng các yêu cầu mới, Felipe Rodríguez, phó giám đốc điều hành châu Âu tại Hội đồng Quốc tế về Giao thông Sạch (ICCT), cho biết.

Những mẫu xe giá rẻ hơn đó bao gồm xe hatchback ID.2all của Volkwagen (26.000 USD) và xe điện Fiat Panda (28.500 USD), cùng nhiều mẫu xe khác.

Theo ICCT, trung bình, các nhà sản xuất sẽ cần tăng thị phần xe điện chạy bằng pin từ 16% tổng doanh số bán hàng vào năm 2023 lên khoảng 28% để đạt được mục tiêu. Một số công ty ô tô châu Âu đang tăng giá xe động cơ đốt trong và giảm giá xe điện hiện có để giúp đạt được mục tiêu. Đặc biệt, một số công ty cũng đang tranh luận để Ủy ban Châu Âu nới lỏng các quy định.

Xu hướng bán hàng ở bất kỳ quốc gia nào vẫn sẽ phụ thuộc vào các điều kiện và quyết định chính sách của địa phương. Một câu hỏi lớn là liệu một loạt các ưu đãi thuế mới hay những thay đổi chính sách bổ sung có giúp Đức, thị trường ô tô lớn nhất châu Âu, phục hồi tăng trưởng của ngành xe điện hay không. Doanh số bán hàng đã giảm mạnh vào năm ngoái sau khi quốc gia này cắt giảm trợ cấp vào cuối năm 2023.

Xe điện hiện chiếm khoảng 25% doanh số bán hàng mới trên toàn EU. ICCT ước tính rằng chúng sẽ vượt qua xe đốt trong trên toàn EU vào khoảng năm 2030, khi các quy tắc về khí thải được thiết lập để thắt chặt đáng kể một lần nữa.

Trung Quốc

Sau nhiều thập kỷ đầu tư chiến lược và các chính sách có mục tiêu, Trung Quốc hiện là nhà sản xuất xe điện thống trị cũng như là thị trường lớn nhất thế giới. Điều đó khó có thể thay đổi trong tương lai gần, bất kể Mỹ hay các quốc gia khác áp đặt rào cản thương mại nào.

Vào tháng 10, Ủy ban Châu Âu đã ban hành mức thuế quan cao hơn đáng kể đối với xe điện do Trung Quốc sản xuất, với lý do rằng nước này đã tạo ra lợi thế thị trường không công bằng cho các công ty trong nước. Quyết định này được đưa ra sau quyết định của chính quyền Tổng thống Biden vào tháng 5 năm ngoái về việc áp dụng mức thuế quan 100% đối với xe Trung Quốc, với lý do là các hoạt động thương mại không công bằng và hành vi trộm cắp tài sản trí tuệ.

Về phần mình, các quan chức Trung Quốc lập luận rằng các công ty trong nước của họ đã giành được lợi thế thị trường bằng cách sản xuất xe điện chất lượng cao, giá cả phải chăng. Theo ước tính của Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA), hơn 60% xe điện của Trung Quốc hiện đã rẻ hơn so với các loại xe chạy bằng động cơ đốt trong.

Quốc gia này đã ra hiệu rằng họ đã chuẩn bị đáp trả mạnh mẽ hơn nữa, theo những cách có thể gây ra nỗi đau kinh tế nghiêm trọng cho đối thủ kinh tế lớn nhất của mình.

Scott Kennedy, chủ tịch ủy thác về kinh doanh và kinh tế Trung Quốc tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế, viết rằng: "Thực tế và điều khiến đây trở thành một thách thức khó khăn là có một số sự thật trong cả hai quan điểm".

Những rào cản thương mại này đã tạo ra những rủi ro đáng kể cho các nhà sản xuất xe điện của Trung Quốc, đặc biệt là khi kết hợp với nền kinh tế trì trệ của nước này, năng lực sản xuất ô tô dư thừa và thực tế là hầu hết các công ty trong lĩnh vực này đều không có lãi.

Trung Quốc cũng cắt giảm trợ cấp cho xe điện vào cuối năm 2022, thay thế bằng chính sách yêu cầu các nhà sản xuất phải đạt được mục tiêu tiết kiệm nhiên liệu.

Nhưng đất nước này đã cố tình đa dạng hóa thị trường xuất khẩu trong nhiều năm và đang ở vị thế tốt để tiếp tục tăng doanh số bán ô tô và xe buýt điện tại các quốc gia trên khắp Đông Nam Á, Mỹ Latinh và Châu Âu, Hui He, giám đốc khu vực Trung Quốc tại ICCT cho biết. Cũng có một số dấu hiệu cho thấy Trung Quốc và EU có thể sớm đạt được thỏa hiệp trong tranh chấp thương mại của họ.

Trong nước, Trung Quốc hiện đang hướng đến các thị trường nông thôn để thúc đẩy tăng trưởng cho ngành. Các quan chức đã tạo ra các khoản trợ cấp mua hàng cho cư dân ở nông thôn và kêu gọi xây dựng thêm các cơ sở sạc.

Theo hầu hết các ước tính, Trung Quốc sẽ tiếp tục chứng kiến sự tăng trưởng vững chắc về doanh số bán xe điện, đưa gần 50 triệu xe điện chạy bằng pin và xe hybrid cắm điện vào lưu thông trên đường phố của đất nước vào cuối năm 2025.

Hoàng Lâm