Xe hybrid – tâm điểm mới trong chiến lược xuất khẩu ô tô Trung Quốc

Sự chuyển hướng chiến lược của các hãng xe Trung Quốc

Cuộc cách mạng xe điện tại Trung Quốc - nước sản xuất xe điện lớn nhất thế giới - đang ghi nhận sự đảo chiều đáng chú ý. Mũi nhọn sắc bén nhất để chinh phục thị trường quốc tế của các hãng xe Trung Quốc giờ không phải những chiếc xe thuần điện (BEV) mà là loại xe hybrid sạc điện (PHEV), loại xe vừa chạy pin, vừa chạy xăng.

Thực vậy, theo Hiệp hội Các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc (CAAM), trong sáu tháng đầu năm nay, xuất khẩu xe PHEV của Trung Quốc đã tăng hơn gấp 3 lần so với cùng kỳ năm trước, trong khi xe thuần điện chỉ tăng 40%. Xu hướng này tiếp tục được duy trì trong tháng 7, với xuất khẩu xe PHEV đạt 85.000 chiếc, tăng 220% so với cùng kỳ năm ngoái, trong khi xuất khẩu xe BEV chỉ tăng 83,6%.

Sự khác biệt lớn nhất được ghi nhận tại thị trường châu Âu. Theo số liệu từ Hiệp hội Xe du lịch Trung Quốc (CPCA), lượng nhập khẩu xe hybrid từ Trung Quốc trong nửa đầu năm tăng hơn 6 lần, trong khi nhập khẩu xe thuần điện lại giảm 2%.

Không chỉ châu Âu, nhiều thị trường khác cũng ghi nhận xu hướng này, từ Đông Nam Á, Bắc Phi cho tới Trung Đông. Tập đoàn xe điện hàng đầu của Trung Quốc là BYD đã cho thấy sự xoay trục nhanh chóng. Xuất khẩu xe PHEV sang Brazil - thị trường nước ngoài lớn nhất của hãng - hiện đã gần gấp đôi xuất khẩu xe thuần điện.

Hiện PHEV chiếm gần một phần ba tổng xuất khẩu xe điện của Trung Quốc. Các nhà phân tích trong ngành công nghiệp ô tô đánh giá sự chuyển hướng chiến lược của các hãng xe Trung Quốc - vốn kiểm soát hơn một nửa nhu cầu toàn cầu với 11 triệu xe tiêu thụ mỗi năm cho thấy thế giới chưa sẵn sàng từ bỏ hoàn toàn động cơ đốt trong.

Động lực từ khoảng trống hạ tầng sạc

Theo các chuyên gia, một trong những nguyên nhân chính dẫn đến sự thay đổi này là khoảng cách về hạ tầng sạc giữa các quốc gia. Trong khi Trung Quốc đã phát triển được mạng lưới trạm sạc rộng khắp cho xe thuần điện, tại các quốc gia Đông Nam Á hay Nam Mỹ, mạng lưới trạm sạc còn thiếu thốn. Điều này đã khiến PHEV trở thành giải pháp dung hòa lý tưởng: vừa giảm phát thải so với xe xăng, vừa loại bỏ lo ngại về việc xe hết pin đột ngột.

Ông Bill Russo, CEO Công ty chiến lược và đầu tư Automobility có trụ sở tại Thượng Hải, nhận định: “Tại những thị trường mà hạ tầng hoặc chính sách hỗ trợ cho BEV còn yếu, PHEV mang lại giải pháp thực tế hơn, cho phép các hãng xe Trung Quốc cạnh tranh về giá, phạm vi hoạt động và vận hành”.

Sự thay đổi này đã biến chiến lược vốn dựa trên xe thuần điện trước đây của Trung Quốc thành một cách tiếp cận đa dạng hơn, vừa khai thác được những thị trường còn thiếu hạ tầng trạm sạc, vừa xoa dịu tâm lý lo ngại xe “hết pin” của người tiêu dùng.

Ông Vincent Wong, Phó chủ tịch Công ty SAIC-GM-Wuling, phát biểu tại triển lãm ô tô Gaikindo, Indonesia: “Nếu chỉ tập trung sản xuất xe BEV, tôi sẽ bỏ qua 50% thị trường xe năng lượng mới (NEV). Xe PHEV vẫn có chỗ đứng, còn việc chuyển hoàn toàn sang xe BEV sẽ phụ thuộc vào chính sách và hệ sinh thái của từng quốc gia”.

Không chỉ Trung Quốc, các hãng xe Nhật Bản cũng đang nỗ lực cạnh tranh trong phân khúc thị trường này. Honda đã lên kế hoạch ra mắt 13 mẫu xe hybrid thế hệ tiếp theo trên toàn cầu trong bốn năm, kể từ năm 2027. Hiện tại, hãng đã bán được hơn một chục mẫu xe hybrid trên toàn thế giới. Nhà sản xuất ô tô lớn thứ hai của Nhật Bản chỉ sau Toyota Motor, đặt mục tiêu bán được từ 2,2-2,3 triệu xe hybrid vào năm 2030, một bước nhảy vọt so với con số 868.000 xe được bán ra vào năm ngoái.

Sự thích ứng với thay đổi chính sách

Một động lực khác thúc đẩy xu hướng xuất khẩu xe PHEV của Trung Quốc là để phù hợp với các điều kiện chính sách.

Tại châu Âu, sự bùng nổ về nhu cầu xe PHEV chủ yếu bắt nguồn từ các chính sách thương mại của khối. Trong khi Liên minh châu Âu (EU) áp thuế bổ sung với xe thuần điện sản xuất tại Trung Quốc nhằm bảo vệ ngành sản xuất nội khối, xe hybrid lại thoát khỏi rào cản này khi chỉ chịu mức thuế cơ bản 10%. Điều này đã tạo ra “kẽ hở”, giúp các hãng xe Trung Quốc duy trì mức giá cạnh tranh và nhanh chóng mở rộng thị phần trong phân khúc này.

“Sự tăng vọt về xuất khẩu phản ánh cả nhu cầu đối với xe hybrid gia tăng và lợi thế cạnh tranh về giá của xe hybrid Trung Quốc, vốn chịu ít thuế và hạn chế hơn”, Giáo sư Kinh tế Liang Yan tại Đại học Willamette (Oregon), nhận xét.

Theo trang tin ô tô Carwow của Anh, một mẫu SUV hybrid sạc điện BMW X5 mới có giá khởi điểm 90.417 đô la, trong khi mẫu MG HS PHEV do SAIC Motor của Trung Quốc sản xuất có giá khởi điểm chỉ từ 26.500 đô la.

Các nhà phân tích của UBS đánh giá, các thương hiệu xe Trung Quốc có khả năng tiếp tục gia tăng thị phần tại châu Âu, khi họ cung cấp xe với mức giá mà các hãng châu Âu khó có thể cạnh tranh đồng thời vẫn đảm bảo lợi nhuận.

Những băn khoăn về vấn đề khí thải

Tuy nhiên, sự bùng nổ PHEV cũng làm dấy lên tranh cãi về mức độ “xanh” thực sự của loại xe này, trong bối cảnh châu Âu đang hướng tới mục tiêu đầy tham vọng là vào năm 2035, tất cả các mẫu xe mới được bán ra tại đây phải không phát thải carbon trong quá trình vận hành.

Theo ước tính của Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA), xe PHEV phát thải ít hơn khoảng 30% so với xe xăng thuần túy. Tuy nhiên, vì vẫn sử dụng nhiên liệu hóa thạch, loại xe này có thể làm chậm tiến trình toàn cầu hướng tới mục tiêu không phát thải trong nhiều năm.

Sự gia tăng của PHEV đã thách thức các giả định trước đây về tốc độ của quá trình chuyển dịch năng lượng toàn cầu. Các chính phủ đã đưa ra những mục tiêu môi trường đầy tham vọng, nhưng người tiêu dùng và hạ tầng lại cho thấy một thực tế chậm rãi hơn, đòi hỏi phải có sự điều chỉnh.

Bên cạnh đó, có một thực tế là sự nổi lên của xe PHEV xuất hiện đúng vào thời điểm các chính sách khuyến khích xe thuần điện trên toàn cầu đang suy yếu. Các biện pháp hỗ trợ tại nhiều nước châu Âu đã bị cắt giảm, do khó khăn ngân sách, trong khi tại Mỹ các khoản trợ cấp, hoàn thuế cho EV sẽ hết hạn vào tháng 9.

Quyết định gần đây của EU gia hạn cho các hãng xe thêm ba năm để đáp ứng tiêu chuẩn khí thải càng cho thấy, các quan chức đã thừa nhận rằng các mục tiêu ban đầu là quá lạc quan và cần có sự điều chỉnh. Những thay đổi này đang tạo ra khoảng trống cho xe hybrid Trung Quốc củng cố vị trí trên thị trường, trong lúc cơ sở hạ tầng thuần điện vẫn đang trong quá trình xây dựng.

Theo báo cáo của Ken Research, với các nỗ lực hạn chế khí thải và nhu cầu của người tiêu dùng đối với giao thông bền vững, tương lai của thị trường xe hybrid - được định giá khoảng 125 tỉ đô la, là khá hứa hẹn.

Trong thời gian tới, các quốc gia như Ấn Độ và Brazil dự kiến sẽ chứng kiến doanh số bán xe tăng 25%, nhờ quá trình đô thị hóa và thu nhập tăng. Sự tăng trưởng này tạo ra nhu cầu về các loại xe giá cả phải chăng, tiết kiệm nhiên liệu, và xe hybrid là một lựa chọn hấp dẫn cho người tiêu dùng đang tìm kiếm các giải pháp tiết kiệm chi phí.

Triển vọng của xe thuần điện vẫn là tích cực

Đối mặt với thị trường trong nước bão hòa và áp lực tái cấu trúc, xuất khẩu đang trở thành vấn đề sống còn với các hãng xe Trung Quốc. Tuy nhiên, trong làn sóng thay đổi đó, một số hãng xe Trung Quốc vẫn kiên định với tầm nhìn thuần điện. Ông William Li, nhà sáng lập hãng xe Nio, nói rằng ông lựa chọn duy trì “con đường xe điện thuần túy”.

Khi ra mắt mẫu xe BEV SUV Onvo L90 vào đầu tháng 8, ông thừa nhận: “Nếu có thể quay ngược thời gian, tôi cũng sẽ làm xe điện REEV (loại xe dùng động cơ nhỏ chạy xăng/dầu phát điện để sạc khi pin yếu, giúp kéo dài phạm vi hoạt động) để kiếm lợi nhuận. Nhưng giờ, tôi sẽ kiên trì cho tới khi khách hàng sẵn sàng chuyển sang BEV”.

Các chuyên gia ví von xe PHEV đóng vai trò là cây cầu trong tiến trình chuyển đổi của ngành công nghiệp ô tô, vừa đảm bảo sản xuất xe đủ sạch để giảm thiểu ô nhiễm môi trường, nhưng đồng thời cũng đủ thực tế để phù hợp với hạ tầng hiện nay.

Chuyên gia Bill Russo nói: “Sự bùng nổ xuất khẩu xe PHEV có thể kéo dài 3-5 năm, trước khi công nghệ pin và hạ tầng sạc bắt kịp với nhu cầu thực tế. Dù là bước lùi tạm thời, triển vọng dài hạn của xe điện vẫn rất mạnh. Đây là giai đoạn chuyển tiếp, chứ không phải bước thụt lùi”.

Theo Restofworld, China Daily, SCMP, Reuters, Ainvest

Song Thanh