Xóa bỏ thuế khoán đối với hộ kinh doanh
Nghị quyết số 68 về phát triển kinh tế tư nhân, vừa được Bộ Chính trị ban hành, đã xác định rõ định hướng cải cách quan trọng: chấm dứt việc áp dụng hình thức thuế khoán đối với hộ kinh doanh chậm nhất là trong năm 2026. Đây là một trong những giải pháp mang tính chiến lược nhằm thúc đẩy khu vực kinh tế tư nhân phát triển bền vững, minh bạch và hiện đại hơn.
Từ thuế khoán đến minh bạch hóa: Một chủ trương cần thiết
Theo đánh giá của nhiều chuyên gia kinh tế, việc từng bước loại bỏ thuế khoán là chủ trương hợp lý và phù hợp với xu thế hiện đại hóa quản lý thuế. Dù hình thức thuế khoán có ưu điểm là đơn giản và dễ triển khai, song lại tồn tại nhiều bất cập về tính công khai, minh bạch. Trong thực tế, không ít hộ kinh doanh có doanh thu cao nhưng lại khai báo thấp nhằm tránh nghĩa vụ thuế, gây thất thu cho ngân sách và làm méo mó môi trường cạnh tranh.
Xóa bỏ thuế khoán đối với hộ kinh doanh
Do đó, việc chuyển đổi sang hình thức quản lý thuế dựa trên kê khai và hóa đơn điện tử được kỳ vọng sẽ tạo dựng hệ thống thuế công bằng hơn, đồng thời giúp Nhà nước kiểm soát hiệu quả hơn hoạt động của các hộ kinh doanh.
Để tiến trình xóa bỏ thuế khoán diễn ra suôn sẻ, cơ quan quản lý cần triển khai các giải pháp đồng bộ, trong đó đặc biệt chú trọng đến hỗ trợ chuyển đổi cho các hộ kinh doanh. Cần đẩy mạnh quá trình số hóa, đơn giản hóa và minh bạch hóa quy trình kế toán, thuế và bảo hiểm xã hội, giúp hộ kinh doanh dễ dàng tuân thủ và vận hành theo chuẩn mực của mô hình doanh nghiệp.
Đồng thời, các công cụ hỗ trợ cần được triển khai một cách thiết thực, chẳng hạn như cung cấp miễn phí phần mềm kế toán, nền tảng số dùng chung, dịch vụ tư vấn pháp lý cũng như các chương trình đào tạo về quản trị doanh nghiệp, kế toán, nhân sự, thuế và pháp luật. Những chính sách này không chỉ giảm chi phí chuyển đổi mà còn giúp hộ kinh doanh tiếp cận kiến thức và kỹ năng cần thiết để phát triển bền vững.
Song song với đó, việc thực thi Chiến lược tài chính toàn diện quốc gia cũng cần được thúc đẩy mạnh mẽ hơn, nhằm nâng cao khả năng tiếp cận các dịch vụ tài chính cho các doanh nghiệp nhỏ, siêu nhỏ và hộ kinh doanh. Đặc biệt, các nhóm đối tượng yếu thế như phụ nữ, thanh niên, đồng bào dân tộc thiểu số, người sống ở vùng sâu, vùng xa sẽ được ưu tiên hưởng lợi từ chính sách này, góp phần bảo đảm sự bao trùm và công bằng trong phát triển kinh tế.
Để hiện thực hóa việc chuyển đổi, các hộ kinh doanh sẽ dần được đưa vào diện quản lý thuế theo phương pháp kê khai, sử dụng hóa đơn điện tử qua máy tính tiền hoặc thông qua các ứng dụng công nghệ như eTax Mobile. Tuy nhiên, so với thuế khoán, phương pháp này có độ phức tạp cao hơn và đòi hỏi chi phí vận hành lớn hơn. Vì vậy, việc xây dựng một lộ trình chuyển đổi phù hợp và các chính sách hỗ trợ cụ thể là điều cần thiết để tránh gây áp lực đột ngột lên hộ kinh doanh.
Theo số liệu từ Cục Thuế thuộc Bộ Tài chính, tính đến cuối tháng 3 năm 2025, có khoảng 1.975.373 hộ, cá nhân kinh doanh vẫn đang nộp thuế theo hình thức khoán, trong khi số lượng thực hiện kê khai chỉ là 6.142 trường hợp. Trong thời gian tới, thông qua việc triển khai bản đồ số hộ kinh doanh, dự kiến sẽ có thêm 61.329 hộ được quản lý theo phương pháp kê khai.
Hiện cả nước có khoảng 3,6 triệu hộ kinh doanh được quản lý thuế, trong đó gần 2 triệu hộ - tương đương 66% - đang áp dụng hình thức thuế khoán. Trung bình trong quý I năm 2025, mỗi hộ kinh doanh nộp khoảng 672.000 đồng/tháng theo hình thức khoán.
Tổng thu ngân sách nhà nước từ khu vực hộ và cá nhân kinh doanh trong 3 tháng đầu năm 2025 đạt khoảng 8.695 tỷ đồng, tăng 25,7% so với cùng kỳ năm trước. Riêng trong tháng 3/2025, mức thuế khoán bình quân là 672.300 đồng/hộ/tháng, trong khi với phương pháp kê khai, con số này cao gấp gần bảy lần, đạt khoảng 4,6 triệu đồng/hộ/tháng.
Vai trò then chốt của khu vực kinh tế tư nhân
Nghị quyết 68 cũng nhấn mạnh vai trò ngày càng quan trọng của kinh tế tư nhân trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Trải qua gần 40 năm kể từ công cuộc Đổi mới, khu vực này đã phát triển mạnh mẽ cả về số lượng và chất lượng. Hiện có hơn 940.000 doanh nghiệp tư nhân và hơn 5 triệu hộ kinh doanh đang hoạt động, đóng góp khoảng 50% GDP, trên 30% tổng thu ngân sách nhà nước, đồng thời tạo việc làm cho khoảng 82% lực lượng lao động.
Kinh tế tư nhân không chỉ góp phần thúc đẩy tăng trưởng mà còn đóng vai trò quan trọng trong đổi mới sáng tạo, nâng cao năng suất, cải thiện sức cạnh tranh của nền kinh tế và thực hiện các mục tiêu xã hội như xóa đói, giảm nghèo, bảo đảm an sinh.
Để tạo nền tảng pháp lý vững chắc cho tiến trình chuyển đổi hộ kinh doanh thành doanh nghiệp, Nghị quyết yêu cầu rà soát và hoàn thiện hệ thống pháp luật liên quan đến kinh doanh cá thể. Mục tiêu là thu hẹp khoảng cách về cơ chế quản trị và tài chính, từ đó tạo điều kiện thuận lợi cho các hộ kinh doanh nâng tầm hoạt động, hướng tới mô hình doanh nghiệp chính thức, bài bản.
Nghị quyết 68 vì thế không chỉ đặt ra định hướng cải cách thuế, mà còn mở ra một lộ trình toàn diện nhằm củng cố và nâng cao năng lực cho khu vực kinh tế tư nhân – động lực chủ lực của phát triển kinh tế trong thời kỳ mới.
