Xóa 'định kiến' để học nghề

Học sinh thực hành ngành Tạo mẫu và Chăm sóc sắc đẹp, Trường Trung cấp Bách Nghệ TPHCM. Ảnh: Đ.N

Quan niệm này trở nên lỗi thời trước sự phát triển của xã hội và thị trường lao động. Đã đến lúc cần nhìn nhận công bằng, đúng đắn về giá trị của giáo dục nghề nghiệp, nơi người trẻ không chỉ tìm được công việc ổn định mà còn có cơ hội khẳng định tài năng và đam mê.

Vượt qua định kiến

Em Nguyễn Thanh Khôi - học sinh giỏi 4 năm liền tại một trường THCS ở Quận 12, TPHCM, đã chọn học nghề kỹ thuật ô tô theo chương trình hợp tác với doanh nghiệp Đức thay vì thi vào trường THPT công lập danh tiếng. Quyết định này ban đầu gây ngỡ ngàng và dị nghị từ người xung quanh.

Chị Nguyễn Thị Thu Hường (mẹ Khôi) chia sẻ: “Nhiều người nghĩ học nghề chỉ dành cho học sinh yếu, rằng đó là lãng phí tài năng. Nhưng tôi tôn trọng lựa chọn của con. Học nghề không đồng nghĩa với việc khép lại cánh cửa đại học, và thực tế, nhiều người đã thành công từ con đường này”.

Giống như Khôi, nhiều học sinh khác đã dũng cảm vượt qua “định kiến” để chọn con đường phù hợp: Học các khóa sơ cấp nghề, vào trường trung cấp nghề, cao đẳng. Song, nhiều học sinh khác, dù có năng khiếu và đam mê với hướng đi học nghề vẫn ngần ngại vì áp lực từ gia đình và xã hội.

Họ bị giằng xé giữa việc theo đuổi đam mê và đáp ứng kỳ vọng. Bởi với nhiều cha mẹ học sinh, con đường vào đại học từ lâu được xem là “lựa chọn vàng” sau khi tốt nghiệp THPT. Tấm bằng đại học thường được coi như bảo chứng cho tương lai, thước đo thành công.

Nhu cầu nhân lực tay nghề cao

Ông Trần Anh Tuấn - Phó Chủ tịch Hội Giáo dục nghề nghiệp TPHCM, cho biết thị trường lao động TPHCM đang “khát” nhân lực có tay nghề, đặc biệt trong các lĩnh vực như công nghệ thông tin, tự động hóa, logistics, du lịch - khách sạn và công nghệ làm đẹp. Tuy nhiên, thực tế đáng buồn là thị trường lao động đang mất cân đối cung cầu. Hằng năm, hàng nghìn cử nhân tốt nghiệp đại học không tìm được việc làm đúng chuyên ngành, trong khi doanh nghiệp lại khó khăn tìm kiếm lao động lành nghề.

Theo ông Tuấn, tỷ lệ lao động qua đào tạo có bằng cấp, chứng chỉ còn thấp, gây ra mất cân đối nghiêm trọng. Các doanh nghiệp, đặc biệt doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, sẵn sàng trả lương cao và đãi ngộ tốt cho lao động có tay nghề vững, biết vận hành công nghệ hiện đại.

Ông nhấn mạnh: “Định kiến về nghề danh giá và tầm thường là rào cản lớn trong hướng nghiệp. Xã hội cần đa dạng ngành nghề. Người thợ giỏi hay chuyên gia lành nghề cũng đáng được tôn trọng như nhà quản lý”.

Học sinh có thể lựa chọn học THPT hoặc học trường nghề. Ảnh minh họa: L.N

Học nghề - con đường rộng mở

Học nghề không chỉ giúp rút ngắn thời gian đào tạo, tiết kiệm chi phí mà còn đảm bảo việc làm ổn định. Các chương trình đào tạo nghề hiện nay chú trọng thực hành (chiếm khoảng 70% thời lượng), giúp học viên ra trường có thể làm việc ngay mà không cần đào tạo lại.

ThS Tạ Đình Nguyên - Trưởng phòng Đào tạo, Trường Trung cấp Bách Nghệ TPHCM (huyện Hóc Môn, TPHCM), khẳng định, kỹ năng nghề cần được coi trọng để người lao động phát triển sự nghiệp. Khi người trẻ thấy tương lai tươi sáng từ học nghề, họ sẽ có động lực học tập.

Để xóa bỏ định kiến, phụ huynh cần thay đổi tư duy, không áp đặt kỳ vọng mà nên đồng hành, lắng nghe nguyện vọng của con, cùng tìm hiểu năng lực, sở thích và nhu cầu thị trường. Học sinh cần được hướng nghiệp sớm, hiểu rằng lựa chọn ngành nghề phải dựa trên đam mê, năng lực và điều kiện gia đình, thay vì chạy theo phong trào hay áp lực xã hội.

Chính phủ đang có nhiều chính sách hỗ trợ giáo dục nghề nghiệp, như miễn học phí cho học sinh tốt nghiệp THCS học nghề, đầu tư xây dựng trường nghề chất lượng cao và tăng cường hợp tác giữa nhà trường và doanh nghiệp. Những nỗ lực này nhằm nâng cao vị thế giáo dục nghề nghiệp, tạo môi trường thuận lợi để học sinh tự tin chọn con đường phù hợp. Xóa bỏ định kiến về học nghề đòi hỏi sự thay đổi trong nhận thức của xã hội, gia đình, nhà trường đến các nhà hoạch định chính sách.

Theo nhiều chuyên gia giáo dục, giáo dục nghề nghiệp đang trở thành lựa chọn hấp dẫn nhờ cơ hội việc làm cao và thu nhập ổn định. Các doanh nghiệp hiện nay “khát” nhân lực có tay nghề, sẵn sàng trả lương cao cho thợ giỏi và kỹ thuật viên lành nghề. Tỷ lệ sinh viên trường nghề có việc làm sau tốt nghiệp thường đạt mức cao, thậm chí nhiều em được tuyển dụng ngay từ khi còn học.

Điểm mạnh của giáo dục nghề nghiệp còn nằm ở sự đa dạng ngành nghề, từ công nghệ thông tin, cơ khí, điện tử đến du lịch, làm đẹp và nông nghiệp công nghệ cao. Người học dễ dàng tìm được ngành phù hợp với sở thích và năng lực. Đặc biệt, với tay nghề vững chắc, sinh viên tốt nghiệp có thể tự tin khởi nghiệp, mở cơ sở kinh doanh riêng, tạo việc làm và đóng góp tích cực cho nền kinh tế.

ThS Tạ Đình Nguyên nhấn mạnh: “Học nghề là con đường chính thống, bình đẳng và đáng tự hào. Khi xã hội trân trọng người thợ lành nghề, người trẻ sẽ tự tin theo đuổi đam mê, kiến tạo tương lai vững chắc và đóng góp cho sự phát triển đất nước. Thành công không chỉ có một lối đi, và học nghề là con đường rộng mở, đầy hứa hẹn”.

Lâm Ngọc