Xử lý nghiêm vi phạm về khai thác khoáng sản xây cao tốc Cam Lộ - La Sơn

Dự án cao tốc Cam Lộ - La Sơn qua Thừa Thiên Huế (Ảnh: Báo Tài nguyên -Môi trường).

Văn phòng Chính phủ vừa có công văn số 6366/VPCP- V.I gửi Thanh tra Chính phủ; Bộ GTVT; Bộ Tài nguyên và Môi trường; UBND các tỉnh: Quảng Trị, Thừa Thiên Huế truyền đạt ý kiến chỉ đạo của Phó thủ tướng Lê Minh Khái về kết luận thanh tra việc cấp phép khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường tại các tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên Huế cung cấp cho Dự án thành phần đầu tư xây dựng cao tốc Bắc - Nam phía Đông, đoạn Cam Lộ - La Sơn.

Theo đó, Phó thủ tướng yêu cầu Thanh tra Chính phủ chịu trách nhiệm toàn diện về nội dung kết luận, kiến nghị nêu tại Kết luận thanh tra số 1782/KL-TTCP ngày 4/8/2023 về việc cấp phép khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường (đất, cát, đá, sỏi làm vật liệu san lấp, đắp nền đường) tại các tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên Huế cung cấp cho Dự án thành phần đầu tư xây dựng đoạn Cam Lộ - La Sơn, bảo đảm theo đúng quy định của pháp luật, không làm thất thoát tài sản Nhà nước.

Các bộ: GTVT, Tài nguyên và Môi trường và UBND các tỉnh: Quảng Trị, Thừa Thiên Huế thực hiện các nội dung kiến nghị của Thanh tra Chính phủ; xử lý nghiêm các vi phạm, khắc phục các tồn tại, thiếu sót; báo cáo kết quả thực hiện đến Thanh tra Chính phủ để tổng hợp, báo cáo Thủ tướng Chính phủ.

Thanh tra Chính phủ theo dõi, đôn đốc, kiểm tra việc thực hiện xử lý sau thanh tra; báo cáo Thủ tướng Chính phủ trước ngày 1/11/2023.

Tại Kết luận thanh tra số 1782, Thanh tra Chính phủ cho biết, hạn chế đầu tiên liên quan đến việc việc cung cấp vật liệu xây dựng thông thường cho Dự án cao tốc Cam Lộ - La Sơn là công tác điều tra, khảo sát, đánh giá trữ lượng các mỏ khoáng sản có tỷ lệ sai số khá lớn.

Tại Kết luận số 1782, Thanh tra Chính phủ cho biết, tại bước thiết kế kỹ thuật, Ban quản lý dự án đường Hồ Chí Minh đã tiến hành tổ chức, chỉ đạo đơn vị tư vấn thiết kế tiến hành khảo sát, điều tra các mỏ vật liệu xây dựng, thỏa thuận với các địa phương lập hồ sơ thiết kế trình Bộ GTVT phê duyệt.

Tuy nhiên, do chất lượng hồ sơ khảo sát được phê duyệt chưa đáp ứng dẫn đến thiết kế kỹ thuật xác định nhu cầu khối lượng đất đắp nền đường phải mua tại các mỏ trong khu vực không chính xác. Trong quá trình thi công nhiều gói thầu, khối lượng đất mua tại mỏ giảm đi, thậm chí không sử dụng đất mua tại mỏ, dẫn đến địa phương thụ động, lúng túng trong việc phối hợp thực hiện thủ tục cấp phép mỏ theo thiết kế kỹ thuật.

Bên cạnh đó, việc xác định nguồn cung cấp vật liệu cho Dự án còn hạn chế, nhiều vị trí mỏ đất đắp có trong thiết kế nhưng thực tế khi tiến hành thi công không lấy được, nên phải tìm nguồn vật liệu xây dựng từ các mỏ khác hoặc đề nghị cấp mỏ mới để cung cấp cho Dự án. Một số mỏ đá, cát thực tế không cung cấp hoặc cung cấp ít hơn khối lượng thiết kế khiến các đơn vị thi công mất thời gian tìm kiếm nguồn vật liệu và tăng chi phí vận chuyển do điểm mỏ cung cấp vật liệu xa hơn, ảnh hưởng thời gian thi công của một số gói thầu.

Đặc biệt, do lệch pha rất lớn giữa số liệu mỏ cát, đá tại khu vực Quảng Trị, Thừa Thiên Huế được tư vấn thiết kế dự trù với điều kiện thực tế nên một số đơn vị thi công đã phải lấy thêm đá tại Quảng Bình và Hà Nam; cát phải lấy thêm tại tỉnh Quảng Nam.

Kết luận số 1782/KL - TTCP, Thanh tra Chính phủ cũng nêu rõ các vi phạm liên quan đến việc cấp phép khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường tại Dự án cao tốc Cam Lộ - La Sơn.

Tại Quảng Trị, Thanh tra Chính phủ cho rằng, các cơ quan chức năng tại Quảng Trị đã phê duyệt bổ sung quy hoạch đối với một số mỏ khoáng sản và mỏ đất làm vật liệu san lấp trên địa bàn khi chưa lấy ý kiến tham gia của các bộ ngành theo quy định tại điểm b khoản 1, khoản 2 Điều 12 Nghị định số 158/2016/NĐ-CP ngày 29/11/2016 của Chính phủ về quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật khoáng sản.

Thanh tra Chính phủ cho rằng, việc cấp phép khai thác khoáng sản đất làm vật liệu san lấp tại một số mỏ tại Quảng Trị không có trong quy hoạch, không làm các thủ tục cấp phép thăm dò, khai thác khoáng sản, không có báo cáo đánh giá tác động môi trường là không đúng theo quy định tại khoản 2 Điều 53 và khoản 1 Điều 59 Luật Khoáng sản (mỏ đất xã Hải Lệ, thị xã Quảng Trị); khai thác vượt công suất (mỏ đá vôi khối B - Tân Lâm, xã Cam Tuyền của Công ty cổ phần Thiên Tân).

Tỉnh Quảng Trị cũng bị đánh giá là chưa thực hiện triệt để việc ưu tiên cung cấp vật liệu cho Dự án dẫn đến một số gói thầu của dự án không mua được đá làm bê tông nhựa và phải mua tại các tỉnh Quảng Bình, tỉnh Hà Nam làm tăng chi phí vận chuyên và kéo dài thời gian thi công.

Tại tỉnh Thừa Thiên Huế, Thanh tra Chính phủ phát hiện việc địa phương cho phép Công ty cổ phần Lâm nghiệp 1/5 tiến hành khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường (mỏ đất tại thôn Phường Hóp, xã Phong An, huyện Phong Điền) khi chưa làm thủ tục chuyển mục đích sử dụng đất, chưa được thuê đất, chiếm đất rừng sản xuất; chưa có hướng xử lý, kiểm soát khối lượng khai thác tồn kho đối với mỏ được phép nâng công suất khai thác theo Nghị quyết số 60/NQ-CP và số 133/NQ-CP của Chính phủ (mỏ đá Khe Phèn của Công ty TNHH Coxano Hương Thọ).

Bảo Như