Xuất khẩu cà phê vào thị trường Bắc Âu chuẩn bị tuân thủ EUDR: 5 khuyến nghị cho doanh nghiệp

Quy định của Liên minh châu Âu về sản phẩm không gây phá rừng (European Union Deforestation Regulation - EUDR) trước mắt điều chỉnh 7 nhóm mặt hàng gồm: đậu nành, thịt bò, dầu cọ, gỗ, ca cao, cà phê, cao su, trong đó, các ngành hàng bị tác động lớn tại Việt Nam gồm: cà phê, gỗ và cao su.

Ban đầu, Quy định này dự kiến chính thức có hiệu lực từ ngày 31/12/2024. Tuy nhiên, với sự kiến nghị của cộng đồng doanh nghiệp ở các nước xuất khẩu cũng như các nhà nhập khẩu EU, Ủy ban Châu Âu (EC) đã đồng ý lùi thời hạn tuân thủ với hạn cuối để các doanh nghiệp lớn tuân thủ EUDR là ngày 30/12/2025; các doanh nghiệp vừa, nhỏ và siêu nhỏ là ngày 30/6/2026.

Việc lùi thời hạn giúp các cơ quan quản lý của Việt Nam cũng như doanh nghiệp, hiệp hội trong các ngành hàng có thể chuẩn bị kỹ lưỡng hơn.

Quy định EUDR không chỉ đặt ra thách thức lớn mà còn là cơ hội để doanh nghiệp cà phê Việt Nam mở rộng thị trường vào khu vực Bắc Âu.

Theo Thương vụ Việt Nam tại Thụy Điển (kiêm nhiệm các nước Bắc Âu), Quy định EUDR chính thức có hiệu lực thời gian tới sẽ tác động lớn đến ngành cà phê xuất khẩu, đặc biệt vào thị trường Bắc Âu gồm Thụy Điển, Đan Mạch và Na Uy. Để tiếp cận và duy trì thị phần trong khu vực này, các doanh nghiệp cà phê Việt Nam cần chuẩn bị kỹ lưỡng ở các khâu.

1. Xây dựng hệ thống truy xuất nguồn gốc rõ ràng

Doanh nghiệp cần đảm bảo cà phê xuất khẩu đáp ứng yêu cầu của EUDR, bao gồm: Sản phẩm không gây phá rừng; Tuân thủ luật pháp tại quốc gia sản xuất; Chia sẻ thông tin vị trí địa lý cụ thể của vùng trồng cà phê.

Các doanh nghiệp cần hợp tác với các hiệp hội nông dân và nhóm sản xuất để thu thập thông tin vị trí địa lý và hồ sơ truy xuất nguồn gốc; đầu tư vào công nghệ theo dõi chuỗi cung ứng, đảm bảo tính minh bạch và chính xác của dữ liệu.

2. Hợp tác với các tổ chức và tận dụng nguồn hỗ trợ

Các doanh nghiệp Việt Nam có thể tìm kiếm sự hỗ trợ từ các tổ chức quốc tế và khu vực đã có kinh nghiệm tuân thủ EUDR.

Cụ thể, doanh nghiệp có thể tham gia các sáng kiến như Rainforest Alliance, Fairtrade, 4C hoặc Enveritas để xây dựng chuỗi cung ứng bền vững; kết nối với các tổ chức hỗ trợ tuân thủ như Global Traceability, Satelligence, hoặc Sourcetrace để tối ưu hóa quy trình. Đồng thời các doanh nghiệp nên theo dõi các chương trình hỗ trợ của EU như Team Europe Initiative để tận dụng các công cụ và tài nguyên.

3. Tận dụng EUDR để tạo lợi thế cạnh tranh

Sự chuẩn bị sớm và đầy đủ để tuân thủ EUDR không chỉ giúp doanh nghiệp đáp ứng yêu cầu thị trường mà còn là yếu tố quan trọng để tạo dựng uy tín với khách hàng Bắc Âu.

Các doanh nghiệp cần chuẩn bị tài liệu và chứng nhận chứng minh sự tuân thủ EUDR, đặc biệt là truy xuất nguồn gốc và dữ liệu về bền vững; Quảng bá những nỗ lực bảo vệ môi trường và tính bền vững của doanh nghiệp như một giá trị cộng thêm; Tăng cường tiếp cận với khách hàng tại các hội chợ thương mại ở Bắc Âu như Stockholm Coffee Festival hoặc Copenhagen Coffee Fair.

4. Dự toán chi phí tuân thủ EUDR

Quá trình đảm bảo tuân thủ EUDR sẽ đòi hỏi chi phí đáng kể, từ việc thu thập dữ liệu đến áp dụng công nghệ mới.

Do vậy, theo Thương vụ Việt Nam tại Thụy Điển (kiêm nhiệm các nước Bắc Âu), các doanh nghiệp nên lập ngân sách cho các chi phí như lập bản đồ vị trí địa lý, hệ thống truy xuất nguồn gốc và kiểm định chất lượng. Bên cạnh đó, cần xây dựng kế hoạch hỗ trợ nông dân địa phương đáp ứng các tiêu chuẩn cần thiết, giúp duy trì nguồn cung ổn định; Tìm kiếm đối tác tài trợ hoặc nguồn vốn hỗ trợ từ các tổ chức quốc tế để giảm gánh nặng chi phí.

5. Dẫn đầu trong bảo vệ môi trường và phát triển bền vững

Bắc Âu là khu vực chú trọng đến bảo vệ môi trường và phát triển bền vững, do đó việc tuân thủ EUDR không chỉ là yêu cầu pháp lý mà còn là cơ hội để doanh nghiệp khẳng định trách nhiệm xã hội.

Để tận dụng tốt những cơ hội, các doanh nghiệp cần xây dựng chiến lược sản xuất và xuất khẩu xanh, bao gồm sử dụng nguyên liệu bền vững và quy trình thân thiện với môi trường. Thúc đẩy các câu chuyện thương hiệu gắn liền với bảo vệ rừng và chống biến đổi khí hậu để thu hút người tiêu dùng Bắc Âu. Cam kết lâu dài trong việc giảm thiểu tác động môi trường, biến tuân thủ EUDR thành giá trị cốt lõi của doanh nghiệp.

Thời gian qua, Bộ Công Thương phối hợp cùng Phái đoàn Liên minh châu Âu tại Việt Nam đã liên tục tổ chức các chương trình đào tạo nhằm giúp doanh nghiệp từng ngành hàng nâng cao năng lực phát triển xuất khẩu xanh trong bối cảnh áp dụng EUDR. Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn thúc đẩy các hoạt động nhằm xây dựng hướng dẫn thích ứng EUDR đối với ngành hàng cao su, cà phê và gỗ.

Các cơ quan cũng tích cực hợp tác xây dựng dự thảo Khung hướng dẫn thích ứng với EUDR cho doanh nghiệp ngành cà phê, cao su và gỗ. Khung hướng dẫn tập trung vào các bước cơ bản mà chủ rừng, tổ chức, cá nhân và doanh nghiệp được khuyến khích cân nhắc khi triển khai thích ứng với EUDR. Trong đó hướng dẫn thực thi các quy định về sản xuất hợp pháp và không gây mất rừng, thực hiện trách nhiệm giải trình và truy xuất nguồn gốc, các thông tin cần thu thập, đánh giá và giảm thiểu rủi ro. Bên cạnh khung hướng dẫn chung cho doanh nghiệp, hướng dẫn cũng sẽ đưa ra các hướng dẫn chi tiết cho từng mắt xích trong chuỗi cung ứng của các ngành hàng...

Việt Hằng