Xuất khẩu tôm hùm tăng 135%: Kỷ lục buồn vui lẫn lộn vì bão lũ

Theo số liệu của Hải quan Việt Nam, xuất khẩu tôm hùm tiếp tục tăng mạnh trong tháng 10-2025, đạt 93 triệu USD, tăng 75% so với cùng kỳ năm trước. Lũy kế 10 tháng đầu năm, kim ngạch xuất khẩu tôm hùm đạt 712 triệu USD, tăng 135% so với cùng kỳ.

Xuất khẩu tăng nhưng nhiều nỗi lo

Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), đánh giá đây là mức tăng hiếm có đối với một nhóm thủy sản đơn lẻ. Con số này mở ra nhiều kỳ vọng về giá trị xuất khẩu cho những tháng cuối năm.

Tuy nhiên, VASEP nhận định tôm hùm Việt đang đứng trước nguy cơ thiếu nguồn cung do ảnh hưởng của bão lũ. Cuối tháng 11, vùng nuôi tôm hùm trọng điểm tại tỉnh Phú Yên cũ, đặc biệt là vịnh Xuân Đài, chịu thiệt hại lớn do mưa lũ.

Cụ thể, nước ngọt đổ ra vịnh khiến tôm hùm sốc nước chết hàng loạt. Nhiều hộ dân mất gần như toàn bộ số lồng, phải bán tháo với giá giảm hơn một nửa do thiếu đá bảo quản. Với hơn 27.000 lồng nuôi, đây là một trong những vùng cung cấp tôm hùm quan trọng nhất cả nước.

"Trong ngắn hạn, các doanh nghiệp xuất khẩu có thể chưa chịu tác động lớn vì nguồn hàng cho các hợp đồng cuối năm đã được chuẩn bị trước. Tuy nhiên, về trung hạn, thiệt hại đối với tôm hùm sắp thu hoạch có thể khiến nguồn cung đầu năm 2026 suy giảm đáng kể. Điều này sẽ tạo biến động giá và ảnh hưởng tới khả năng duy trì tốc độ tăng trưởng xuất khẩu hiện tại", VASEP đánh giá.

Theo thống kê, tỉnh Phú Yên cũ có khoảng 177.000 lồng nuôi tôm hùm, chiếm hơn 63% cả nước, tập trung chủ yếu tại vịnh Xuân Đài và vịnh Vũng Rô.

Tính đến ngày 24-11, ông Võ Ngọc Thạch, Chủ tịch UBND phường Sông Cầu, cho biết mưa lũ đã gây thiệt hại gần 2.500 tỉ đồng cho các hộ nuôi tôm trên địa bàn. Nghề nuôi tôm hùm ở địa phương gần như bị xóa sổ khi thiệt hại lên đến 95%, tương đương 21 triệu con.

Tương tự, phường Xuân Đài cũng thiệt hại nặng với 22.491 lồng, trị giá khoảng 610 tỉ đồng (tương đương 80% sản lượng).

Lãnh đạo địa phương cho biết đã kiến nghị tỉnh phối hợp ngân hàng có chính sách khoanh nợ, giãn nợ, cho vay tái đầu tư để người dân sớm vực dậy sản xuất, đảm bảo sinh kế.

Nhiều hộ nuôi tôm tại tỉnh Phú Yên cũ đang bán tháo tôm hùm chạy bão 13. Ảnh: XUÂN HOÁT

Trung Quốc tăng nhập khẩu tôm hùm Việt

Cũng theo VASEP, tôm hùm xanh đang giữ vai trò chủ lực khi chiếm tới 98% tổng kim ngạch, đạt 700 triệu USD và tăng 141% sau 10 tháng. Ngược lại, tôm hùm bông và các loại khác giảm nhẹ, cho thấy thị trường đang tập trung vào dòng tôm có nhu cầu lớn nhất.

Trung Quốc hiện là động lực tăng trưởng chính khi nhập hơn 17.365 tấn tôm hùm Việt Nam, gấp gần ba lần cùng kỳ và đạt giá trị 556 triệu USD. Lý giải việc Trung Quốc tăng mạnh nhập khẩu tôm hùm Việt, đại diện VASEP nhấn mạnh thuế quan là yếu tố quyết định.

"Tôm hùm Việt Nam không bị áp thuế trả đũa như Canada và Mỹ, giúp giá bán cạnh tranh hơn đáng kể. Ngoài ra, Việt Nam có lợi thế địa lý trong vận chuyển hàng sống, giúp giảm hao hụt và chi phí. Nhu cầu của người tiêu dùng Trung Quốc cũng đang dịch chuyển mạnh sang tôm hùm xanh, phân khúc mà Việt Nam có nguồn cung dồi dào", đại diện VASEP lý giải.

Về nhu cầu tiêu thụ cuối năm, tôm hùm được dự báo là mặt hàng tiềm năng, nhất là tại thị trường Trung Quốc phục vụ Tết Nguyên đán. Dù vậy, doanh nghiệp Việt vẫn đối mặt nhiều thách thức từ nguồn cung trong nước, giá cả xuất khẩu đến rào cản quy định.

Theo VASEP, giá tôm hùm từng giảm mạnh do cung vượt cầu sau lễ Tết, cộng thêm sự cạnh tranh gay gắt từ Úc, Canada, Mỹ và các nước Đông Nam Á. Khi Trung Quốc dỡ lệnh cấm đối với tôm hùm Úc, thị phần của Việt Nam càng chịu sức ép lớn.

Song song đó, thị trường Trung Quốc đang siết chặt quy định về chất lượng và đăng ký cơ sở chế biến. Nếu các quy định mới như Lệnh 280 được áp dụng sớm và nghiêm ngặt, xuất khẩu mặt hàng tươi sống có thể bị ảnh hưởng do thời gian kiểm tra kéo dài hoặc chi phí tăng.

Tuy nhiên, VASEP tin rằng tôm hùm vẫn là điểm sáng nổi bật nhất của xuất khẩu thủy sản Việt Nam năm 2025 nhờ lực đẩy từ thị trường Trung Quốc. "Để duy trì thành quả, ngành cần đảm bảo ổn định nguồn cung, nâng cao năng lực đáp ứng yêu cầu thị trường và chủ động thích ứng với các chính sách thương mại ngày càng chặt chẽ từ Trung Quốc", đại diện VASEP khuyến nghị.

THU HÀ