Xuất nhập khẩu là điểm sáng nổi bật trong bức tranh kinh tế năm 2024

Hoạt động xuất nhập khẩu hàng hóa đã có sự phục hồi mạnh mẽ, là điểm sáng trong kinh tế cả nước năm 2024

Năm 2024, hoạt động xuất nhập khẩu hàng hóa đã có sự phục hồi mạnh mẽ, là điểm sáng trong kinh tế cả nước năm 2024. Theo Cục Xuất nhập khẩu, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu cả năm đạt kỷ lục mới, gần 800 tỷ USD, tăng 15% so với năm trước và vượt gần 3 lần kế hoạch được giao. Kim ngạch xuất khẩu tăng trưởng ở mức cao với sự phục hồi tích cực của các nhóm hàng xuất khẩu chủ lực. Cụ thể, xuất khẩu nhóm hàng công nghiệp chế biến tăng 14,7% (máy vi tính, sản phẩm điện tử và linh kiện; máy móc, thiết bị, dụng cụ và phụ tùng; gỗ và sản phẩm gỗ tăng trên 20%); xuất khẩu dệt may, giày dép tăng trên 10%; xuất khẩu thủy sản phục hồi mạnh, tăng trên 10%; rau quả tăng trên 20%.

Hầu hết các thị trường xuất khẩu đã phục hồi và tăng trưởng tốt, các thị trường đã ký kết FTA với Việt Nam đều đạt tăng trưởng cao. Cán cân thương mại tiếp tục ghi nhận xuất siêu với mức cao trên 24 tỷ USD, đóng góp tích cực vào tăng trưởng và ổn định vĩ mô. Cả khu vực doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài và khu vực doanh nghiệp 100% vốn trong nước đều ghi nhận tăng trưởng tốt về kim ngạch xuất khẩu, trong đó, xuất khẩu của các doanh nghiệp trong nước đạt 105,5 tỷ USD, tăng 19,5%, cao hơn mức tăng trưởng 12,6% của khu vực FDI.

Xây dựng thể chế tạo thuận lợi cho xuất nhập khẩu

Để đạt được những kết quả tốt trong năm 2024, bên cạnh yếu tố vĩ mô thế giới tích cực hơn, còn có sự quan tâm chỉ đạo sát sao của lãnh đạo Chính phủ, Bộ Công Thương và các Bộ, ngành liên quan đến hoạt động xuất nhập khẩu, đến công tác phát triển thị trường. Các doanh nghiệp cũng chủ động, linh hoạt đa dạng hóa thị trường, khắc phục khó khăn, đẩy mạnh sản xuất, xuất khẩu.

Cục Xuất nhập khẩu đã có những đóng góp trong công tác xây dựng thể chế, cải cách thủ tục hành chính, tạo thuận lợi hóa thương mại, phát triển dịch vụ logistics, thúc đẩy hoạt động xuất nhập khẩu, thương mại biên giới. Từ ngày 1/1/2024, Bộ Công Thương đã thực hiện việc cấp 13 mẫu C/O điện tử cho doanh nghiệp bao gồm: AANZ, AJ, E, AHK, RCEP, CPTPP, VJ, VC, VN-CU và S. Đối với C/O mẫu D và C/O mẫu AK, VK (sang Hàn Quốc) và đã chủ trì phối hợp với Bộ Tài Chính (Tổng cục Hải quan) thực hiện việc truyền dữ liệu C/O điện tử. Việc cấp C/O điện tử đã góp phần tích cực giúp giảm chi phí và thời gian cho doanh nghiệp cũng như cơ quan nhà nước.

Các doanh nghiệp đáp ứng tiêu chí sẽ được phân loại vào “luồng xanh”, giảm thời gian duyệt cấp C/O cũng như các chứng từ phải xuất trình. Các doanh nghiệp có vi phạm về xuất xứ hàng hóa bị phân loại vào “luồng đỏ”. Tùy mức độ vi phạm, các doanh nghiệp thuộc “luồng đỏ” phải chịu sự kiểm tra, xác minh chặt chẽ hơn, thậm chí kiểm tra từng lô hàng xuất khẩu trước khi xem xét, cấp C/O ưu đãi. Đối với những nhóm hàng thuộc danh mục cảnh báo, có nguy cơ gian lận xuất xứ, các cơ quan, tổ chức cấp C/O tăng cường kiểm tra, xác minh xuất xứ hàng hóa trước khi xem xét, cấp C/O ưu đãi.

Bên cạnh đó, Cục Xuất nhập khẩu đã tham mưu trình Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ ban hành các văn bản quan trọng như Nghị định sửa đổi Nghị định về thương mại biên giới; dự thảo Chiến lược phát triển dịch vụ logistics đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050 và Nghị định sửa đổi Nghị định về kinh doanh xuất khẩu gạo.

Sẵn sàng tâm thế đối mặt với những rủi ro tiềm ẩn

Năm 2025 được dự đoán sẽ có những rủi ro, khó đoán định gây ảnh hưởng tiêu cực đến hoạt động xuất nhập khẩu, bao gồm việc Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) dự kiến sẽ chỉ thực hiện 2 lần giảm lãi suất trong năm 2025, sau khi đã hạ lãi suất tổng cộng 1 điểm phần trăm kể từ tháng 9/2024 cùng với những biến động chính sách thương mại của các nền kinh tế lớn khi Hoa Kỳ bước vào nhiệm kỳ Tổng thống mới.

Xu hướng bảo hộ thương mại xuất hiện nhiều hơn, nhiều nước có các biện pháp đưa đầu tư về trong nước, dựng nên các rào cản thương mại. Các thị trường phát triển như EU chú trọng đến phát triển bền vững, hiện đã và đang đưa ra nhiều quy định mới như Cơ chế điều chỉnh carbon, Quy định chống phá rừng châu Âu... có tác động đến một số mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam. Căng thẳng tại Trung Đông cũng khiến vận tải hàng hóa trên thế giới nói chung và của Việt Nam nói riêng bị ảnh hưởng.

Trong bối cảnh nhiều yếu tố biến động khó lường ảnh hưởng đến hoạt động xuất nhập khẩu hàng hóa, Bộ Công Thương vẫn thể hiện sự quyết tâm, nỗ lực cao, đặt ra mục tiêu thách thức với tăng trưởng xuất khẩu năm 2025 đạt khoảng 12% so với năm 2024, đồng nghĩa với việc trung bình mỗi tháng xuất khẩu phải tăng 4 tỷ USD/tháng so với mức bình quân tháng năm 2024.

Để đạt được mục tiêu này, Cục Xuất nhập khẩu đưa ra một số đề xuất, kết hợp với sự triển khai đồng bộ của các Bộ, ngành, địa phương và sự tham gia của cộng động doanh nghiệp xuất nhập khẩu:

Thứ nhất, thúc đẩy EU sớm gỡ bỏ thẻ vàng IUU đối với xuất khẩu thủy sản của Việt Nam.

Thứ hai, xây dựng các chính sách, khuôn khổ tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp Việt Nam thâm nhập thị trường thực phẩm halal.

Thứ ba, đẩy mạnh phát triển công nghiệp hỗ trợ một cách thực chất, qua đó nâng cao hàm lượng giá trị gia tăng trong sản phẩm xuất khẩu.

Thứ tư, có biện pháp hỗ trợ người dân trồng cà phê, cao su, trồng rừng chuẩn bị xây dựng hệ thống thông tin, cơ sở dữ liệu thực hiện trách nhiệm giải trình theo yêu cầu của EU.

Thứ năm, Chính phủ chỉ đạo Ngân hàng Nhà nước Việt Nam tiếp tục duy trì mặt bằng lãi suất cho vay thấp, tạo điều kiện cho sản xuất kinh doanh, đồng thời không để tỷ giá tăng nhanh, gây khó khăn cho hoạt động nhập khẩu nguyên liệu, bán thành phẩm phục vụ sản xuất, xuất khẩu của doanh nghiệp.

Tiến Thành