Xúc tiến thương mại thúc đẩy chuyển đổi xanh

Đi cùng xu thế đó, hoạt động xúc tiến thương mại cũng đổi mới, trở thành “đòn bẩy” thúc đẩy doanh nghiệp chuyển đổi mô hình sản xuất - kinh doanh, hướng tới chuẩn xanh hóa để đáp ứng yêu cầu ngày càng khắt khe của thị trường.

Một gian hàng xúc tiến thương mại sản phẩm xanh của doanh nghiệp Việt Nam tại Seoul (Hàn Quốc), tháng 7-2025. Ảnh: Thu Thủy

Yêu cầu tất yếu của thị trường

Theo báo cáo "Xúc tiến thương mại giai đoạn 2021 - 2025 và một số định hướng chiến lược, kế hoạch giai đoạn 2026 - 2030" của Bộ Công Thương, các thị trường lớn trên thế giới đều ban hành các quy định nghiêm ngặt về môi trường, khí hậu, bao gồm cả việc áp dụng các tiêu chuẩn xanh trong chuỗi cung ứng.

Điển hình là Cơ chế điều chỉnh biên giới carbon (CBAM) của Liên minh châu Âu (EU) dự kiến triển khai đầy đủ từ năm 2026, yêu cầu doanh nghiệp xuất khẩu phải kê khai và trả phí phát thải carbon cho nhiều sản phẩm công nghiệp. Cùng với đó, Đạo luật chống phá rừng của EU sẽ siết chặt việc nhập khẩu nông sản, gỗ và cà phê nếu không đáp ứng tiêu chí phát triển bền vững. Tại khu vực châu Á, Nhật Bản và Hàn Quốc đều đưa ra chiến lược trung hòa carbon đến năm 2050, đòi hỏi doanh nghiệp cung cấp báo cáo phát thải, nhãn mác xanh và áp dụng chuỗi cung ứng tuần hoàn.

Kết quả khảo sát “Nhận thức và hành vi tiêu dùng xanh 2024” của Hội Doanh nghiệp hàng Việt Nam chất lượng cao cũng cho thấy, người tiêu dùng hiện nay nhận thức khá tích cực về những lợi ích mà tiêu dùng xanh mang lại. Theo đó, 55% người tiêu dùng được hỏi đã chọn mua sản phẩm xanh căn cứ vào quy trình sản xuất bền vững, có nguồn gốc thiên nhiên, thân thiện môi trường. 59% người tiêu dùng cho biết sẽ gia tăng sử dụng sản phẩm xanh và tiêu dùng xanh trong thời gian tới. Đồng thời, họ sẵn sàng chi trả tăng thêm để có thể sử dụng sản phẩm xanh ở những mức độ khác nhau.

Rõ ràng, thị trường cũng như người tiêu dùng trong và ngoài nước đều rất chú trọng tới sản phẩm xanh, thân thiện với môi trường. Những yêu cầu này cho thấy, xanh hóa sản xuất và xuất khẩu không còn là lựa chọn mà là con đường bắt buộc để doanh nghiệp duy trì năng lực cạnh tranh tại các thị trường xuất khẩu và ngay cả thị trường trong nước.

Trong bối cảnh đó, các chuyên gia cho rằng, việc nắm bắt cơ hội chuyển đổi xanh và phát triển bền vững không chỉ giúp Việt Nam đáp ứng yêu cầu của thị trường mà còn góp phần nâng cao vị thế quốc gia, đóng góp vào các mục tiêu phát triển bền vững toàn cầu.

Ưu tiên cho sản phẩm xanh

Những năm gần đây, hoạt động xúc tiến thương mại đã có bước đổi mới toàn diện, thích ứng mạnh mẽ với xu hướng chuyển đổi xanh và chuyển đổi số, đồng thời hướng tới hiện đại hóa và chuyên nghiệp hóa. Ngân sách xúc tiến thương mại được ưu tiên cho sản phẩm xanh, lồng ghép tiêu chí bền vững vào Chương trình cấp quốc gia về xúc tiến thương mại, đặc biệt hỗ trợ doanh nghiệp có sản phẩm tuần hoàn, đạt chứng nhận ESG (môi trường, xã hội, quản trị). Ngoài ra, cơ quan chức năng cũng đẩy mạnh hỗ trợ xây dựng hệ thống truy xuất nguồn gốc, giúp doanh nghiệp đáp ứng yêu cầu minh bạch thông tin, nguồn nguyên liệu từ thị trường nhập khẩu.

Hoạt động xúc tiến thương mại cũng tập trung vào phát triển logistics xanh, khuyến khích bao bì tái chế, tích hợp yếu tố xanh vào thương hiệu quốc gia, giảm rác thải nhựa, qua đó lan tỏa hình ảnh sản xuất và xuất khẩu có trách nhiệm.

Ngoài ra, các chương trình đào tạo, nâng cao nhận thức được tổ chức thường xuyên, như “Diễn đàn xuất khẩu xanh” hằng năm, tập huấn về tiêu chuẩn bền vững tự nguyện, cơ chế CBAM của EU hay các quy định liên quan đến đa dạng sinh học. Từ những giải pháp này, doanh nghiệp Việt có cơ hội tiếp cận vốn, công nghệ sạch, từng bước hình thành nền sản xuất thông minh, gắn với đổi mới sáng tạo và công nghệ cao.

Trong quá trình hỗ trợ doanh nghiệp kết nối thị trường Bắc Âu, bà Nguyễn Thị Hoàng Thúy, Trưởng Thương vụ Việt Nam tại Thụy Điển - nhấn mạnh xu hướng tiêu dùng thay đổi nhanh, tập trung vào bền vững, bảo vệ môi trường và tiêu dùng có trách nhiệm. Bà khuyến nghị doanh nghiệp cần tuân thủ tiêu chuẩn quốc tế, bảo đảm an toàn thực phẩm, chuyển đổi sản xuất theo hướng xanh, dùng nguyên liệu hữu cơ, bao bì tái chế, đồng thời tìm cơ hội hợp tác với các hệ thống bán lẻ lớn để đưa hàng Việt vươn xa.

Tổng Thư ký Hiệp hội Dệt may Việt Nam Trương Văn Cẩm cho rằng, với sự đồng hành trong xúc tiến thương mại đến năm 2030, ngành Dệt may sẽ chuyển từ mục tiêu tăng trưởng nhanh sang phát triển bền vững, tuần hoàn.

“Chính phủ cần hỗ trợ doanh nghiệp xây dựng “chiến lược xanh hóa”, đầu tư nhà máy đáp ứng chuẩn mực quốc tế về môi trường làm việc, xử lý nước thải, khí thải, cũng như sử dụng năng lượng tái tạo như điện mặt trời áp mái” - ông Trương Văn Cẩm nhấn mạnh.

Ông Vũ Bá Phú, Cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại (Bộ Công Thương) cho biết, Bộ sẽ tiếp tục đẩy mạnh tuyên truyền các quy định mới về tiêu chuẩn xanh, phát triển bền vững nhằm hỗ trợ doanh nghiệp nâng cao năng lực sản xuất và xuất khẩu. Đồng thời, Bộ phối hợp với các tổ chức quốc tế và cơ quan liên quan triển khai các chương trình hỗ trợ kỹ thuật, giúp doanh nghiệp, hiệp hội tuân thủ quy định cạnh tranh tại các thị trường xuất khẩu. Bên cạnh đó, Bộ cũng rà soát, hoàn thiện cơ chế chính sách, đưa ra tiêu chuẩn xanh, phát triển bền vững cho từng ngành, từng lĩnh vực, áp dụng ngay tại Việt Nam.

Theo ông Vũ Bá Phú, điều này không chỉ bảo đảm doanh nghiệp nội địa, mà cả hàng nhập khẩu vào Việt Nam cũng phải đáp ứng các yêu cầu về xanh và bền vững.

Lam Giang