Yên Bài giảm nghèo bền vững từ nông nghiệp xanh đến du lịch cộng đồng

Con đường giảm nghèo bền vững ở Yên Bài không chỉ được đo bằng thu nhập, mà còn bằng sự đổi thay trong tư duy sản xuất, môi trường sống và chất lượng đời sống vật chất, tinh thần của người dân.

Khách du lịch tới tham quan, trải nghiệm tại các khu lưu trú tại xã Yên Bài. Ảnh: Sơn Tùng

Giảm nghèo không chỉ là hỗ trợ, mà còn tạo sinh kế lâu dài

Yên Bài là xã miền núi nằm ở sườn Tây của Thủ đô, giáp ranh Vườn Quốc gia Ba Vì, nơi có cảnh quan thiên nhiên đa dạng, khí hậu mát mẻ và không gian văn hóa đặc sắc của đồng bào dân tộc Mường. Đây vừa là lợi thế, vừa là “chìa khóa” để địa phương lựa chọn hướng đi phù hợp trong công tác giảm nghèo bền vững.

Thay vì cách tiếp cận truyền thống là hỗ trợ trực tiếp mang tính ngắn hạn, Yên Bài xác định giảm nghèo phải gắn với chuyển đổi mô hình phát triển kinh tế, tạo việc làm tại chỗ, nâng cao thu nhập ổn định cho người dân. Trong đó, nông nghiệp sinh thái và du lịch cộng đồng được xem là hai trụ cột quan trọng, bổ trợ lẫn nhau.

Theo lãnh đạo xã Yên Bài, phát triển du lịch không tách rời nông nghiệp, mà dựa trên chính những giá trị bản địa: Vườn chè, đồi bưởi, nếp nhà sàn, ẩm thực Mường, nếp sinh hoạt gắn với núi rừng. Khi người dân làm nông nghiệp sạch, giữ gìn môi trường sống, họ đồng thời tạo ra “sản phẩm du lịch” bền vững, lâu dài.

Đóng vai trò nòng cốt trong quá trình này là Hội Nông dân xã Yên Bài. Theo đồng chí Bạch Đăng Hoàng, Chủ tịch Hội Nông dân xã, nông nghiệp Yên Bài đang đứng trước yêu cầu tất yếu phải chuyển đổi từ sản xuất theo số lượng sang chất lượng, sinh thái và trải nghiệm.

“Ô nhiễm môi trường nông thôn, lạm dụng hóa chất và áp lực đô thị hóa đặt ra thách thức lớn cho nông nghiệp hiện nay. Nhưng cũng chính từ đó mở ra cơ hội để nông dân Yên Bài chuyển sang nông nghiệp xanh, kinh tế tuần hoàn và du lịch trải nghiệm - con đường giúp nâng cao thu nhập và chất lượng sống”, đồng chí Bạch Đăng Hoàng nhấn mạnh.

Với cảnh quan thiên nhiên ưu đãi, phát triển du lịch gắn với nông nghiệp xanh, sinh thái đang là hướng phát triển kinh tế, giảm nghèo bền vững ở xã Yên Bài. Ảnh: Sơn Tùng

Hội Nông dân xã đã triển khai đồng bộ nhiều giải pháp, trước hết là bảo vệ môi trường nông thôn. Các phong trào như “Chủ nhật xanh”, tuyến đường nông dân tự quản nở hoa, tổ nông dân tự quản bảo vệ môi trường… đã thu hút trên 85% hội viên tham gia. Hơn 200 thùng ủ rác hữu cơ, men vi sinh được cấp phát, giúp người dân xử lý rác tại nguồn, giảm đáng kể lượng rác thải ra môi trường.

Song song với đó, Hội chú trọng chuyển giao khoa học kỹ thuật, xây dựng các mô hình nông nghiệp sinh thái, VietGAP, hữu cơ, kinh tế tuần hoàn VAC. Hơn 10 lớp tập huấn đã được tổ chức, thu hút trên 1.500 lượt hội viên tham gia. Nhiều mô hình chăn nuôi sinh học, trồng cây ăn quả đặc sản, sản xuất chè an toàn từng bước hình thành, tạo nền tảng cho phát triển du lịch trải nghiệm.

Một bước đi mang tính đột phá của Yên Bài là kết nối nông nghiệp với du lịch cộng đồng. Tận dụng lợi thế vị trí và cảnh quan, Hội Nông dân và chính quyền xã đã vận động người dân xây dựng các mô hình farmstay, homestay gắn với hoạt động sản xuất nông nghiệp.

Du khách đến Yên Bài không chỉ nghỉ dưỡng, mà còn được trải nghiệm hái chè, trồng rau, chăm sóc vườn cây, tìm hiểu quy trình chăn nuôi sinh học, thưởng thức ẩm thực Mường và sinh hoạt cùng người dân bản địa. Chính những trải nghiệm này giúp nông sản địa phương được tiêu thụ trực tiếp, nâng cao giá trị gấp nhiều lần so với bán thô.

Hiện, toàn xã có 156 cơ sở lưu trú homestay với gần 500 hộ kinh doanh dịch vụ các lĩnh vực vận tải, du lịch, nông nghiệp, thương mại… tạo việc làm và thu nhập ổn định cho nhiều lao động nông thôn. Xã đã tổ chức nhiều lớp tập huấn về kỹ năng làm du lịch, an toàn thực phẩm, ứng xử văn minh, góp phần nâng cao chất lượng dịch vụ.

Chính quyền đồng hành, tạo môi trường phát triển

Trong hành trình giảm nghèo gắn với phát triển du lịch, Ủy ban MTTQ xã Yên Bài giữ vai trò quan trọng trong tập hợp sức mạnh cộng đồng, tạo sự đồng thuận xã hội.

Chủ tịch Ủy ban MTTQ xã Yên Bài Hoàng Chiến Thắng cho biết, xã Yên Bài hiện không còn hộ nghèo, số hộ cận nghèo là 57 hộ chiếm tỷ lệ 1,17%. Mặt trận xác định rõ nhiệm vụ là kết nối người dân, chính quyền, doanh nghiệp, tổ chức xã hội, hướng các nguồn lực vào hỗ trợ sinh kế bền vững, nhất là cho các cận nghèo, hộ đồng bào dân tộc thiểu số.

“Giảm nghèo không chỉ là tăng thu nhập, mà còn là nâng cao đời sống tinh thần, giúp người dân tự tin tham gia các hoạt động cộng đồng, làm du lịch, giới thiệu văn hóa bản địa. Khi người dân thấy mình là chủ thể của phát triển, họ sẽ chủ động vươn lên”, Chủ tịch MTTQ xã Hoàng Chiến Thắng nhấn mạnh.

Với cảnh quan thiên nhiên ưu đãi, phát triển du lịch gắn với nông nghiệp xanh, sinh thái đang là hướng phát triển kinh tế, giảm nghèo bền vững ở xã Yên Bài. Ảnh: Sơn Tùng

Thông qua các phong trào thi đua, vận động xã hội hóa, MTTQ xã góp phần hỗ trợ các hộ khó khăn tiếp cận mô hình sản xuất, kinh doanh dịch vụ, từng bước hòa nhập vào chuỗi giá trị du lịch của địa phương.

Là một trong những người tiên phong làm du lịch cộng đồng tại xã miền núi Yên Bài, chị Nguyễn Thị Mai Phương - chủ Rose homestay không chỉ mở ra một mô hình kinh doanh mới, mà còn góp phần hình thành hệ sinh thái sinh kế bền vững, trong đó phụ nữ địa phương giữ vai trò trung tâm. Từ một khu vườn nông nghiệp truyền thống, Rose homestay được phát triển theo hướng du lịch trải nghiệm, vừa bảo tồn cảnh quan sinh thái, vừa tạo việc làm thường xuyên cho từ 5 đến 15 lao động tại chỗ, chủ yếu là phụ nữ trung niên và lao động nhàn rỗi những đối tượng trước đây rất khó tiếp cận việc làm ổn định.

Không dừng lại ở tạo việc làm, Rose homestay còn trở thành đầu mối tiêu thụ nông sản địa phương, góp phần giải quyết bài toán “đầu ra” cho người dân. Sữa tươi, rau củ quả, thực phẩm bản địa được đưa thẳng từ vườn, từ chuồng trại của người dân vào bữa ăn của du khách, vừa bảo đảm an toàn, vừa nâng cao giá trị nông sản. Qua đó, người phụ nữ Yên Bài không chỉ có thêm thu nhập từ lao động dịch vụ, mà còn được hưởng lợi trực tiếp từ chính sản phẩm do gia đình mình làm ra, từng bước thoát khỏi sinh kế manh mún, bấp bênh.

Ở góc độ văn hóa - xã hội, mô hình du lịch cộng đồng còn tạo không gian để phụ nữ tham gia gìn giữ và lan tỏa bản sắc dân tộc. Các đội văn nghệ, cồng chiêng của đồng bào Mường được mời biểu diễn phục vụ du khách, vừa tạo thêm thu nhập, vừa khơi dậy niềm tự hào văn hóa trong cộng đồng. Chính sự gắn kết hài hòa giữa kinh tế, văn hóa và môi trường đã giúp phụ nữ Yên Bài có điều kiện nâng cao đời sống tinh thần, tự tin hơn trong cuộc sống.

“Khách đến không chỉ để nghỉ ngơi mà còn muốn sống như người bản địa, cùng lao động, cùng sinh hoạt. Khi du lịch phát triển, thu nhập ổn định hơn, phụ nữ ở Yên Bài có thêm cơ hội chăm lo gia đình, tham gia hoạt động cộng đồng và vươn lên làm chủ cuộc sống”, chị Mai Phương chia sẻ. Câu chuyện của Rose homestay vì thế trở thành minh chứng rõ nét cho con đường giảm nghèo bền vững gắn với du lịch cộng đồng, nơi phụ nữ không còn là đối tượng thụ hưởng, mà là chủ thể của phát triển.

Chủ tịch UBND xã Yên Bài Nguyễn Văn Tùng cho biết, phát triển kinh tế gắn với giảm nghèo bền vững trên địa bàn xã được triển khai theo hướng đồng bộ, lấy thị trường, dịch vụ và du lịch làm động lực quan trọng để nâng cao thu nhập cho người dân. Trên cơ sở đó, xã đã tập trung chỉ đạo các tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp, các chợ dân sinh và hệ thống siêu thị mini bảo đảm nguồn cung hàng hóa phục vụ sản xuất và tiêu dùng của nhân dân, đồng thời siết chặt công tác quản lý vệ sinh an toàn thực phẩm, xây dựng môi trường thương mại văn minh, lành mạnh – yếu tố nền tảng để phát triển du lịch và dịch vụ lâu dài.

Song song với phát triển kinh doanh dịch vụ, xã Yên Bài đẩy mạnh công tác tuyên truyền, quảng bá hình ảnh địa phương, xây dựng và làm mới các sản phẩm du lịch gắn với nông nghiệp sinh thái và văn hóa bản địa. Công tác kiểm tra, hướng dẫn các cơ sở kinh doanh lưu trú homestay, dịch vụ văn hóa, vận tải, bưu chính, viễn thông, bảo hiểm… được thực hiện thường xuyên nhằm bảo đảm hoạt động đúng quy định, nâng cao chất lượng phục vụ và uy tín điểm đến.

Với sự vào cuộc quyết liệt của cả hệ thống chính trị và sự đồng thuận của nhân dân, địa phương đang từng bước khẳng định hướng đi đúng đắn. Giảm nghèo bền vững ở Yên Bài không chỉ là thoát nghèo về thu nhập, mà là quá trình xây dựng một vùng quê xanh hơn, sạch hơn, giàu bản sắc hơn, nơi người dân vừa phát triển nông nghiệp sạch, vừa làm du lịch cộng đồng, vừa gìn giữ các giá trị văn hóa truyền thống – nền tảng quan trọng để Yên Bài trở thành điểm sáng trong phát triển kinh tế miền núi của Thủ đô Hà Nội.

Bạch Thanh