Tăng thêm chương trình hỗ trợ cấp C/O cho doanh nghiệp nhỏ và vừa

Thị trường nhập khẩu có yêu cầu ngày càng cao

Việt Nam đã có FTA với 65 quốc gia và vùng lãnh thổ, đây là nền tảng pháp lý quan trọng giúp doanh nghiệp Việt Nam tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng toàn cầu.

Song, một thách thức lớn của doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp nhỏ và vừa khi tham gia sâu vào chuỗi cung ứng toàn cầu cũng như tận dụng tốt hơn các FTA đó chính là bài toán về quy tắc xuất xứ. Phó Chủ tịch EuroCham Jean-Jacques Bouflet từng nhấn mạnh, một trong những thách thức lớn nhất trong quá trình thực thi EVFTA hiện nay là quy tắc xuất xứ - yếu tố then chốt để doanh nghiệp có thể tiếp cận các ưu đãi thuế quan.

Theo ông, quy tắc xuất xứ không chỉ là điều kiện kỹ thuật, mà là nền tảng bảo đảm tính minh bạch, công bằng trong thương mại, góp phần củng cố niềm tin đối tác, nâng cao năng lực cạnh tranh của hàng hóa Việt Nam. Điều đó đồng nghĩa, việc quản lý, xác định và chứng nhận xuất xứ hàng hóa đang trở thành một trong những “chìa khóa” then chốt để Việt Nam giữ vững niềm tin đối tác, ngăn chặn gian lận thương mại, giả mạo nguồn gốc đang có xu hướng gia tăng.

Tuân thủ quy tắc xuất xứ chính là “tấm hộ chiếu” để hàng hóa Việt Nam bước vào những thị trường khó tính với mức thuế ưu đãi vượt trội. Ảnh: Du Ca

Đáng chú ý, nhấn mạnh về tầm quan trọng của quy tắc xuất xứ hàng hóa, lãnh đạo Cục Xuất nhập khẩu, Bộ Công Thương lưu ý, việc tuân thủ quy tắc xuất xứ chính là “tấm hộ chiếu” để hàng hóa Việt Nam bước vào những thị trường khó tính với mức thuế ưu đãi vượt trội.

Song trên thực tế, nhiều doanh nghiệp xuất khẩu trong nước không không tuân thủ đúng quy tắc xuất xứ dẫn đến thiệt hại lớn, ảnh hưởng đến toàn ngành hàng. Dẫn chứng cụ thể, bà Hoàng Thị Huệ - nhà quản lý cấp cao về nhập khẩu - xuất khẩu Công ty Á Châu (ASIA) cho biết, trước đây doanh nghiệp gần như chỉ cần xuất trình Giấy chứng nhận xuất xứ (C/O) ghi “Việt Nam” là có thể thông quan, các đối tác đòi hỏi cao hơn. Họ muốn biết hàng hóa được thiết kế ở đâu, nguyên liệu mua từ quốc gia nào, nhà máy tại Việt Nam...

“Với các mã HS, rủi ro sẽ nhiều hơn. Khi xuất sang Hoa Kỳ, hệ thống thuế của nước này đã được chi tiết hóa hơn bằng cách bổ sung bốn số cuối cho từng dòng sản phẩm. Điều đó khiến mọi sai lệch trong khai báo - dù vô ý hay cố ý - đều có thể mang lại hậu quả lớn. Nếu doanh nghiệp không tuân thủ những quy tắc, điều khoản của các đối tác, trong từng Hiệp định thì sẽ dẫn đến hiệu ứng “vạ lây” cho ngành hàng”, bà Huệ thông tin.

Ở một góc độ khác, với đặc thù quy mô nhỏ, nguồn lực hạn chế, doanh nghiệp,d đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa thường gặp không ít khó khăn trong việc tiếp cận và thực hiện các thủ tục liên quan đến xuất xứ hàng hóa.

Chính vì vậy, nhiều doanh nghiệp đề xuất rút ngắn thời gian xử lý hồ sơ, đơn giản hóa quy trình cấp C/O có ý nghĩa đặc biệt quan trọng. Thủ tục càng được giải quyết nhanh, hàng hóa càng sớm tiếp cận thị trường quốc tế, từ đó tạo lợi thế cạnh tranh rõ rệt cho doanh nghiệp.

Hỗ trợ doanh nghiệp thay đổi về tư duy

Dưới góc độ chuyên gia, đưa ra lời giải cho bài toán quy tắc xuất xứ, ông Lê Anh Văn - Trưởng ban Pháp chế, Giám đốc Trung tâm Hỗ trợ pháp luật và Phát triển nguồn nhân lực của Hiệp hội Doanh nghiệp vừa và nhỏ Việt Nam khuyến nghị, điều quan trọng nhất là hỗ trợ doanh nghiệp thay đổi về mặt tư duy thông qua triển khai các chương trình đào tạo nâng cao năng lực tận dụng các FTA.

Bên cạnh đó, cơ quan chức năng cần đẩy mạnh cải cách hành chính, như việc tổ chức các hội thảo quốc tế hiện nay, chúng ta phải đổi mới rất nhiều để việc mời các chuyên gia quốc tế, các diễn giả, kể cả các doanh nhân nước ngoài vào tham gia được thuận lợi, dễ dàng hơn.

Các chuyên gia khuyến nghị cần thêm chương trình hỗ trợ cấp C/O cho doanh nghiệp. Ảnh: Minh Anh

Đặc biệt, hội nhập ngày càng sâu rộng, để thúc đẩy hoạt động xuất khẩu bền vững và hiệu quả, các bộ, ngành và địa phương cần tiếp tục tăng cường hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa trong việc triển khai, cấp Giấy chứng nhận xuất xứ hàng hóa (C/O). Đây được coi là giải pháp then chốt, giúp cộng đồng doanh nghiệp nhỏ và vừa trên cả nước tận dụng tốt hơn các ưu đãi thuế quan từ các hiệp định thương mại tự do, qua đó mở rộng thị trường và nâng cao năng lực cạnh tranh.

Một điểm sáng được cộng đồng doanh nghiệp đánh giá tích cực là cơ chế phân cấp, phân quyền trong cấp C/O. Theo ông Lê Anh Văn, thay vì chỉ thực hiện thủ tục tại địa phương nơi đăng ký kinh doanh như trước đây, doanh nghiệp hiện nay có thể nộp hồ sơ và làm thủ tục cấp C/O tại bất kỳ địa phương nào có thẩm quyền. Cách làm này đặc biệt phù hợp với nhiều doanh nghiệp nhỏ và vừa giúp doanh nghiệp chủ động hơn trong tổ chức sản xuất, xuất khẩu, đồng thời giảm đáng kể chi phí và thời gian đi lại.

Bên cạnh đó, trong một số trường hợp, cơ chế tự chứng nhận xuất xứ cũng đang phát huy hiệu quả, góp phần tăng tính linh hoạt cho hoạt động xuất khẩu, nhất là với các doanh nghiệp đã có kinh nghiệm và hệ thống quản trị đáp ứng yêu cầu. Tuy nhiên, trong quá trình triển khai mô hình chính quyền địa phương hai cấp, một bộ phận doanh nghiệp vẫn phản ánh thời gian xử lý hồ sơ còn kéo dài, chi phí tuân thủ thủ tục hành chính có xu hướng gia tăng, tạo thêm áp lực cho doanh nghiệp vốn đã hạn chế về nguồn lực.

Hoàng Giang