4 bảo vật quốc gia ở Quảng Trị đang được bảo vệ ra sao?

Theo ông Ngô Quốc Phong, Phó Giám đốc Trung tâm, 4 bảo vật quốc gia, gồm: 2 bức Phù điêu Lá Nhĩ Trà Liên (tên gọi khác là Tympan Trà Liên 1 và 2), Tượng Uma Dương Lệ và Trống đồng Trà Lộc.

2 bức Phù điêu Lá Nhĩ đã được xây dựng mái che kiên cố nhằm chống chịu thời tiết khắc nghiệt, ngăn ngừa tình trạng phong hóa - Ảnh: Trần Tuyền

2 bức Phù điêu Lá Nhĩ Trà Liên đều được phát hiện tại khu tháp Chăm Trà Liên, thuộc xã Triệu Giang, huyện Triệu Phong. Cả hai hiện vật được tạc trên chất liệu đá sa phiến thạch, mang đậm phong cách nghệ thuật Đồng Dương, niên đại vào khoảng nửa cuối thế kỷ IX. Phù điêu Lá Nhĩ Trà Liên 1 bị vỡ một góc trái, cao 1,21 m, dày 0,2 m và đường kính đáy 1,54 m. Trong khi đó, Phù điêu Lá Nhĩ Trà Liên 2 còn khá nguyên vẹn, có chiều cao 1,2 m, dày 0,17 m, đường kính đáy 2,1 m. Các chi tiết chạm khắc trên phù điêu thể hiện kỹ thuật tinh xảo và ý niệm thẩm mỹ đặc trưng của nghệ thuật điêu khắc Chăm Pa cổ.

Tượng Uma Dương Lệ là một pho tượng tròn, tạc hình nữ thần Uma đang ngồi trên bệ đài, được làm bằng đá sa thạch, nặng 125 kg, cao 0,6 m. Tượng mang phong cách Trà Kiệu, giai đoạn cuối thế kỷ IX – đầu thế kỷ X. Đây là giai đoạn chuyển tiếp trong tiến trình phát triển nghệ thuật Chăm, với sự kết hợp hài hòa giữa yếu tố linh thiêng và nghệ thuật tạo hình tinh tế.

Trống đồng Trà Lộc được phát hiện vào tháng 3/1998 tại khu vực Rú Cát, làng Trà Lộc, xã Hải Xuân (nay là xã Hải Hưng), huyện Hải Lăng. Trống có đường kính mặt 33,5 cm, đường kính chân 41,5 cm, cao 27 cm và nặng 8 kg. Các hoa văn trên mặt và thân trống còn rõ nét, phản ánh phong cách đặc trưng của văn hóa Đông Sơn – nền văn minh rực rỡ từng tồn tại trên đất Việt cổ xưa.

Ông Ngô Quốc Phong cho biết, công tác bảo vệ và bảo quản các bảo vật quốc gia luôn được Trung tâm đặc biệt chú trọng. Cụ thể, 2 bức Phù điêu Lá Nhĩ đã được xây dựng mái che kiên cố nhằm chống chịu thời tiết khắc nghiệt, ngăn ngừa tình trạng phong hóa. Trống đồng Trà Lộc hiện đang được trưng bày trong tủ kính chuyên dụng, đảm bảo điều kiện nhiệt – ẩm phù hợp.

Riêng Tượng Uma Dương Lệ, do không gian trưng bày “Quảng Trị – Kỷ nguyên Chăm Pa và Đại Việt” đã xuống cấp nghiêm trọng, nên pho tượng tạm thời được di chuyển vào kho cơ sở để bảo quản. Trung tâm đang lập kế hoạch tu bổ không gian trưng bày, khi hoàn tất sẽ đưa Tượng Uma trở lại phục vụ khách tham quan, nghiên cứu.

Để bảo vệ hệ thống hiện vật nói chung và 4 bảo vật quốc gia nói riêng, Trung tâm đã lắp đặt hệ thống camera giám sát, xây dựng rào kiên cố bảo vệ, bố trí nhân sự trực tiếp theo dõi. Mỗi hiện vật đều có chế độ theo dõi riêng, tùy thuộc vào chất liệu, mức độ oxy hóa và ảnh hưởng của môi trường.

Công tác kiểm tra được tiến hành định kỳ nhằm phát hiện sớm nguy cơ hư hại, từ đó triển khai các biện pháp bảo quản phù hợp. “Đến nay, về cơ bản các hiện vật, tài liệu, trong đó có 4 bảo vật quốc gia đang được bảo vệ và bảo quản tốt.

Chúng tôi xem đây là một phần trách nhiệm quan trọng trong việc gìn giữ, phát huy giá trị văn hóa, lịch sử của quê hương Quảng Trị”, ông Phong khẳng định.

Trần Tuyền