4 yếu tố khiến một số người ăn nhiều nhưng khó tăng cân

Khoa học đã chứng minh có những người do có quá trình trao đổi chất cao nên dù họ ăn nhiều nhưng rất khó tăng cân, thậm chí còn ở tình trạng thiếu cân.

Theo các chuyên gia dinh dưỡng, các yếu tố dinh dưỡng và hành vi có thể đóng vai trò trong việc ngăn chặn tình trạng thừa cân. Bên cạnh đó, cũng cần loại trừ các tình trạng bệnh lý tiềm ẩn như cường giáp và bệnh celiac, một tình trạng không dung nạp gluten nghiêm trọng nếu liên tục thiếu cân mặc dù đã tiêu thụ đủ lượng calo cần thiết.

1. Tại sao một số người ăn nhiều nhưng không béo?

Xu hướng tăng hoặc duy trì cân nặng rất phức tạp, bao gồm các yếu tố di truyền, dinh dưỡng và hành vi. Mức độ ảnh hưởng của từng yếu tố này đến cân nặng của mỗi người là khác nhau.

Vóc dáng của một người phụ thuộc phần lớn vào yếu tố di truyền, đó là lý do tại sao một người gầy tự nhiên rất khó tăng cân. Các nhà nghiên cứu đã xác định được một gene liên quan đến tình trạng gầy có thể đóng vai trò “chống” lại sự tăng cân ở những người gầy, khỏe mạnh về mặt trao đổi chất.

Một nghiên cứu năm 2019 do các nhà nghiên cứu tại Đại học Cambridge (Vương quốc Anh) thực hiện cho thấy hàng trăm gene đã được tìm thấy làm tăng nguy cơ thừa cân ở một người. Các nhà nghiên cứu cũng phát hiện ra rằng những người béo phì có điểm rủi ro di truyền cao hơn những người có cân nặng bình thường, góp phần vào nguy cơ thừa cân. Mặt khác, kết quả nghiên cứu không chỉ cho thấy những người gầy có ít biến thể di truyền hơn mà chúng ta biết làm tăng nguy cơ thừa cân, mà họ còn có những vùng gene mới liên quan đến tình trạng gầy gò cơ địa.

Có nhiều yếu tố liên quan đến cân nặng khiến một người khó tăng cân.

Tuy nhiên, có một thực tế là, không có yếu tố di truyền nào giúp một số người ăn uống thoải mái mà vẫn giữ được cân nặng ổn định. Sự khác biệt này thường xuất phát từ hành vi, lối sống và các yếu tố nội tiết tố của từng người. Dưới đây là những lý giải đã được công nhận:

1.1. Kiểm soát tâm lý

Nguyên nhân đôi khi nằm ở tâm lý và thói quen ăn uống. Thay vì để cảm giác thèm ăn vô độ dẫn đến việc tiêu thụ lượng calo dư thừa và tăng cân, những người khó tăng cân thường có xu hướng chỉ ăn khi cơ thể thực sự đói. Điều này giúp họ nạp vào lượng calo vừa đủ và duy trì cân nặng ổn định.

1.2. Các yếu tố nội tiết tố ảnh hưởng tới sự tăng cân

Cơn đói được kiểm soát bởi hai hormone - ghrelin và leptin. Leptin, được sản xuất bởi các tế bào mỡ, có tác dụng ức chế cảm giác thèm ăn, trong khi ghrelin lại có tác dụng ngược lại, kích thích sự thèm ăn. Những người có độ nhạy hoặc sản xuất leptin cao hơn sẽ dễ dàng kiểm soát cơn thèm ăn hoặc giảm cân hơn.

1.3. Thời gian ngủ chưa phù hợp

Các nghiên cứu khoa học cho thấy bạn có thể kiểm soát hormone bằng cách ngủ ít nhất 7 giờ mỗi đêm. Thiếu ngủ có thể khiến nồng độ ghrelin (hormone kích thích cơn đói) tăng đột biến và cơ thể sản xuất quá nhiều cortisol (một loại hormone kích thích cơn đói khác). Do đó, ngủ đủ giấc là một yếu tố quan trọng giúp một người duy trì cân nặng, khó bị tăng cân ngoài ý muốn.

1.4. Thói quen ăn uống

Cách bạn ăn quyết định lượng thức ăn bạn tiêu thụ. Nếu bạn ăn chậm và nhai kỹ hơn, bạn sẽ ít có khả năng tăng cân, vì não có nhiều thời gian hơn để báo hiệu cho cơ thể biết rằng bạn đã no. Các chuyên gia cũng khuyên bạn nên ngồi ăn vì khi ăn đứng, bạn thường có xu hướng ăn vặt và có thể ăn nhiều hơn mức cần thiết.

2. Những người ăn nhiều nhưng không béo có nguy cơ mắc bệnh gì?

Những người ăn nhiều nhưng không béo phì có thể trông gầy hơn bên ngoài, nhưng điều đó không có nghĩa là họ khỏe mạnh hơn. Hơn nữa, cân nặng thấp hơn không nhất thiết liên quan đến lượng mỡ trong cơ thể thấp hơn. Người gầy cũng có thể mắc các bệnh liên quan đến béo phì. Vì không béo nên họ thường bỏ qua vấn đề này và do đó làm tăng nguy cơ mắc các vấn đề sức khỏe liên quan.

Ngoài ra, những người khó tăng cân do tiêu hóa kém, ngăn cản sự hấp thụ chất dinh dưỡng có thể gặp phải các vấn đề sức khỏe như rối loạn nội tiết, mãn kinh sớm ở phụ nữ, loãng xương hoặc thiếu máu dinh dưỡng.

3. Làm thế nào để tăng cân một cách lành mạnh?

Những người gầy, thiếu cân thường muốn tăng khối lượng cơ bắp. Một chế độ ăn giàu protein với thực phẩm giàu dinh dưỡng, kết hợp với tập thể dục và rèn luyện sức mạnh có thể giúp bạn tăng cơ dần dần.

Xây dựng chế độ ăn phù hợp giúp tăng cân khỏe mạnh.

Theo PGS.TS.BS. Nguyễn Trọng Hưng - Giám đốc Trung tâm Tư vấn, phục hồi dinh dưỡng và kiểm soát béo phì, Viện Dinh dưỡng Quốc gia, để tăng cân một cách khoa học và bền vững, bạn cần tập trung vào việc tăng cường năng lượng (calo) nạp vào một cách lành mạnh, đồng thời hỗ trợ tối đa cho hệ tiêu hóa.

Tối đa hóa lượng thực phẩm bổ dưỡng bằng cách chuyển sang các lựa chọn lành mạnh hơn như gạo lứt, sữa nhiều chất béo và thịt giàu protein.

Tham khảo một số thực phẩm giàu dinh dưỡng có thể giúp bạn tăng cân một cách lành mạnh:

Các loại hạt: Hạnh nhân, óc chó, hạt macadamia;
Trái cây sấy khô: Nho khô, chà là, mận khô;
Các sản phẩm từ sữa giàu chất béo: Sữa nguyên kem, sữa chua nguyên kem;
Chất béo và dầu: Bơ, dầu ô liu nguyên chất;
Ngũ cốc: Yến mạch cán mỏng, gạo lứt;
Củ: Khoai lang, khoai mỡ;
Thịt: Gà, bò, lợn, cừu...

Bên cạnh việc ăn thực phẩm giàu dinh dưỡng để tăng cân, dưới đây là một số mẹo giúp cải thiện hệ tiêu hóa và tăng cường hấp thụ chất dinh dưỡng cho những người không bị béo phì do tiêu hóa kém, ngăn cản quá trình hấp thụ chất dinh dưỡng.

- Tiêu thụ thực phẩm có chứa lợi khuẩn như sữa chua và natto để cải thiện hệ vi sinh vật đường ruột.

- Tiêu thụ thực phẩm có chứa prebiotic như tỏi, hành tây và lúa mì để cải thiện sức khỏe đường ruột.

- Ăn các loại trái cây giàu enzyme như dứa và kiwi để hỗ trợ tiêu hóa thức ăn.

- Tránh đồ ăn chiên, chất tạo ngọt nhân tạo, rượu và các thực phẩm khó tiêu khác để tránh tình trạng ruột hoạt động quá nhanh ảnh hưởng đến quá trình hấp thụ chất dinh dưỡng.

- Tránh thức ăn khó tiêu như xôi để tránh tình trạng ruột hoạt động quá chậm gây cảm giác no và cuối cùng là không thể tiêu hóa được.

Thiên Châu