A Lưới bỏ dần những hủ tục kỳ lạ để sống văn minh

Điều đáng mừng là thời gian gần đây, trình độ dân trí ngày càng nâng lên, những hủ tục của người dân tộc thiểu số ở huyện miền núi cao A Lưới, tỉnh Thừa Thiên - Huế dần được đẩy lùi theo hướng tích cực theo đúng mục tiêu Tiểu dự án 2 về giảm thiểu tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi trong Dự án 9 thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2030.

Ông Lê Văn Lịch, người Pa Cô ở thôn Ra Loóc - A Sốc, xã Hồng Bắc, huyện A Lưới, tỉnh Thừa Thiên Huế vừa tổ chức đám cưới cho con gái đầm ấm vui vẻ. Theo ông Lịch, trước kia, đồng bào Pa Cô thường tổ chức đám cưới dài ngày rồi thách cưới, có người thì gả con lấy chồng sớm, lấy nhau trong họ. Nhưng bây giờ, những hủ tục đó không còn nữa. Con gái anh tốt nghiệp Đại học đi làm cho Đoàn 92, huyện A Lưới rồi lấy chồng cùng đơn vị. Hai bên gia đình tổ chức đám cưới cho con gọn nhẹ tại nhà.

Ông Lê Văn Lịch vui mừng, lễ cưới con gái ông được tổ chức trang trọng, tiết kiệm, vừa kế thừa những phong tục, tập quán tốt đẹp của đồng bào, vừa phù hợp hoàn cảnh của gia đình: “Đảng, Nhà nước quan tâm, quán triệt nhiều. Mỗi khi họp hành Đảng, Nhà nước luôn luôn vận động nhân dân có phong tục, tập quán nào đó không nên làm là mình không làm, cố gắng làm ăn. Bây giờ là con cái, đám cưới, đám hỏi cũng bình thường thôi, chỉ có là thắp hương khói, cầu mong trời đất phù hộ. Tập tục, tập quán dùng thời xưa phần nhiều đã thay đổi, không phải giống thời xưa tổ chức cưới thì cũng bình thường thôi. Cũng giống như người đồng bằng, có cái gì ăn cái đó thôi, mình cũng đòi hỏi gì bên nhà chồng”.

Tái hiện lễ cưới của người Pa Cô

Xã Hồng Bắc, huyện miền núi A Lưới có 95% dân số là người Pa Cô. Trước kia, chuyện yêu nhau mà không lấy được nhau vì nhà gái “thách cưới” không phải là cá biệt. Bên cạnh đó, nhiều trường hợp đến được với nhau nhưng món nợ từ “thách cưới” cũng khiến hai vợ chồng làm lụng hàng chục năm vẫn chưa trả hết nợ. Mặc dù chính quyền địa phương, các lực lượng chức năng luôn tích cực tuyên truyền, vận động nhưng bà con vẫn giữ tập tục lạc hậu như một thói quen khó bỏ. Mấy năm gần đây, được sự tuyên truyền, vận động của chính quyền, các ban, ngành, đoàn thể địa phương, nhiều hủ tục, tập quán lạc hậu dần được xóa bỏ.

Ông Trần Văn Đôn, Phó Chủ tịch UBND xã Hồng Bắc, huyện A Lưới, tỉnh Thừa Thiên Huế khẳng định: Nhiều gia đình không còn “thách cưới”; các đôi trai gái không bị ép buộc mà được tự do yêu nhau, kết hôn khi đủ tuổi theo quy định của pháp luật và phù hợp với đạo đức.

“Những thủ tục rườm rà quá tập tục không quan trọng thì dần dần bỏ lại. Nhưng mà cái tốt, cái bản sắc của dân tộc mình thì mình vẫn giữ lại để phát huy. Phong tục tập quán mà quá lạc hậu thì mình đã bỏ dần. Ví dụ như đám cưới ngày trước là phải 2 ngày, 2 đêm, chỉ có người giàu mới cưới được vợ, còn người nghèo thì chịu. Già làng, trưởng bản, các đoàn thể mặt trận, hệ thống chính trị của mình về tuyên truyền cho bà con. Dần dần, dân người ta quen rồi, nhận thức người ta cao rồi thì những hủ tục sẽ tự loại”, ông Đôn nói.

Phong trào toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa là một trong những nội dung được các cấp, các ngành ở huyện A Lưới quan tâm thực hiện, tạo được sự lan tỏa trong cộng đồng. Thông qua các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao, những buổi tuyên truyền, sinh hoạt câu lạc bộ… các thói quen lạc hậu, hủ tục dần dần được loại bỏ.

Bà Lê Thị Thêm, Trưởng Phòng Văn hóa - Thông tin huyện A Lưới, tỉnh Thừa Thiên Huế cho biết, huyện duy trì có hiệu quả các câu lạc bộ “Phòng chống tệ nạn tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống”, câu lạc bộ “Tiền hôn nhân”, câu lạc bộ “Phụ nữ sinh con một bề không sinh con thứ 3 trở lên”, câu lạc bộ “Gia đình hạnh phúc”.... Trong những buổi sinh hoạt của các Câu lạc bộ này, nội dung Luật hôn nhân gia đình, các hương ước, quy ước của làng được lồng ghép tuyên truyền đến bà con.

“Thông qua những nội dung như vậy đã góp phần nâng cao về ý thức và trách nhiệm trong cộng đồng và đặc biệt là góp phần xây dựng nông thôn mới. Về văn hóa, đặc biệt là những hủ tục còn lạc hậu thì hiện nay đối với các địa phương cơ bản được lược bỏ, thực hiện theo pháp luật. Các làng, thôn, tổ dân phố thì cũng thực hiện theo hương ước, quy ước của làng. Về phía phòng cũng đã có phối hợp với các cơ quan, ban ngành, đặc biệt là đối với các xã, thôn đi kiểm tra rồi là hướng dẫn thêm trong quá trình thực hiện phong trào toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa ở cơ sở”, bà Thêm cho biết.

Năm 2021, thực hiện Nghị quyết của Huyện ủy A Lưới, UBND huyện A Lưới ban hành Đề án “Xây dựng nếp sống văn minh đô thị và nông thôn trên địa bàn huyện A Lưới, giai đoạn 2021-2025, định hướng đến năm 2030”. Nội dung quan trọng là vận động thực hiện nghiêm quy định về việc cưới, việc tang và lễ hội; không mê tín dị đoan, bói toán. Huyện quy định cụ thể không được tổ chức cưới lâu ngày linh đình, bỏ dần tục thách cưới. Ngày trước, một đám tang có thể kéo dài 3-4 ngày, tang gia phải mổ trâu, bò, dê cho dân làng ăn. Nay, huyện vận động bà con tổ chức tang lễ không quá 48 tiếng đồng hồ. Theo tập quán của người A Lưới, sau 3-5 năm chôn cất, người trong làng phải rủ nhau đi bốc mộ, nếu không cả làng sẽ gặp xui xẻo. Bây giờ, huyện vận động người dân không được tổ chức bốc mộ trong thời gian 5 năm, không tổ chức đám tang dài ngày gây lãng phí và tốn kém.

Các đôi trai gái ở A Lưới không bị ép buộc mà được tự do yêu nhau, kết hôn khi đủ tuổi theo quy định của pháp luật

Ông Nguyễn Mạnh Hùng, Chủ tịch UBND huyện A Lưới, tỉnh Thừa Thiên Huế nói rõ: Những nội dung quy định về tiệc cưới, việc tang được quy định hết sức cụ thể để người dân dễ thực hiện: “Đối với việc cưới thì chúng tôi vận động nhân dân làm việc cưới, tổ chức gọn gàng, sang trọng, tiết kiệm. Đối với hợp hôn thì chúng tôi khuyến khích không quá 700 khách; về vu quy và thành hôn, chúng tôi khuyến khích từ 300 đến 350 khách, quy định hết sức cụ thể trong việc cưới. Từ khi có Nghị quyết về từng bước ngăn chặn, đẩy lùi nạn tảo hôn hôn nhân cận huyết thì trong 10 năm trở lại đây A Lưới không còn nản, hôn nhân cận huyết thống và tỷ lệ tảo hôn đã giảm hết sức rõ rệt”.

Điểm sáng trong cuộc sống đồng bào là từ khi thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 - 2030, phong trào văn hóa văn nghệ ở cơ sở được khơi dậy, làm cho văn hóa ngày càng thấm sâu vào từng gia đình, người dân và toàn bộ đời sống xã hội.

Ông Lê Xuân Hải, Phó Trưởng ban Ban Dân tộc tỉnh Thừa Thiên Huế cho biết, tỉnh này rất quan tâm đến công tác vận động nhân dân bỏ dần các hủ tục, xây dựng cuộc sống văn minh: “Đã thực hiện quy hoạch và đang triển khai xây dựng 2 làng văn hóa các dân tộc thiểu số tại huyện A Lưới và Nam Đông. 100% đại diện hộ gia đình được cung cấp các kiến thức về bình đẳng giới; khoảng 70% hộ gia đình xóa bỏ dần định kiến về giới; 100% người có uy tín trong đồng bào DTTS tích cực phát huy vai trò trong công tác tuyên truyền, vận động. 100% đại diện hộ gia đình đồng bào dân tộc thiểu số và 100% đơn vị hành chính cấp xã được cấp phát tài liệu tuyên truyền phổ biến giáo dục pháp luật”.

Thanh Hà/VOV-Miền Trung