ACB và nhiều ngân hàng sử dụng tiền trái phiếu sai mục đích
Theo kết luận của Thanh tra Chính phủ, các ngân hàng thương mại như ACB, VPBank, MB đã sử dụng tiền thu được từ phát hành một số mã trái phiếu doanh nghiệp không đúng mục đích nêu tại phương án phát hành và nội dung bản công bố thông tin.
Thanh tra Chính phủ cho biết trong giai đoạn 1/1/2025 - 30/6/2023, các ngân hàng ACB, VPB, MB, VIB… đã phát hành 386 mã trái phiếu doanh nghiệp (trái phiếu không chuyển đổi, không kèm theo chứng quyền, không có tài sản bảo đảm) kỳ hạn 1-10 năm, lãi suất cố định hoặc thả nổi (lãi suất thả nổi = lãi suất tham chiếu cộng biên độ 0,1-2,5%).
Tổng giá trị phát hành của các ngân hàng gần 255.143 tỷ đồng. Mục đích phát hành là tăng quy mô vốn, bổ sung vốn cấp 2 và vốn khác phục vụ khách hàng, phục vụ nhu cầu cấp tín dụng của các ngân hàng. Đến thời điểm 30/6/2023, tại các ngân hàng nêu trên còn 173 mã trái phiếu doanh nghiệp đang lưu hành với tổng giá trị 97.828 tỷ đồng.
Loạt ngân hàng sử dụng tiền trái phiếu sai mục đích
Kết luận vừa được Thanh tra Chính phủ công bố thể hiện các ngân hàng ACB, VPB, MB sử dụng tiền thu được từ phát hành một số mã trái phiếu không đúng mục đích nêu tại phương án phát hành và nội dung bản công bố thông tin.
Cụ thể, tại ACB, ngân hàng này đã sử dụng tiền thu được từ phát hành trái phiếu mã TPACB2018/10Y (giá trị 2.200 tỷ đồng) và trái phiếu mã ACB.2019.04 (giá trị 1.500 tỷ đồng) để cho vay trung dài hạn và ngắn hạn, trong khi mục đích phát hành được nêu trong phương án phát hành của ACB là "phục vụ nhu cầu cấp tín dụng trung dài hạn".
Tại VPBank, ngân hàng này sử dụng tổng số tiền 1.260 tỷ đồng trong tổng số 5.000 tỷ đồng từ 5 mã trái phiếu phát hành trong năm 2021, 2022 để cho các khách hàng vay ngắn hạn. Trong khi đó, theo phương án phát hành và công bố thông tin trước phát hành, mục đích phát hành các mã trái phiếu là "để bổ sung nguồn vốn hoạt động nhằm đáp ứng nhu cầu cho vay trung dài hạn bằng tiền Đồng của VPB".
Ngoài ra, VPBank cũng sử dụng 2,9 tỷ đồng trong tổng số tiền 500 tỷ đồng từ trái phiếu VPB.BOND.2016.07 và 540 tỷ đồng trong tổng số tiền 1.000 tỷ đồng từ trái phiếu VPBL2125018 cho 2 khách hàng vay ngắn hạn, trong khi theo phương án phát hành mục đích phát hành là để "cho vay trung và dài hạn".
Thanh tra Chính phủ "điểm tên" nhiều ngân hàng tư nhân sử dụng nguồn tiền huy động từ trái phiếu không đúng mục đích.
Tại MB, ngân hàng này sử dụng tiền thu được từ 11 mã trái phiếu phát hành năm 2022 với tổng giá trị phát hành 1.920 tỷ đồng để thực hiện cho vay mà không thực hiện đầu tư theo mục đích phát hành nêu tại các bản công bố thông tin trước phát hành (là "để bổ sung vốn cấp 2 dài hạn theo quy định của NHNN, phục vụ nhu cầu cấp tín dụng, đầu tư cũng như tăng quy mô vốn hoạt động của Ngân hàng nhằm đáp ứng mục tiêu tăng trưởng kinh doanh năm 2022 và các năm tiếp theo, phù hợp với quy định pháp luật tổ chức tín dụng").
Đáng chú ý, các ngân hàng ACB, VIB, VPBank, MB… không thực hiện trách nhiệm quản lý vốn từ phát hành trái phiếu theo quy định. Các ngân hàng này báo cáo tình hình sử dụng số tiền thu được từ việc phát hành trái phiếu đối với trái phiếu còn dư nợ tại thời điểm 31/12/2022 và 30/6/2023 được kiểm toán.
Tuy nhiên, các tổ chức tín dụng trên không thể phân định chính xác số liệu về việc sử dụng số tiền thu được từ trái phiếu riêng lẻ cho từng khoản vay, từng khách hàng cụ thể. Nguyên do là toàn bộ tiền thu được từ phát hành trái phiếu không theo dõi riêng mà hòa chung vào nguồn vốn kinh doanh chung của ngân hàng để từ đó giải ngân cho cá nhân, tổ chức vay vốn.
Trong khi đó, các hoạt động kinh doanh của ngân hàng diễn ra liên tục và đan xen nên các ngân hàng không theo dõi riêng, cụ thể (đích danh) từng khách hàng vay vốn từ nguồn tiền thu được từ phát hành trái phiếu.
Không tuân thủ quy định về hồ sơ phát hành trái phiếu, công bố thông tin
Bên cạnh việc sử dụng vốn sai mục đích, nhiều ngân hàng còn không tuân thủ quy định về hồ sơ phát hành trái phiếu.
Theo Thanh tra Chính phủ, các ngân hàng VIB, VPBank, MB… nội dung công bố thông tin trước các đợt phát hành trái phiếu doanh nghiệp (giai đoạn 2021 - 30/6/2023) đều không nêu rõ thời gian giải ngân nguồn vốn từ phát hành trái phiếu doanh nghiệp.
Có ngân hàng còn không xây dựng kế hoạch nguồn vốn và sử dụng nguồn vốn của năm tài chính đối với việc phát hành trái phiếu trong giai đoạn từ năm 2016 đến năm 2019.
Ngoài ra, Thanh tra Chính phủ còn kết luận các ngân hàng VPBank, VIB, MB, ACB… thực hiện không đúng quy định về công bố thông tin của tổ chức phát hành trái phiếu.
Trong đó, ACB, MB… vi phạm thời hạn công bố thông tin trước phát hành một số mã trái phiếu; ACB công bố thông không đúng thời hạn về kết quả phát hành một số mã trái phiếu, không đúng thời hạn công bố thông tin định kỳ về báo cáo tài chính 6 tháng đầu năm và năm, không đúng thời hạn công bố thông tin định kỳ báo cáo tình hình thanh toán lãi, gốc trái phiếu 6 tháng đầu năm và năm
ACB, VIB, VPB và MB thực hiện không đúng thời hạn công bố thông tin định kỳ báo cáo tình hình sử dụng nguồn vốn từ phát hành trái phiếu 6 tháng đầu năm và năm…
Riêng VPBank công bố thông tin có nội dung không chính xác theo quy định pháp luật đối với thông tin về việc sử dụng tiền từ phát hành một số mã trái phiếu tại báo cáo tình hình sử dụng nguồn vốn từ phát hành trái phiếu năm 2020, 2021, 2022 và bán niên năm 2021.
