Ai làm 'nhạc trưởng' dẫn dắt du lịch liên xã?

Cộng đồng sở hữu di sản văn hóa phi vật thể đại diện nhân loại xòe Thái trên địa bàn tỉnh trải rộng toàn bộ vùng Mường Lò thuộc thị xã Nghĩa Lộ (cũ), nay thuộc xã Liên Sơn và các phường Nghĩa Lộ, Trung tâm, Cầu Thia. Trước đây, thị xã Nghĩa Lộ cũ xây dựng chiến lược dài hạn cùng kế hoạch hằng năm để bảo tồn, phát huy giá trị di sản gắn với khai thác du lịch. Khi chuyển sang chính quyền địa phương hai cấp, việc gìn giữ phát huy vẫn được các xã, phường thuộc thị xã cũ tiếp tục nhưng rời rạc, thiếu sự điều phối vùng trong khi du lịch văn hóa đòi hỏi tính liên kết tổng thể.

Di sản văn hóa phi vật thể đại diện nhân loại xòe Thái thuộc vùng Mường Lò (thị xã Nghĩa Lộ cũ), nay thuộc xã Liên Sơn và 3 phường: Nghĩa Lộ, Trung Tâm và Cầu Thia.

Chị Lường Hồng Chung - Chủ homestay Hồng Chung ở phường Trung Tâm chia sẻ: Đợt này khách đến homestay của gia đình cũng như các homestay nhỏ ít hơn. Không khí du lịch kém sôi động một phần do mưa bão, phần khác vì quảng bá toàn vùng như trước đây không còn.

Chị Chung cho biết chính quyền địa phương rất quan tâm phát triển du lịch, tổ chức tập huấn nghề du lịch, dịch vụ cho các chủ homestay, định hướng sản phẩm theo từng nhóm khách. Tuy nhiên, chị vẫn thấy thiếu một yếu tố để hoạt động du lịch sôi động như trước.

Tương tự, di tích quốc gia đặc biệt Danh thắng Ruộng bậc thang Mù Cang Chải hiện nằm trên địa phận 3 xã: Mù Cang Chải, Lao Chải và Púng Luông. Trước đây, hàng năm huyện Mù Cang Chải cũ tổ chức nhiều hoạt động thúc đẩy du lịch bài bản, phân công nhiệm vụ cụ thể cho từng đơn vị, tạo ra các sản phẩm du lịch độc đáo theo mùa, thu hút đông du khách. Hiện nay, các xã trong vùng danh thắng cũng đang quan tâm xây dựng các kế hoạch phát triển du lịch nhưng thiếu sự liên kết.

Chị Nguyễn Thị Siu - Chủ homestay Hương Siu, xã Mù Cang Chải chia sẻ: Từ khi thực hiện chính quyền địa phương hai cấp, xã rất quan tâm đến công tác du lịch, tổ chức các lớp tập huấn cho các hộ làm du lịch; cán bộ hướng dẫn tận tình. Tuy nhiên, chúng tôi luôn cảm thấy du lịch toàn vùng Mù Cang Chải đang thiếu liên kết, không thống nhất được như cả huyện trước đây.

Mùa hoa tớ dày ở Mù Cang Chải thu hút đông khách du lịch dịp cuối năm.

Lào Cai nổi tiếng với Sa Pa, Mường Lò, Mù Cang Chải, bản văn hóa dân tộc, hệ sinh thái rừng núi... Các điểm đến này hầu hết không nằm trong ranh giới một xã, một phường mà trải dài, đan xen theo không gian tự nhiên - văn hóa. Khi bộ máy ba cấp còn duy trì, cấp huyện giữ vai trò điều phối hoạt động liên xã, thúc đẩy liên kết du lịch thông qua cơ chế quản lý, dự án hoặc liên kết du lịch địa phương.

Chuyển sang mô hình hai cấp, cấu trúc trung gian cấp huyện không còn, dẫn đến nguy cơ phát triển manh mún: mỗi xã có thể tự phát triển sản phẩm riêng thiếu liên kết, dễ chồng chéo dịch vụ. Bên cạnh đó, khó huy động nguồn lực lớn để xây dựng hạ tầng vùng hay quảng bá tổng thể, vì vượt quá khả năng của từng xã.

Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch có nhiệm vụ chính là tham mưu, giúp Ủy ban nhân dân tỉnh quản lý nhà nước về du lịch, bao gồm xây dựng quy hoạch, chiến lược phát triển du lịch, quản lý tài nguyên du lịch, hướng dẫn, kiểm tra việc thực hiện các quy định pháp luật và tổ chức hoạt động xúc tiến, đào tạo nguồn nhân lực cho ngành du lịch địa phương. Trong tình hình mới, Sở cần đảm nhận thêm nhiệm vụ liên kết du lịch vùng, kết nối du lịch liên xã, đặc biệt tại các vùng danh thắng, di sản, tuyến du lịch.

Các điểm đến hấp dẫn của tỉnh hiện thuộc nhiều xã.

Việc cấp tỉnh dẫn dắt du lịch liên xã trong vùng danh thắng di sản có thể đảm bảo tính thống nhất nhưng lại thiếu tính linh hoạt, phù hợp với đặc thù của từng địa phương.

Bà Hoàng Thị Phương Nga – Giảng viên Khoa Du lịch, Đại học Thái Nguyên đề xuất thành lập Ban Quản lý du lịch liên xã/phường gồm đại diện chính quyền địa phương, doanh nghiệp, tổ chức xã hội để điều phối hoạt động du lịch vùng.

Một số ý kiến cho rằng có thể thành lập tổ chức quản lý điểm đến ở cấp tỉnh, có các văn phòng vệ tinh tại các vùng du lịch. Các đơn vị này chịu trách nhiệm điều phối liên xã, xây dựng tiêu chuẩn dịch vụ, thương hiệu vùng và kết nối thị trường và quảng bá. Cùng với đó, cần đẩy mạnh đào tạo quản lý điểm đến, đón tiếp, hướng dẫn viên bản địa, quản lý môi trường, an toàn du lịch và marketing số cho cán bộ xã, hộ gia đình và doanh nghiệp vừa và nhỏ; xây dựng quy chuẩn và bản đồ trải nghiệm liên xã cùng hệ thống bảng chỉ dẫn, điểm dừng nghỉ hợp lý để khách dễ tiếp cận và trải nghiệm liền mạch.

Ai làm “nhạc trưởng” dẫn dắt du lịch liên xã không phải là câu hỏi tìm một cá nhân hay một xã cụ thể, mà là lựa chọn một cơ chế điều phối phù hợp. Không có đầu mối mạnh và cơ chế liên kết rõ ràng, du lịch tại các xã vùng di sản, danh thắng dễ manh mún, thiếu bền vững và đánh mất cơ hội phát triển bền vững gắn với bảo tồn thiên nhiên và văn hóa địa phương.

Lào Cai có tất cả những yếu tố để trở thành điểm đến hàng đầu vùng núi phía Bắc, song rất cần sự kết nối sản phẩm, nguồn lực, cộng đồng và thị trường, để biến du lịch liên xã từ những mảnh ghép rời rạc thành một hành trình thống nhất, an toàn và có giá trị cho cả du khách lẫn người dân địa phương.

Nguyễn Thị Thanh Ba