Al làm công cụ, không làm chủ ngòi bút của nhà báo

Đó là chia sẻ của chuyên gia, đại biểu tại hội thảo Ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong quản trị tòa soạn thông minh do báo Kinh tế và Đô thị tổ chức ngày 15/5.

TS. Nguyễn Đức Lợi - Phó Chủ tịch thường trực Hội Nhà báo Việt Nam, cho biết cơ quan báo chí cần quan tâm đến đạo đức nghề nghiệp trong thời đại số.

Việc sử dụng trí tuệ nhân tạo (Al) trong báo chí phải đi đôi với việc đảm bảo tính minh bạch, chính xác và nhân văn của thông tin. Công nghệ là công cụ, con người chủ thể quyết định cách thức vận hành, kiểm soát và định hướng Al.

Theo ông Lợi, AI mở ra những khả năng vượt bậc trong lĩnh vực truyền thông và báo chí. Việc nghiên cứu, ứng dụng và từng bước triển khai trí tuệ nhân tạo trong mô hình quản trị tòa soạn thông minh là hướng đi phù hợp, cần thiết và tất yếu.

TS. Nguyễn Đức Lợi - Phó Chủ tịch thường trực Hội Nhà báo Việt Nam, cho rằng cơ quan báo chí cần quan tâm đến đạo đức nghề nghiệp trong thời đại số.

“Mô hình tòa soạn hội tụ và tòa soạn thông minh là xu hướng tất yếu trong tương lai gần. Tòa soạn không còn là một không gian vật lý cố định, mà trở thành một nền tảng số linh hoạt, nơi mọi khâu trong quy trình làm báo đều được số hóa, tự động hóa và tối ưu hóa nhờ các công nghệ hiện đại như Al, Big data, Cloud Computing, Blockchain, và IoT. AI không thay thế con người mà hỗ trợ nhà báo làm việc nhanh hơn, chính xác hơn, sâu sắc hơn và gần gũi hơn với độc giả”, ông Nguyễn Đức Lợi cho biết.

AI có nhiều ứng dụng hỗ trợ nhà báo tác nghiệp, hoạt động tòa soạn báo.

Theo PGS.TS Nguyễn Thành Lợi - Ủy viên BCH Hội Nhà báo Việt Nam, Tổng Biên tập báo Kinh tế & Đô thị, chuyển đổi số báo chí trở thành xu thế tất yếu ở tất cả cơ quan báo chí.

Tuy nhiên, chuyển đổi số báo chí là hoạt động mới và cũng khá khó trong tổ chức thực hiện, bởi trong quá trình vận hành các cơ quan báo chí phải phụ thuộc khá nhiều về công nghệ cũng như nguồn nhân lực mới. Trong bối cảnh của cách mạng công nghiệp 4.0 và thông tin cạnh tranh hiện nay, nội dung hay vẫn chưa đủ, mà cần phải tạo ra những trải nghiệm mới cho bạn đọc thông qua các ứng dụng công nghệ số.

Đối phó với việc AI "bịa" thông tin

TS. Lê Anh Văn - Giám đốc Nền tảng VNPT Generative AI, cho biết khoảng 25% cơ quan báo chí đang ứng dụng Al trong các hoạt động vận hành của tòa soạn, đặc biệt là khâu sản xuất tin tức, 35% phóng viên sử dụng các công cụ số, bao gồm AI, trong hoạt động tác nghiệp hàng ngày.

Nhiều công cụ ứng dụng AI hỗ trợ nhà báo như bóc băng phỏng vấn với công nghệ nhận diện giọng nói, giúp phân tách nội dung theo đối tượng nói. Al tối ưu hóa khâu sản xuất (tự động hóa biên tập, định dạng, kiểm lỗi, dịch thuật, dàn trang), hỗ trợ kiểm tra chính tả, ngữ pháp và gợi ý văn phong, tự động dò lỗi, định dạng tài liệu theo mẫu.

Đối với hoạt động marketing báo chí, Al giúp tự động tạo từ khóa, mô tả, cải thiện tính năng tìm kiếm, cải thiện hiệu quả tìm kiếm tăng hiệu quả.

Big Data cũng giúp cá nhân hóa nội dung, gia tăng trải nghiệm đọc giả như phân tích dữ liệu từ hành vi đọc để gợi ý nội dung phù hợp, giúp độc giả dễ dàng tìm kiếm nội dung họ yêu thích. Al có khả năng gia tăng doanh số quảng cáo, dịch vụ kèm theo nhờ vào hệ thống gợi ý nội dung, đóng góp đáng kể vào doanh thu chung của đơn vị báo chí, truyền hình.

Theo khảo sát, 25% cơ quan báo chí ứng dụng AI vào hoạt động của tòa soạn.

Tuy nhiên, ông Văn cũng cảnh báo vấn đề pháp lý, đạo đức khi sử dụng Al trong lĩnh vực báo chí như thông tin thiếu chính xác, Al có thể “bịa” thông tin không có thật nhưng trình bày rất thuyết phục. Al tạo nội dung nhanh nhưng không kiểm tra độ xác thực như nhà báo chuyên nghiệp.

TS. Cao Minh Thắng - Phó Viện trưởng, Viện công nghệ Thông tin và Truyền thông CDIT (Học viện Công nghệ Bưu chính Viễn thông, Bộ Khoa học và Công nghệ) - đề xuất một số giải pháp để xác minh thông tin báo chí được tạo bởi Al. Người sử dụng cần đảm bảo AI được huấn luyện từ nguồn thông tin có kiểm duyệt, chính thống (báo lớn, cơ quan nhà nước, viện nghiên cứu).

"Nhà báo khi sử dụng Al cần tránh các kho dữ liệu bị thiên lệch hoặc chứa nhiều tin đồn. Con người vẫn cần đọc lại và kiểm tra ngữ cảnh, logic và áp dụng nguyên tắc AI đề xuất - con người phê duyệt", TS. Thắng khuyến nghị.

Q.Nga