Trung Quốc đẩy mạnh phát triển 'xe bay' sau cơn sốt xe điện

Xu hướng tương lai

Những công ty tiên phong như AeroHT, công ty con của Xpeng, đang tiến gần hơn đến việc thương mại hóa các doanh nghiệp máy bay không người lái của họ trong bối cảnh Bắc Kinh ủng hộ cái gọi là nền kinh tế di chuyển ở độ cao thấp, dẫn đầu các sáng kiến trong ngành vận tải hàng không toàn cầu.

Tuần trước, AeroHT đã nộp đơn xin cấp phép chế tạo ô tô bay đầu tiên lên Cục Hàng không Dân dụng Trung Quốc (CAAC). Ehang đã xin được giấy phép cung cấp dịch vụ du lịch hàng không ở độ cao thấp cho hành khách.

Hongqi, một đơn vị của nhà sản xuất ô tô lâu đời nhất Trung Quốc FAW Group, Geely Auto và các công ty khác như GAC Group và Chery Automobile cũng đang dành nhiều nguồn lực cho nghiên cứu và phát triển ô tô bay hoặc máy bay không người lái, cung cấp khả năng di chuyển trên không trong đô thị để khắc phục tình trạng tắc nghẽn giao thông ở các thành phố.

"Những chiếc ô tô bay sẽ mất một thời gian trước khi chúng tạo ra lợi nhuận, do chi phí sản xuất cao và nhu cầu thấp hiện nay", Yin Ran, một nhà đầu tư thiên thần tại Thượng Hải cho biết. "Các nhà sản xuất ô tô hàng đầu đang đầu tư vào chúng cho tương lai vì họ thiết kế và sản xuất các công cụ vận chuyển lạ mắt để thể hiện những tiến bộ công nghệ của mình".

Nền kinh tế từ khai thác các loại phương tiện bay tầm thấp đề cập đến các doanh nghiệp vận hành phương tiện bay dưới 1.000 mét. Là một phần trong trọng tâm của ngành hàng không về kết nối trên không trong và xung quanh các thành phố, lĩnh vực này đã đạt được động lực kể từ năm 2021 khi Bắc Kinh đưa ra các chính sách và quy định để hỗ trợ.

Trông giống như một cỗ máy được chế tạo cho nhiều thế giới. Một khoang tàu bóng bẩy khóa vào đế có bánh xe, tạo thành một chiếc xe thể thao. Một khung có cánh và khoang tàu được thiết kế để cất cánh như một máy bay. Nó được gọi là Tiannian 1, theo nghĩa đen là "xe ngựa trên không", hệ thống mô-đun này được phát triển bởi Hongqi, một thương hiệu xa xỉ của Trung Quốc nổi tiếng hơn với việc chế tạo xe limousine chính thức của nhà nước.

Hiện tại, Tiannian 1 vẫn chỉ là một concept, chưa được thử nghiệm trên không, không có mốc thời gian sản xuất hoặc phê duyệt theo quy định. Nhưng tại Triển lãm ô tô Thượng Hải mới đây, nó nằm trong số ngày càng nhiều máy móc tương lai được trưng bày, khi các nhà sản xuất ô tô nhìn xa hơn ô tô để báo hiệu nơi họ sẽ hướng tới tiếp theo trong bối cảnh cạnh tranh trong nước ngày càng gay gắt.

Triển lãm này năm nay đã bước sang năm thứ 40, diễn ra từ ngày 23 tháng 4 đến ngày 2 tháng 5 và đã thu hút gần 1.000 nhà sản xuất ô tô và công ty chuỗi cung ứng từ 26 quốc gia và khu vực.

Năm nay, trên khắp các sảnh triển lãm Thượng Hải, các màn trình diễn xe bay, rô-bốt và các nguyên mẫu không phải ô tô khác đã thu hút một số đám đông lớn nhất. Khách tham quan vây quanh các nguyên mẫu, hỏi nhân viên về phạm vi hoạt động, giá cả và thời điểm các máy móc có thể thực sự cất cánh.

Tại gian hàng của nhà sản xuất xe điện hàng đầu XPeng, nơi khách có thể bước vào cabin kích thước đầy đủ, hàng người xếp hàng đã hình thành từ rất sớm và hầu như không ngừng lại. Công ty đã giới thiệu mẫu xe mới nhất của mình: một chiếc xe tải nhỏ sáu bánh được thiết kế để chở một máy bay có thể gập lại ở phía sau. Với mức giá dưới 2 triệu nhân dân tệ (270.000 USD), chiếc xe này đã được mở bán trước và dự kiến sẽ sản xuất hàng loạt vào cuối năm nay.

Một chiếc ô tô bay do Changan thiết kế tại Triển lãm ô tô Thượng Hải, ngày 26 tháng 4 năm 2025. Ảnh: Sixtone.

Ở một diễn biến khác, hãng sản xuất ô tô nhà nước Changan đã giới thiệu một đội hình đầy đủ bao gồm ô tô, máy bay và một bộ robot hoàn chỉnh: một robot hình người, một chú chó robot, một con robot có bánh xe.

Changan cho biết họ sẽ đầu tư 100 tỷ nhân dân tệ (13,7 tỷ USD) trong thập kỷ tới để phát triển các hệ thống tiên tiến, bao gồm cả xe ba chân và robot hình người. Một người phát ngôn của hãng đã nói rằng sự thay đổi này "có tầm quan trọng chiến lược" đối với quá trình chuyển đổi của công ty thành một doanh nghiệp do công nghệ thúc đẩy.

Với một số nhà sản xuất ô tô lớn khác - trong số đó có Chery, Geely và Nio - cũng đang chuyển động theo hướng này. Các chuyên gia trong ngành cho biết sự thay đổi không phải do sự đổi mới thuần túy mà là do động lực tái sử dụng chuyên môn và chuỗi cung ứng hiện có.

Theo Zhang Xiang, tổng thư ký của Hiệp hội Kỹ thuật xe thông minh quốc tế, các công ty thường bắt đầu với một dòng sản phẩm, sau đó mở rộng sang các công nghệ liền kề khai thác các thành phần, nhân tài hoặc cơ sở hạ tầng tương tự.

Chiến lược giúp các công ty tiếp cận nhiều khách hàng hơn và mở rộng sang các thị trường mới. Ví dụ, Tesla bắt đầu với ô tô điện nhưng hiện nay bao gồm cả rô-bốt, lưu trữ năng lượng, năng lượng mặt trời và lái xe tự động. Bằng cách xây dựng một hệ sinh thái kết nối, các công ty đặt mục tiêu giữ chân người dùng trong thương hiệu của mình, khuyến khích họ áp dụng nhiều sản phẩm hoạt động cùng nhau.

Cạnh tranh gia tăng đã khiến chiến lược này trở nên cấp thiết hơn. Khi thị trường hợp nhất, các nhà sản xuất ô tô đang chịu áp lực phải tìm ra các lĩnh vực tăng trưởng mới. Năm ngoái, một số công ty khởi nghiệp xe điện của Trung Quốc, bao gồm WM Motor và HiPhi, đã đóng cửa.

“Sự đa dạng hóa sản phẩm giúp các công ty quản lý rủi ro”, Zhang nói. “Với sự cạnh tranh gay gắt như vậy, việc chỉ dựa vào một lĩnh vực duy nhất là không còn đủ nữa”.

Thị trường nghìn tỷ nhân dân tệ

Một mẫu concept xe bay của hãng sản xuất ô tô Trung Quốc Chery đang được trưng bày (trên). Bên dưới là một mẫu xe bay Trumpchi của GAC Group đang được trưng bày tại Triển lãm ô tô Thượng Hải, ngày 23 tháng 4 năm 2025. Ảnh: Sixth Tone.

Trong số tất cả các lĩnh vực mới nổi, máy bay tầm thấp - đặc biệt là xe cất và hạ cánh thẳng đứng chạy bằng điện, hay còn gọi là eVTOL - đang thu hút được nhiều sự chú ý nhất. Được sự hỗ trợ ngày càng tăng của chính phủ, không gian này đang bắt đầu phản ánh những ngày đầu bùng nổ xe điện của Trung Quốc, trong thập kỷ qua đã phát triển thành một thị trường nghìn tỷ nhân dân tệ.

Từ năm ngoái, chính quyền trung ương Trung Quốc đã thúc đẩy “nền kinh tế tầm thấp”, tập trung vào các chuyến bay thương mại dưới 1.000 mét và đang được định vị là động lực tăng trưởng mới của quốc gia.

Theo cơ quan hàng không dân dụng Trung Quốc, lĩnh vực tầm thấp dự kiến sẽ đạt 1,5 nghìn tỷ nhân dân tệ trong năm nay và tăng gấp đôi vào năm 2035. Trong đó, Morgan Stanley dự đoán phân khúc eVTOL có thể chiếm hơn 30% thị trường toàn cầu vào năm 2035.

“Tàu sân bay trên đất liền”, một chiếc ô tô bay do nhà sản xuất xe điện Trung Quốc XPeng phát triển, được trưng bày tại Triển lãm ô tô Thượng Hải, ngày 28 tháng 4 năm 2025. Ảnh: Sixth Tone.

Ở Trung Quốc, eVTOL thường được gọi là "xe bay" vì chúng chia sẻ tỷ lệ thành phần và công nghệ cao. Guo Liang, CEO của Aerofugia do Geely hậu thuẫn, ước tính có tới 70% đến 80% thành phần và công nghệ — pin, động cơ và hệ thống điều khiển — có thể được chia sẻ giữa hai bên.

Điểm chung đó giúp các nhà sản xuất ô tô có vị thế tốt để tham gia vào lĩnh vực này. "Ngoài những thách thức về mặt kỹ thuật, các công ty ô tô đã có vốn, nhân tài và chuỗi cung ứng cần thiết để mở rộng quy mô sản xuất", Zhang Jingqi, một nhà thiết kế tại bộ phận máy bay của Hongqi, chia sẻ.

Tuy nhiên, hầu hết các nỗ lực liên ngành này vẫn đang ở giai đoạn đầu. Các máy bay được trưng bày phần lớn là nguyên mẫu và chỉ một số ít đã hoàn thành các chuyến bay thử nghiệm.

Giống như thị trường điện thoại thông minh trước khi có iPhone, lĩnh vực máy bay điện vẫn chưa hội tụ về một thiết kế tiêu chuẩn, chứ chưa nói đến một con đường thương mại rõ ràng. "Hiện tại có 20 đến 30 mẫu eVTOL khác nhau", Zhang nói. "Một số sử dụng một rô-to, một số khác sử dụng nhiều rô-to và một số kết hợp rô-to với cánh lượn".

Sự đa dạng đó có thể báo hiệu sự đổi mới, nhưng cũng là sự không chắc chắn. Zhang cảnh báo rằng hầu hết các các thiết bị này vẫn còn nhiều năm nữa mới có thể được sử dụng rộng rãi.

"Hiện tại, chúng chủ yếu là các bản concept, được triển khai như các công cụ tiếp thị để thu hút sự chú ý, thúc đẩy doanh số bán ô tô hoặc trấn an các nhà đầu tư", ông nói.

Hoàng Lâm