Bà con dân tộc Chăm biến vùng đất cát thành thủ phủ 'rau vua'

Nhìn thảm xanh ngắt trải dài vô tận với hàng hàng, lớp lớp cây măng tây xanh như bây giờ ít ai biết được rằng, chưa đầy 5 năm trước xã Phước Hải, huyện Ninh Phước (Ninh Thuận) toàn một màu nắng, cát bay mù trời... Là người tiên phong trong phát triển mô hình măng tây, bà Châu Thị Xéo (dân tộc chăm) say sưa kể về câu chuyện tiên phong trong phát triển loại cây trồng mới.

Bất ngờ với kết quả "làm chơi, ăn thật"

Theo bà Xéo, khu vực này được gọi là Bàu Rế, trong tiếng Chăm được hiểu nôm na là Hồ Sen. Gọi là hồ nhưng khu vực này hầu như khô cạn quanh năm, chỉ ngập nước khi có lũ về vài ba ngày rồi trở lại khô cằn, khiến việc sản xuất nông nghiệp gặp nhiều khó khăn. "Nhiều năm trước, bà con trong làng đã trồng nhiều loại cây trồng nhưng không hợp thổ nhưỡng nên năng suất thấp. “Vì thế đời sống người dân khó khăn, trong đó có gia đình tôi", bà nói.

Bà Châu Thị Xéo tiên phong phát triển loài rau vua măng tây ở vùng đất cát.

Quyết không cam chịu, đầu năm 2018 bà Châu Thị Xéo bắt đầu "cắp sách" tìm hiểu về các giống cây trồng mới ở khắp các nông trại từ thành thị đến nông thôn để học tập kinh nghiệm. Và rồi bà vô tình học được "bí kíp" về một loại cây măng tây xanh, được mệnh danh là "vua của các loài rau" ở làng Chăm Tuấn Tú lân cận nên mang về làng mình áp dụng.

"Lúc tôi quyết định đem về trồng thử thì ai nấy đều nghi ngờ, nói tôi khùng, điên vì cho rằng đất cát vùng này nắng nóng nên sẽ không thu được gì. Nhưng tôi vẫn quyết tâm đầu tư trồng thử 1.000 m2 và lắp ống tưới cho cây. Sau hơn nửa năm chăm sóc, thu hoạch lứa măng tây xanh đầu tiên được gần 10kg măng tươi/ngày. Giá bán thời điểm đó rất cao 70.000 đồng/kg, thu về gần 700.000 đồng/ngày...", bà Xéo nhớ lại.

Bất ngờ với kết quả "làm chơi nhưng ăn thật" với cây măng tây xanh, ngay trong năm 2018 bà Châu Thị Xéo quyết định mở rộng lên 5 sào (5.000m2). Nhờ áp dụng các bước chăm sóc kỹ càng mà lứa măng tây của bà thời điểm đó đã cho thu nhập 40 – 50 triệu mỗi tháng.

Lập HTX để nhân rộng mô hình

Thành công ngoài mong đợi với loài "rau vua" trồng trên cát, ngày càng có nhiều nông hộ tìm đến bà Xéo để học tập kinh nghiệm trồng măng tây. Để rồi sau nhiều đêm đau đáu phải làm sao để nâng tầm cuộc sống, giúp nông dân địa phương có thêm thu nhập, bà Châu Thị Xéo đã đề xuất với chính quyền địa phương thành lập Hợp tác xã (HTX) Châu Rế.

HTX dịch vụ nông nghiệp tổng hợp Châu Rế sơ chế măng tây.

Bà Xéo đã khăn gói đi học các khóa về Luật HTX rồi vận động người thân, bạn bè, làng xóm phát triển măng tây xanh và thành lập HTX dịch vụ nông nghiệp tổng hợp Châu Rế do chính bà làm Chủ tịch HĐQT, kiêm giám đốc.

Nhận thấy hiệu quả mang lại từ cây măng tây xanh, hàng chục nông dân làng Chăm Thành Tín nộp đơn gia nhập HTX, thời điểm mới thành lập năm 2018 đã có 37 thành viên tham gia với tổng diện tích trồng măng tây trên 15ha.

Đến nay, ngày càng nhiều gia đình người Chăm chuyển đổi hoàn toàn diện tích các cây trồng khác để chuyển sang trồng măng tây xanh. Trong đó có có hàng chục hộ nộp đơn xin gia nhập HTX dịch vụ nông nghiệp tổng hợp Châu Rế, nâng tổng số xã viên HTX lên trên 70 thành viên với 100% thành viên là người Chăm, đồng thời nâng tổng diện tích cánh đồng lớn măng tây xanh lên trên 20ha trồng măng tây xanh.

Hiện nay, HTX Châu Rế nhận thu mua toàn bộ sản lượng măng tây xanh mỗi ngày của thành viên ở làng Chăm Thành Tín và các làng Chăm lân cận với giá bao tiêu sản phẩm ổn định từ 40.000 – 43.000 đồng/kg. Tổng sản lượng măng tây xanh mà HTX Châu Rế xuất bán mỗi ngày từ 300 – 500kg/ngày đã mang lại nguồn thu nhập ổn định cho người trồng măng tây và duy trì hoạt động thường xuyên của hàng chục lao động người Chăm ở HTX.

Là người Chăm làng Thành Tín và cũng phấn khởi với lợi nhuận từ cây măng tây xanh đem lại, bà Não Thị Kim Huê, thành viên HTX Châu Rế cho biết, so với trồng hoa màu như trước đây thì trồng măng tây cho thu nhập cao gấp nhiều lần và liên tục hằng ngày nên gia đình đã trồng được 3 năm nay.

"Bà con chúng tôi nhiều người đùa với nhau, mỗi sáng đều đi hái tiền vì cứ mỗi sáng thu hái măng tây xanh xong là có tiền liền nên bà con rất phấn khởi. Mỗi ngày hái một lần và liên tục trong cả tháng, như gia đình tôi trồng 3 sào thì mùa hè này cũng được trên dưới 20kg mỗi ngày. Với giá 40 nghìn/kg thì mỗi ngày cũng kiếm được gần 1 triệu đồng...", bà Huê phấn khởi nói.

Giờ đây, trên khắp cánh đồng ở HTX dịch vụ nông nghiệp tổng hợp Châu Rế đã phủ kín một màu xanh vô tận, thể hiện ước mơ đã hóa thành hiện thực của bao thế hệ người Chăm làng Thành Tín khát khao vươn lên làm giàu trên mảnh đất quê hương.

Đưa đồng bào dân tộc thiểu số thoát nghèo

Để giúp thành viên phát triển kinh tế từ cây măng tây, HTX dịch vụ nông nghiệp tổng hợp Châu Rế đã trở thành điểm tựa cho nhiều nông dân nghèo không có vốn sản xuất thông qua các cách hỗ trợ tiền giống, vật tư nông nghiệp, hướng dẫn kỹ thuật trồng và chăm sóc măng tây xanh.

HTX Châu Rế giúp cho nhiều bà con dân tộc Chăm có cuộc sống ấm no.

Giám đốc HTX Châu Thị Xéo cũng đã chủ động phối hợp liên kết với các doanh nghiệp ở địa phương trong việc trồng và thu mua toàn bộ sản phẩm đầu ra cho thành viên và nhiều nông hộ lân cận. Từ đó, nhiều gia đình thành viên người Chăm làng trên xóm dưới từng bước vươn lên làm giàu, nhiều hộ nghèo đã không còn nghèo như thời điểm trước đó. HTX Châu Rế hiện nay không còn thành viên thuộc diện hộ nghèo.

Đến nay, toàn HTX dịch vụ nông nghiệp tổng hợp Châu Rế vẫn không ngừng nâng tầm về chất lượng sản phẩm và số lượng thành viên, đóng góp không nhỏ vào việc tạo nguồn lợi phát triển kinh tế cho địa phương.

Đặc biệt bà con người Chăm làng Thành tín với trên 6.000 nhân khẩu nói chung và 73 thành viên người Chăm của HTX dịch vụ nông nghiệp tổng hợp Châu Rế nói riêng luôn phát huy tinh thần đoàn kết, giúp nhau trong cuộc sống. Đồng bào Chăm nơi đây còn tích cực tham gia các phong trào "Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh". Đến nay, xã Phước Hải cũng đã hoàn thành mục tiêu đạt chuẩn nông thôn mới.

Ông Nguyễn An Hòa, Chủ tịch UBND xã Phước Hải đánh giá, trong thời gian qua, HTX Châu Rế đã tạo điều kiện cho các thành viên phát triển kinh tế góp phần vào sự phát triển kinh tế, tạo công ăn việc làm, nâng cao thu nhập cho người lao động ở địa phương.

"HTX Châu rế nói chung và cá nhân bà Châu Thị Xéo nói riêng, luôn phát huy truyền thống tương thân tương ái, giúp đỡ hộ nông dân nghèo vượt qua khó khăn, hỗ trợ giảm nghèo bền vững ở địa phương", ông Nguyễn An Hòa nói.

Thy Lê