Bài toán đào tạo nguồn nhân lực cho Dự án đường sắt tốc độ cao Bắc-Nam

Dự án đường sắt tốc độ cao Bắc-Nam sẽ rút ngắn hành trình giữa các tỉnh, thành. (Ảnh: Việt Hùng/Vietnam+)

Với các dự án đường sắt sắp được đầu tư trong thời gian tới, nguồn nhân lực phục vụ công tác thiết kế, quản lý, tư vấn và thi công dự án cần chuẩn bị sớm trước tiên, sẵn sàng đủ năng lực, trình độ ở tất cả các vị trí then chốt để tiếp nhận chuyển giao và làm chủ công nghệ

Cử đi nước ngoài đào tạo

Theo tính toán của Cục Đường sắt Việt Nam, ngay trong giai đoạn 2025-2030, ngành đường sắt cần khoảng 338.000 lao động. Trong đó, trước mắt cần ngay 9.200 nhân sự quản lý dự án, gần 13.000 nhân sự tư vấn quản lý dự án…

Với tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc-Nam và tuyến đường sắt Hà Nội-Lào Cai-Hải Phòng, nhu cầu nhân lực cho giai đoạn vận hành ước tính khoảng 20.000 người. Riêng giai đoạn thi công, có thể cần tới 70.000-80.000 lao động, mang lại tác động tích cực tới thị trường lao động và an sinh xã hội.

Tổng công ty Đường sắt Việt Nam (VNR) hiện đã xây dựng kế hoạch đào tạo riêng cho “đại dự án" này, từ việc nâng cấp nhân lực hiện hữu đến đào tạo mới, cập nhật kỹ thuật tiên tiến. VNR đã ký kết hợp tác đào tạo với Học viện Đường sắt Liễu Châu (Trung Quốc), và đang xúc tiến các chương trình tương tự với Nhật Bản, Hàn Quốc cùng các trường đại học uy tín trong nước.

“Đội ngũ nhân lực có trình độ chuyên môn cao, nắm vững kỹ thuật và công nghệ hiện đại là yếu tố then chốt để xây dựng và vận hành hệ thống đường sắt tiên tiến nên cần đào tạo nhanh, sâu và chất lượng, bảo đảm cung cấp đủ nguồn lao động cả về số lượng và trình độ,” lãnh đạo VNR nhấn mạnh.

Vào ngày 10/6 vừa qua, Trường Cao đẳng Đường sắt (trực thuộc VNR) đã khai giảng khóa đào tạo đầu tiên về đường sắt tốc độ cao với sự tham gia của khoảng 200 công nhân, kỹ thuật viên đang làm việc tại các công ty bảo trì cầu đường, thông tin tín hiệu đường sắt thuộc VNR.

Chương trình được chia thành hai giai đoạn, trong đó giai đoạn 1 đào tạo lý thuyết kéo dài 3-4 tháng tại trường Cao đẳng Đường sắt do các giảng viên, chuyên gia Trung Quốc trực tiếp giảng dạy, với sự hỗ trợ của đội ngũ giảng viên nhà trường. Giai đoạn 2, học viên sẽ được đào tạo thực hành và thực tập thực tế tại Trung Quốc trong khoảng 3 tháng.

Dự án đường sắt tốc độ cao Bắc-Nam trong thời gian tới sẽ cần rất nhiều nguồn nhân lực để vận hành. (Ảnh: PV/Vietnam+)

Theo ông Trương Trọng Vương, Hiệu trưởng trường Cao đẳng Đường sắt, việc chuẩn bị nguồn nhân lực hiện hữu và đáp ứng nhu cầu nhân sự cho đường sắt tốc độ cao trong giai đoạn xây dựng, vận hành là hết sức cấp thiết.

“Sau hai chuyên ngành đào tạo hiện tại, nhà trường sẽ tiếp tục triển khai các khóa đào tạo về lái tàu, điều độ chạy tàu...,” ông Vương thông tin thêm.

Về phía cơ quan quản lý Nhà nước, ông Lê Thắng, Giám đốc Ban Quản lý dự án 2 cho biết trong thời gian tới, Nhà nước sẽ đầu tư các Dự án đường sắt tốc độ cao Bắc-Nam, đường sắt Hà Nội-Hải Phòng-Lào Cai hay các tuyến đường sắt đô thị tại Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh nên cần số lượng lớn về nhân lực quản lý dự án hay tư vấn.

Xác định được nhu cầu cấp thiết này, theo ông Thắng, Ban Quản lý dự án 2 đã cử nhân sự từ các phòng của đơn vị để đi đào tạo, hỏi hỏi về kiến thức thi công, kinh nghiệm quản lý dự án nhằm chuẩn bị “đón đầu” khi được tham gia các dự án đường sắt rất lớn của nước ta trong thời gian tới có thể tự tin “bắt tay ngay” vào việc.

Có đề án phát triển nguồn nhân lực

Để đón cơ hội tham gia vào các đại dự án đường sắt, trong đó có tuyến đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc-Nam, theo ông Nguyễn Tấn Đông, Phó chủ tịch Hội đồng quản trị Tập đoàn Đèo Cả, đơn vị có nhiều lợi thế về kinh nghiệm, năng lực trong thi công kết cấu phần dưới ray bao gồm: nền đường, hầm, cầu.

“Công trình hầm đường sắt Khe Nét trên tuyến đường sắt Bắc-Nam do Tập đoàn Đèo Cả đảm nhận hiện có tiến độ, chất lượng rất tốt, được tư vấn Hàn Quốc đánh giá rất cao về tay nghề, khả năng tổ chức, quản trị,” ông Đông chia sẻ.

Ngoài việc liên kết, đặt hàng tại các cơ sở đào tạo chuyên ngành đường sắt trong và ngoài nước để đào tạo các kỹ sư, thợ bậc cao, Tập đoàn Đèo Cả cũng tiếp xúc làm việc rất nhiều đối tác Nhật Bản, Trung Quốc, Mỹ để học hỏi, nắm bắt công nghệ thi công công trình đường sắt tốc độ cao, đường sắt đô thị.

Ông Đông cũng tiết lộ, nếu không có gì thay đổi, đến cuối tháng 7/2025, gần 30 kỹ sư, công nhân kỹ thuật của Tập đoàn Đèo Cả sẽ kết thúc chương trình tu nghiệp chuyên sâu về công nghệ thi công hầm bằng máy khoan TBM tại Cục 2 Tập đoàn Xây dựng Trung Quốc.

Trong đó, điểm nhấn đáng chú ý nhất tại chương trình đào tạo đặc biệt là các học viên của Tập đoàn Đèo Cả được tiếp cận kiến thức về kỹ thuật xây dựng không gian ngầm dưới sự giảng dạy của các chuyên gia hàng đầu tại Trung Quốc.

Bên cạnh lý thuyết, các học viên được trực tiếp thị phạm quy trình vận hành thiết bị TBM ngay trên công trường thi công tuyến ngầm thuộc Dự án đường sắt liên Quảng Châu-Đông Quan-Thâm Quyến và Dự án nhà ga Long Thành thuộc tuyến đường sắt liên thành phố Thâm Quyến-Huệ Châu tại Trung Quốc.

Về thi công ray, nối ray, rải ray, sản xuất tà vẹt, Tập đoàn Đèo Cả đã nhập khẩu dây chuyền, đang tích cực làm việc với các đối tác và xây dựng nhà máy, sẵn sàng hợp tác đối tác từ Trung Quốc để đáp ứng yêu cầu nghiêm ngặt về kỹ thuật, chất lượng cũng như nguồn nhân lực chất lượng cao phục vụ thi công Dự án đường sắt tốc độ cao Bắc-Nam.

“Tập đoàn Đèo Cả sẵn sàng vững bước, đặt chân vào lĩnh vực đường sắt. Khi đường sắt tốc độ cao Bắc-Nam được triển khai tại Việt Nam, chúng tôi tự tin sẽ là một nhà thầu xây lắp chủ lực tại công trình trọng điểm này," ông Đông quả quyết.

Một đoàn tàu tốc độ cao tại Trung Quốc. (Ảnh: Việt Hùng/Vietnam+)

Ông Phạm Văn Khôi, Chủ tịch Công ty CP Đầu tư và Xây dựng giao thông Phương Thành cho biết đơn vị đã lựa chọn những lao động có tâm huyết, có trí tuệ để đi đào tạo ở các nước phát triển về đường sắt như châu Âu, Nhật Bản, Trung Quốc.

“Các dự án đường sắt sẽ là cơ hội rất lớn cho các doanh nghiệp Việt Nam. Công ty Phương Thành đã chủ động chuẩn bị nguồn nhân lực có chuyên môn, chất lượng và các phương án để đáp ứng các yêu cầu công việc trong thời gian sắp tới,” ông Khôi chia sẻ.

Để giải quyết bài toán nhân sự đường sắt, Bộ Xây dựng đang xin ý kiến các bộ, ngành liên quan, trước khi trình Chính phủ thông qua Đề án phát triển nguồn nhân lực đường sắt Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, với tổng kinh phí đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực xây dựng, vận hành đường sắt lên tới 40.564 tỷ đồng, cùng nhiều chính sách đặc biệt khác.

Đề án cũng xác định, các doanh nghiệp Nhà nước, doanh nghiệp tư nhân Việt Nam được giao, đặt hàng hoặc tuyển chọn tham gia tư vấn, xây lắp, chế tạo, công nghiệp, công nghệ theo cơ chế đặc thù của Chính phủ phải chủ động chuẩn bị nhân lực có đủ năng lực, trình độ ở tất cả các vị trí then chốt để tiếp nhận chuyển giao và làm chủ công nghệ./.

(Vietnam+)