Bạn biết gì về chế độ ăn Lyon?

Nghiên cứu tim mạch về chế độ ăn Lyon

Nhìn chung, hiểu biết của chúng ta về chế độ ăn Địa Trung Hải bị hạn chế bởi số lượng và chất lượng của các nghiên cứu khoa học hiện có. Trớ trêu thay, số lượng phân tích tổng hợp hoặc đánh giá có hệ thống từ các nghiên cứu về tác động của chế độ ăn Địa Trung Hải đối với sức khỏe tim mạch còn nhiều hơn cả số lượng nghiên cứu gốc thực tế. Và hầu hết các đánh giá như vậy đều bị phát hiện là có sai sót khi sử dụng các phương pháp thống kê không phù hợp để tổng hợp kết quả nghiên cứu.

Như thể chưa đủ rắc rối, các nghiên cứu khác nhau còn sử dụng tới 34 hệ thống tính điểm chế độ ăn Địa Trung Hải khác nhau. Ví dụ, một số hệ thống cho điểm khi ăn khoai tây hoặc trừ điểm khi ăn trứng, trong khi những hệ thống khác thì không.

Chế độ dinh dưỡng quyết định sức khỏe của con người. Ảnh: Life Extension.

Hầu hết đều đánh giá dầu ôliu và các loại quả hạch là thành phần đặc trưng của chế độ ăn Địa Trung Hải, dẫn đến cáo buộc rằng các nghiên cứu này về mặt nào đó là âm mưu tăng lợi ích thương mại cho Big Fat (các công ty dầu ăn lớn); tuy nhiên, phần lớn các nghiên cứu chế độ ăn Địa Trung Hải được tài trợ công chứ không phải tư. Tất nhiên, điều đó không ngăn cản các nghiên cứu có vấn đề được công bố.

Hãy xem xét “Thử nghiệm Ấn Độ-Địa Trung Hải”, nghiên cứu bị nhiều người chỉ trích là “quá nhiều sai sót” do có bằng chứng cho thấy nhà nghiên cứu của nó đã sử dụng “dữ liệu ngụy tạo hoặc giả mạo”. Khi bị yêu cầu cung cấp hồ sơ nghiên cứu gốc, ông đã từ chối với lý do chúng đã bị “mối ăn”.

Một thử nghiệm nổi tiếng về chế độ ăn Địa Trung Hải đã vượt qua được thử thách của thời gian là Nghiên cứu tim mạch về chế độ ăn Lyon. Khoảng 600 người từng bị đau tim được chia ngẫu nhiên thành hai nhóm. Nhóm đối chứng không nhận được lời khuyên nào về chế độ ăn, ngoài những gì bác sĩ đã tư vấn cho họ, trong khi nhóm thử nghiệm được hướng dẫn ăn chế độ ăn thuần Địa Trung Hải hơn, bổ sung chất phết làm từ dầu hạt cải sẽ cung cấp cho họ lượng omega-3 gốc thực vật mà lẽ ra họ có thể nhận được từ các thực phẩm như quả óc chó nếu thực sự sống trên một hòn đảo của Hy Lạp vào những năm 1950.

Dầu hạt cải cũng làm giảm cholesterol LDL hiệu quả hơn dầu ôliu, và, không như dầu ôliu, dầu hạt cải được chứng minh là không gây suy giảm nghiêm trọng chức năng động mạch.

Nhóm Địa Trung Hải đã ghi nhớ và áp dụng một số lời khuyên về chế độ ăn đó. Họ ăn nhiều bánh mì và trái cây hơn, và ít bơ, kem, thịt chế biến và thịt nói chung hơn. Tuy nhiên, ngoài điều đó ra, không có thay đổi đáng kể nào trong chế độ ăn được báo cáo xét về lượng rượu vang, dầu ôliu hoặc cá.

Vì vậy, họ ăn ít chất béo bão hòa và cholesterol hơn và nạp nhiều omega-3 gốc thực vật hơn, nhưng ngoài ra không thực hiện bất kỳ thay đổi đáng kể nào khác. Mặc dù vậy, sau khoảng bốn năm, 44 người thuộc nhóm đối chứng đã bị đau tim lần thứ hai, một số tử vong, nhưng chỉ có 14 người thuộc nhóm đã thay đổi chế độ ăn bị đau tim lần thứ hai.

Nguy cơ bị đau tim mỗi năm của nhóm ăn thuần Địa Trung Hải đã giảm từ 4% xuống còn 1% . Những người hoài nghi có thể lập luận rằng mặc dù có ít người chết và bị bệnh hơn nhưng chế độ ăn Địa Trung Hải vẫn tiếp tục nuôi dưỡng bệnh tim của nhóm thử nghiệm, đến mức 14 người trong số họ đã bị đau tim lần thứ hai. Tỷ lệ đau tim quả thực đã giảm đáng kể, nhưng thứ chúng ta cần là một chế độ ăn có thể ngăn chặn hoặc thậm chí đẩy lùi bệnh tim.

Tiến sĩ Caldwell Esselstyn và các đồng nghiệp tại Cleveland Clinic đã công bố một loạt trường hợp gồm 198 bệnh nhân liên tiếp mắc bệnh tim mạch nghiêm trọng đã được tư vấn chuyển sang ăn thô hoàn toàn. Trong số 198 người tham gia, 177 người vẫn duy trì chế độ ăn này, còn 21 người đã bỏ cuộc. Hình thành một thử nghiệm tự nhiên. Chuyện gì đã xảy ra với 21 người bỏ cuộc? Trong khoảng bốn năm tiếp theo, hơn một nửa đã bị đau tim gây tử vong hoặc cần phẫu thuật tạo hình mạch hoặc ghép tim.

Ngược lại, trong số 177 người tham gia ăn thô trong cùng khoảng thời gian, chỉ có một bệnh nhân duy nhất gặp biến cố nghiêm trọng do bệnh tim mạch chuyển biến xấu - 0,6% so với 62% ở nhóm không tuân thủ, nguy cơ rõ ràng đã giảm 100 lần.

Nghiên cứu của tiến sĩ Esselstyn không phải là thử nghiệm ngẫu nhiên nên không thể so sánh trực tiếp với nghiên cứu Lyon. Nó cũng bao gồm những bệnh nhân có quyết tâm rất cao. Không phải ai cũng sẵn lòng thay đổi hoàn toàn chế độ ăn của mình, ngay cả khi đó thực sự là vấn đề sống còn.

Trong trường hợp này, thay vì không làm gì, ăn thuần Địa Trung Hải hơn sẽ làm giảm khoảng hai phần ba nguy cơ bị đau tim sau đó. Mức giảm 99% nguy cơ sẽ tuyệt hơn nữa nếu kết quả của Esselstyn được tái tạo trong một thử nghiệm có đối chứng, nhưng ngay cả mức giảm 70% nguy cơ cũng có thể cứu được vô số mạng người mỗi năm.

Giám đốc Chương trình Harvard về Dịch tễ học Tim mạch viết, “Mặc dù kết quả này nghe có vẻ tuyệt vời đến mức khó tin, nhưng với khác biệt ít nhất 20 lần về tỷ lệ bệnh mạch vành giữa các quốc gia, đạt được kết quả như vậy nhờ thay đổi chế độ ăn là hoàn toàn khả dĩ.”

Michael Greger/NXB Trẻ