Báo động đỏ nạn cháy rừng

Cháy rừng do thời tiết khô hạn tại Argentina. (Ảnh REUTERS)

Theo UNEP, biến đổi khí hậu và những thay đổi trong sử dụng đất là nguyên nhân chính. UNEP cảnh báo, ngay cả những nỗ lực hạn chế lượng khí thải gây hiệu ứng nhà kính cũng không thể ngăn chặn tần suất của các đám cháy rừng nghiêm trọng.

Theo các nhà nghiên cứu, điều gây lo ngại là những vụ cháy rừng gần đây diễn ra với tần suất cao, quy mô lớn và thời gian lâu hơn. Ngọn lửa có nhiệt độ cao và dữ dội hơn trước. Các đám cháy thường lan nhanh, khó kiểm soát, thậm chí bùng phát ở những nơi hiếm khi xảy ra như các vùng đất than bùn khô.

Thời gian qua, cháy rừng đã gây ra những thiệt hại to lớn về người và tài sản tại nhiều quốc gia trên thế giới. Theo một nghiên cứu mới đây đăng trên tạp chí The Lancet, việc tiếp xúc với khói, bụi từ các đám cháy rừng là nguyên nhân gây ra hơn 30.000 ca tử vong mỗi năm tại 43 quốc gia. Tại Mỹ, thiệt hại hằng năm do cháy rừng gây ra dao động từ 71 tỷ đến 347,8 tỷ USD. Theo Trung tâm Cứu hỏa liên ngành quốc gia Mỹ, riêng chi phí cho hoạt động chữa cháy tại Mỹ đã tăng 170% trong một thập niên, lên đến 1,9 tỷ USD vào năm 2020.

Cháy rừng đã cướp đi mạng sống, cũng như phá hủy môi trường sống của nhiều loài động vật hoang dã, đẩy một số loài đến nguy cơ tuyệt chủng. Các vụ cháy rừng trong cuối năm 2019 và đầu năm 2020 tại Australia là thí dụ điển hình. Ðây được xem là một trong những thảm họa đối với động vật hoang dã. Ngọn lửa đã tàn phá hàng trăm nghìn km2 rừng và thảm thực vật tại Australia, khiến khoảng 3 tỷ động vật bị thiêu rụi hoặc phải di dời tới môi trường sống mới.

Bên cạnh đó, cháy rừng còn là nguyên nhân khiến tình trạng biến đổi khí hậu trở nên nghiêm trọng hơn. Theo Cơ quan Giám sát khí quyển Copernicus (CAMS) của Liên minh châu Âu (EU), các vụ cháy rừng trong năm 2021 đã thải 1,76 tỷ tấn carbon vào bầu khí quyển Trái đất, nhiều hơn gấp 2 lần lượng phát thải khí CO2 hằng năm của Ðức.

Ðể hạn chế tối đa nguy cơ xảy ra cháy rừng, UNEP đề nghị chính phủ các nước cần có những phương án chuẩn bị. Theo đó, 2/3 các khoản chi nên dành cho việc lập kế hoạch, phòng ngừa, chuẩn bị và phục hồi, và 1/3 còn lại sẽ dùng để triển khai các biện pháp ứng phó khi cháy rừng xảy ra. Công thức này có thể được điều chỉnh cho phù hợp với từng khu vực hay quốc gia. Hiện nay, hoạt động ứng phó trực tiếp với cháy rừng thường chiếm hơn một nửa các khoản chi liên quan, trong khi công tác lập kế hoạch chỉ nhận được chưa đến 1%.

Giám đốc điều hành UNEP Inger Andersen (I.An-đơ-xen) nhấn mạnh: “Chúng ta phải giảm nguy cơ xảy ra cháy rừng nghiêm trọng bằng cách chuẩn bị tốt hơn, cụ thể là đầu tư nhiều hơn vào công tác giảm rủi ro, phối hợp chặt chẽ với các cộng đồng địa phương và tăng cường cam kết toàn cầu về chống biến đổi khí hậu”.

Tổng Thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres (A.Gu-tê-rét) từng cảnh báo, cánh cửa cơ hội để ngăn chặn tác động tiêu cực của biến đổi khí hậu đang đóng lại nhanh chóng, song vẫn chưa quá muộn để hành động. Nguy cơ cháy rừng ngày càng lớn là lời cảnh báo để các quốc gia tăng tốc trong cuộc chiến chống biến đổi khí hậu, cũng như bảo vệ rừng, “lá phổi xanh” của Trái đất.

Minh Hòa