Bảo tồn giá trị văn hóa Chăm qua dạy chữ viết

Buổi sáng chào cờ đầu tuần ở Trường Tiểu học Lâm Giang

Dạy con chữ, giữ hồn văn hóa Chăm

Ở Lâm Đồng, nơi có đông đồng bào Chăm sinh sống, việc dạy tiếng Chăm cho học sinh vùng đồng bào dân tộc thiểu số được quan tâm. Đây không chỉ là bước đi quan trọng nhằm bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa đặc sắc của cộng đồng người Chăm, mà còn góp phần giúp các em nâng cao kỹ năng ngôn ngữ, đặc biệt là hỗ trợ tích cực trong việc học tiếng Việt, tiếp cận kiến thức dễ dàng và hiệu quả hơn.

Ngôi trường đã có thời gian dạy chữ Chăm cho học sinh trong nhiều năm liền

Tại Trường Tiểu học Lâm Giang (xã Hàm Thuận Bắc), việc dạy tiếng Chăm đã trở thành truyền thống nhiều năm. Các thế hệ thầy cô nối tiếp nhau, kiên trì gìn giữ và truyền dạy tiếng nói, chữ viết của dân tộc cho học sinh.

Cô Thông Thị Thanh Giang, một trong những giáo viên có thâm niên gắn bó với việc dạy tiếng Chăm cho học sinh ở ngôi trường này

Ở Lâm Giang, nhiều học sinh người Chăm cho rằng việc học chữ mẹ đẻ khiến các em tự tin hơn khi tiếp cận kiến thức mới. Bởi có những sự vật được gọi tên hoặc khái niệm tiếng Việt nhưng chúng em chưa thể hình dung thì thông qua tiếng Chăm và sự giảng dạy của thầy cô, các em có thể hiểu và hình dung được. Nhiều giáo viên trẻ, dấn thân “nhận” lấy trách nhiệm, chỉ mong gìn giữ, bảo tồn con chữ “ngoằn ngoèo” mà sức sống, hơi thở lại hiện hữu nét tinh tế của văn hóa Chăm...

Tiếng Chăm, để giữ gìn và phát huy không phải chuyện đơn giản , nhất là đối với học sinh tiểu học

Học tiếng Chăm sẽ giúp cho học sinh bỗ trợ về việc đọc và hiểu thêm tiếng Việt

Em Thông Thị Thanh Nhã, lớp 5A Trường Tiểu học Lâm Giang

Giờ ra chơi của các em học sinh Trường Tiểu học Lâm Giang

Các bạn nhỏ tập khả năng giao tiếp, sử dụng tiếng mẹ đẻ một cách hiệu quả trong giao tiếp và học tập

Theo cô giáo Khê Thị Thanh Toán, với phương châm dạy cho các em biết đọc, biết viết chữ mẹ đẻ, cung cấp cho các em một số tri thức tối thiểu về ngữ âm, từ vựng, ngữ pháp, mỗi tiết học giáo viên đều đảm bảo dạy 4 kỹ năng: nghe, nói, đọc và viết cho các em. Việc dạy tiếng Chăm đang hỗ trợ rất nhiều cho việc dạy tiếng Việt và ngược lại.

Năm học 2025 - 2026, Trường Tiểu học Lâm Giang có 284 học sinh trên 10 lớp ở 5 khối lớp, trong đó 99% học sinh là người đồng bào Chăm. Trên cơ sở bám sát văn bản hướng dẫn của Bộ Giáo dục và Đào tạo về Chương trình Giáo dục phổ thông tiếng Chăm và văn bản chỉ đạo của Ủy ban nhân dân tỉnh, Trường Tiểu học Lâm Giang đã chủ động, linh hoạt trong xây dựng kế hoạch dạy tiếng Chăm phù hợp với điều kiện thực tiễn nhà trường, đáp ứng nhu cầu, nguyện vọng của phụ huynh, học sinh.

Các bạn nhỏ ở ngôi trường thuần Chăm, luôn hào hứng trong giờ học

“Lửa” tiếp nối

Cũng như Lâm Giang, Trường Tiểu học Lâm Hưng, xã Hàm Thuận (tỉnh Lâm Đồng), năm học 2025- 2026, toàn trường có 3 giáo viên đảm nhiệm việc dạy tiếng Chăm cho 150 học sinh là đồng bào người Chăm. Từ đầu năm học đến nay, nhà trường duy trì đều đặn việc dạy tiếng Chăm 2 tiết/tuần cho các em.

Cô Thông Thị Ngà, Phó Hiệu trưởng Trường Tiểu học Lâm Hưng phụ đạo cho các em học sinh tại thư viện

Rèn chữ viết

Ngoài giờ học trên lớp, Trường tiểu học Lâm Hưng còn tổ chức cho học sinh trải nghiệm thực tế, tham gia hội thi viết tiếng Chăm tại Trung tâm trưng bày văn hóa Chăm (xã Bắc Bình) hay tham gia các hoạt động văn hóa của người Chăm như lễ hội KaTê… Ở đó, học sinh được tiếp xúc trực tiếp với di sản văn hóa, thêm yêu thích tiếng nói và chữ viết của dân tộc mình.

Thầy Thông Minh Khôi, một giáo viên gắn bó với việc dạy tiếng Chăm ở Trường Tiểu học Lâm Hưng

Thầy Thông Minh Khôi (Trường TH Lâm Hưng), chia sẻ: “Tôi từng là học sinh của trường này, rất yêu thích tiếng Chăm nên quay về dạy lại cho các em. Tôi muốn góp phần giữ gìn tiếng nói của dân tộc mình”.

Theo thầy Khôi, việc dạy tiếng Chăm giúp học sinh tự hào và ý thức hơn trong việc bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc.

Trong giờ lên lớp của thầy Khôi

Thực tế, việc dạy và học tiếng Chăm vẫn gặp nhiều khó khăn. Học sinh thường chỉ quen nói trong đời sống hàng ngày, ít có cơ hội rèn đọc và viết. Hệ chữ Chăm có ký tự riêng, cấu trúc phức tạp, dễ nhầm lẫn; trong khi sách giáo khoa, tài liệu tham khảo theo chương trình mới còn hạn chế.

Để khắc phục, cô Thông Thị Ngà cho biết nhà trường đã tận dụng thiết bị dạy học hiện có, kết hợp sử dụng tranh ảnh, đồ dùng địa phương, khai thác ti vi và tư liệu trực tuyến phục vụ giảng dạy, đồng thời sưu tầm thêm học cụ tiếng Chăm nhằm tạo hứng thú học tập cho học sinh.

Trong một lớp học tiếng Chăm

Theo thống kê của Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Lâm Đồng, năm học 2025 - 2026, toàn tỉnh triển khai dạy học tiếng Chăm tại 12 trường tiểu học, 142 lớp với 3.643 học sinh được học môn tự chọn tiếng Chăm từ lớp 1 đến lớp 5. Toàn tỉnh hiện có 61 giáo viên tiếng Chăm có chứng chỉ đào tạo, bồi dưỡng dạy tiếng Chăm, trong đó có 51 giáo viên trực tiếp giảng dạy.

Đến nay, nhìn chung, các cơ sở giáo dục tiểu học đã chủ động, linh hoạt trong xây dựng kế hoạch dạy tiếng Chăm phù hợp với điều kiện thực tiễn nhà trường, đáp ứng nhu cầu, nguyện vọng của phụ huynh, học sinh dân tộc thiểu số. Cơ sở vật chất, phòng học tại các trường đều cơ bản đáp ứng cho việc dạy và học tiếng Chăm.

Thầy Khôi trong giờ dạy tiếng Chăm

Thầy cô luôn hỗ trợ cho học sinh

Những học trò nhỏ vùng đồng bào Chăm luôn được bảo bọc và rèn dạy đầy đủ

Việc đưa tiếng Chăm vào trường học ở Lâm Đồng không chỉ khẳng định chủ trương đúng đắn trong bảo tồn văn hóa dân tộc mà còn thiết thực giúp học sinh phát triển năng lực ngôn ngữ, tạo nền tảng vững chắc cho việc học tập, góp thêm một thành quả trong sự nghiệp giáo dục và bảo tồn văn hóa truyền thống.

Quang Nhân