Bên lề Quốc hội: Nhiệm kỳ lịch sử đặt nền móng cho giai đoạn bứt phá mới

Từ cuộc chiến chống đại dịch COVID-19 đến việc ứng phó biến động kinh tế - chính trị toàn cầu, Quốc hội đã ban hành hàng loạt nghị quyết quan trọng, mở ra dòng chảy thể chế mới, tháo gỡ điểm nghẽn, dẫn dắt sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Những nền tảng mà Quốc hội khóa XV xây dựng được kỳ vọng sẽ trở thành bệ phóng để Quốc hội khóa XVI tiếp tục kế thừa và đưa Việt Nam tiến xa hơn trong kỷ nguyên phát triển mới. Bên lề kỳ họp thứ 10 Quốc hội khóa XV, các đại biểu đã cùng trao đổi về vấn đề này.

Đại biểu Dương Khắc Mai. Ảnh: Thùy Dương/BNEWS/Vnanet.Vn

Đại biểu Dương Khắc Mai (Đoàn tỉnh Lâm Đồng): Một kỳ họp quốc hội nhiều cảm xúc và đầy niềm tin: Quốc hội khóa XV trong suốt nhiệm kỳ đã trải qua những thời điểm lịch sử: từ đại dịch COVID-19 đến những biến động khó lường của kinh tế – chính trị thế giới. Quốc hội đã ban hành nhiều nghị quyết quan trọng như Nghị quyết số 30/2021/QH15 của Quốc hội: Kỳ họp thứ nhất, Quốc hội khóa XV; Nghị quyết số 43/2022/QH15 của Quốc hội về chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội... cùng nhiều cơ chế đặc thù, vượt trội đã tạo ra bước chuyển biến, thay đổi về lập pháp với các quyết sách lớn, giúp ổn định vĩ mô, phục hồi sản xuất, hỗ trợ doanh nghiệp và người dân.

Tại các kỳ họp, các đại biểu đã tập trung cao, trách nhiệm lớn và thể hiện tâm huyết, trách nhiệm của mình trước nhân dân, cử tri đã đưa ra các quyết sách toàn diện, bám sát vào thực tiễn.

Quốc hội đã đồng hành với Chính phủ, chia sẻ khó khăn và đưa ra những quyết sách rất kịp thời. Có thể nói, Quốc hội khóa XV đã hoàn thành sứ mệnh lịch sử trong giai đoạn lịch sử và đánh dấu một trang mới, một dấu ấn rất đậm nét.

Trong bối cảnh đất nước bước vào kỷ nguyên phát triển mới – kỷ nguyên vươn mình của dân tộc để phát triển giàu mạnh và thịnh vượng, hội nhập sâu rộng và toàn diện, Quốc hội đã ban hành nhiều cơ chế đặc thù, vượt trội để tháo gỡ “nút thắt” thể chế. Qua đó, tạo điều kiện cho các địa phương phát triển, dẫn dắt phát triển kinh tế vùng và đưa nền kinh tế đất nước phát triển.

Quốc hội khóa XV được đánh giá là kỳ Quốc hội lịch sử và có các kỳ họp lịch sử trong bối cảnh lịch sử, diễn biến phức tạp của tình hình chính trị, kinh tế thế giới.

Bên cạnh đó, Quốc hội khóa XV đã có nhiều sáng kiến lập pháp chưa từng có tiền lệ, ban hành những chính sách rất kịp thời, mở ra dòng chảy thể chế mới, khơi thông và mạnh mẽ hơn.

Nền tảng mà Quốc hội khóa XV xây dựng sẽ tạo đà cho Quốc hội khóa XVI tiếp tục phát huy, hoạch định các chính sách mới, ghi thêm những dấu ấn quan trọng trong chặng đường phát triển của đất nước. Nói cách khác, Quốc hội khóa XV đã đặt thêm những viên gạch mới vững chắc để các nhiệm kỳ tiếp theo tiếp tục xây dựng và đưa đất nước phát triển mạnh mẽ hơn.

Đại biểu Nguyễn Ngọc Sơn (Đoàn Hải Phòng). Ảnh: Bích Hồng/Bnews.vnanet.vn

Đại biểu Nguyễn Ngọc Sơn (Đoàn Hải Phòng): Tăng cường giám sát và luật hóa các cơ chế đặc thù trong nhiệm kỳ Quốc hội khóa XVI: Quốc hội khóa XV đã ban hành nhiều nghị quyết nhằm tháo gỡ các điểm nghẽn hiện nay, song các nghị quyết này đều có thời hạn và thời hạn đó lại nằm trong nhiệm kỳ Quốc hội khóa XVI. Do vậy, trong nhiệm kỳ Quốc hội khóa XVI, chúng ta phải tổng kết, đánh giá các nghị quyết về cơ chế đặc thù, tháo gỡ điểm nghẽn và tiến tới luật hóa để tạo sự ổn định trong hệ thống pháp luật cho nhiệm kỳ tiếp theo.

Thứ hai, tôi cho rằng khi bước sang nhiệm kỳ Quốc hội khóa XVI, chúng ta phải tăng cường hoạt động giám sát, đặc biệt là giám sát việc ban hành văn bản quy định pháp luật. Nhiệm kỳ tới sẽ phải đối mặt với hàng loạt yêu cầu cấp bách trong việc giám sát các văn bản quy định chi tiết, bởi Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật đã sửa đổi và từ nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV chúng ta thực hiện theo luật mới: Quốc hội chỉ quy định các nguyên tắc, còn nội dung chi tiết giao cho Chính phủ. Vì vậy, nhiệm kỳ tới phải tập trung giám sát xem các nghị định, quy định chi tiết của Chính phủ có đúng tinh thần của luật hay không, có gây vướng mắc cho doanh nghiệp và cho sự phát triển đất nước hay không. Đây là trách nhiệm rất nặng nề.

Tôi cho rằng nhiệm kỳ khóa XVI mở ra sẽ đòi hỏi một tư duy, một cách nhìn thấu đáo thực tiễn thì mới giúp các quyết định pháp luật mang tính khả thi, hiệu lực trong thực tế.

Về hoạt động giải trình, minh bạch, tôi cho rằng, một trong các chức năng của Quốc hội là giám sát, trong đó có 7 hoạt động, bao gồm cả giải trình. Cách tiếp cận hiện nay rất mới. Nhiệm kỳ trước còn nhiều khó khăn, nhưng bước sang nhiệm kỳ sau, chúng ta có Quốc hội số, có cơ sở dữ liệu rất quan trọng. Do vậy, tổ chức các phiên giải trình trong nhiệm kỳ tới sẽ khác so với nhiệm kỳ này và trách nhiệm của các đối tượng giải trình cũng sẽ khác.

Hiện nay, ngay trong nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV, hoạt động giải trình vẫn chưa nhiều, mới chỉ có một vài phiên. Tôi cho rằng giai đoạn cuối nhiệm kỳ này chúng ta tập trung công tác xây dựng pháp luật, tạo nền tảng cho nhiệm kỳ sau. Còn sang nhiệm kỳ tới, hoạt động giải trình phải được tăng cường; hoạt động chất vấn cũng phải được tăng cường, cả tại nghị trường và tại các cơ quan của Quốc hội. Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã ban hành các nghị quyết yêu cầu các cơ quan của Quốc hội đẩy mạnh nội dung này.

Tôi cho rằng việc giải trình kịp thời sẽ giúp tháo gỡ các điểm nghẽn, giúp Quốc hội có thể kiến nghị Chính phủ xử lý những bất cập trong tổ chức thực hiện; hoặc kiến nghị Ủy ban Thường vụ Quốc hội trình Quốc hội sửa đổi giữa hai kỳ họp đối với những vấn đề thuộc thẩm quyền để xử lý ngay những bất cập.

Đại biểu Phạm Thị Thanh Mai (Đoàn thành phố Hà Nội): Tinh thần chuyên nghiệp tạo nên dấu ấn nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV: Đánh giá về khối lượng dự án luật và nghị quyết được Quốc hội thông qua kỷ lục trong nhiệm kỳ này, tôi cho rằng sức làm việc của Quốc hội và sự đóng góp của đại biểu thể hiện rất rõ ràng. Dù là đại biểu chuyên trách ở địa phương hay ở Trung ương, đều ngày càng chuyên nghiệp hơn. Tôi đánh giá cao sự chuyên nghiệp của tất cả các thành viên chuyên trách tại các Ủy ban, đặc biệt là vai trò lãnh đạo, điều phối, điều hòa công việc cùng những chỉ đạo rất sát sao của Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Nếu không có sự lãnh đạo, định hướng đó, sẽ khó có thể xử lý kịp thời một khối lượng công việc lớn, yêu cầu phải làm ngay để tháo gỡ các điểm nghẽn đang diễn ra, đáp ứng yêu cầu cuộc sống, phục vụ doanh nghiệp và người dân tốt hơn. Tôi cho rằng, tính chuyên nghiệp còn thể hiện ở tinh thần “làm hết việc chứ không hết giờ”. Có lẽ chưa bao giờ chúng tôi tham gia trong một không khí và tinh thần làm việc khẩn trương, tận tụy và đầy trách nhiệm như vậy.

Không chỉ đội ngũ chuyên trách ở Trung ương hay địa phương, mà ngay cả các đại biểu kiêm nhiệm cũng dành rất nhiều thời gian, không chỉ 30% theo quy chế để cùng tham gia vào công việc. Nhiều đại biểu kiêm nhiệm sẵn sàng lao vào nhiệm vụ cùng đội ngũ chuyên trách, khơi dậy và phát huy trí tuệ chung của đại biểu Quốc hội.

Tuy nhiên, chúng tôi tự thấy cần chủ động hơn nữa chứ không chờ đợi. Phải chủ động phát hiện vấn đề và đưa ra đề xuất đúng lúc thì mới đáp ứng tốt hơn yêu cầu xây dựng pháp luật, lĩnh vực mà chỉ Quốc hội mới có vai trò quyết định.

Nếu nói về mong muốn và nguyện vọng dành cho các đại biểu Quốc hội khóa XVI, những người sẽ được cử tri tín nhiệm bầu vào tháng 3/2026, thì trước hết, trong công tác xây dựng pháp luật, kiến thức là vô bờ. Mỗi đại biểu, dù chuyên sâu ở lĩnh vực nào, cũng phải nghiên cứu thêm rất nhiều nội dung mới để có thể tham gia góp ý, thảo luận và biểu quyết một cách thuyết phục, đảm bảo rằng những trăn trở của cử tri và nhân dân được chuyển tải đầy đủ.

Điểm thứ hai là cần dành thời gian thỏa đáng. Đại biểu chuyên trách có 100% thời gian cho công tác Quốc hội, nhưng đại biểu kiêm nhiệm thì phần lớn thời gian phải dành cho công việc chính. Tuy nhiên, tinh thần sẵn sàng tham gia hoạt động Quốc hội, đặc biệt là công tác lập pháp không có rào cản về thời gian. Ngoài giờ làm việc, các đại biểu có thể tham gia khảo sát, giám sát độc lập, tổ chức tiếp xúc cử tri chuyên đề… để thu thập thêm thông tin từ thực tiễn, bổ sung kiến thức và truyền đạt tinh thần đó vào quá trình xây dựng thể chế.

Tôi tin rằng các đại biểu Quốc hội khóa XVI sẽ thực hiện tốt hơn nữa vai trò của Quốc hội trong xây dựng thể chế, tạo hành lang pháp lý vững chắc để Việt Nam phát triển mạnh mẽ.

Thùy Dương - Bích Hồng/Bnews/vnanet.Vn