Bệnh nhân suy hô hấp, tổn thương phổi vì cúm

Bệnh nhân T.T.H., 35 tuổi, trú tại Phú Thọ, có tiền sử bệnh lý phức tạp gồm suy thận mạn do lupus ban đỏ hệ thống, đã ghép thận được 13 tháng và phải sử dụng thuốc ức chế miễn dịch kéo dài để chống thải ghép cũng như kiểm soát bệnh nền.

Đây là nhóm bệnh nhân suy giảm miễn dịch sâu, rất dễ bị các tác nhân nhiễm trùng đường hô hấp tấn công, trong đó cúm mùa là mối nguy cơ đặc biệt lớn.

Bệnh nhân cúm đang điều trị tại cơ sở y tế.

Khoảng ba ngày trước khi nhập viện, bệnh nhân xuất hiện sốt cao, ho nhiều và khó thở tăng dần. Dù đã được phát hiện cúm sớm và điều trị ban đầu tại tuyến trước, tình trạng suy hô hấp vẫn tiến triển nhanh chóng.

Khi chuyển đến Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương, bệnh nhân trong tình trạng thở nhanh, co kéo mạnh các cơ hô hấp, chỉ số bão hòa oxy trong máu giảm sâu, chỉ còn khoảng 85%.

Các bác sỹ buộc phải hỗ trợ thở máy lưu lượng dòng cao ngay lập tức. Tuy nhiên, diễn biến bệnh xấu nhanh đến mức có thời điểm, dù đã cài đặt 100% oxy, chỉ số bão hòa oxy vẫn chỉ dao động ở mức 80 đến 85%.

Hình ảnh chụp cắt lớp phổi cho thấy tổn thương lan tỏa kín cả hai bên phổi, xuất hiện hình ảnh kính mờ điển hình của cúm. Chỉ trong thời gian ngắn, tổn thương tiến triển thành hội chứng suy hô hấp cấp, một biến chứng nặng thường gặp ở bệnh nhân suy giảm miễn dịch.

Bác sỹ Trương Tư Thế Bảo, Khoa Cấp cứu cho biết, với những bệnh nhân phải sử dụng thuốc ức chế miễn dịch kéo dài, khả năng tự bảo vệ của cơ thể gần như không còn. Bất kỳ nhiễm trùng hô hấp nào cũng có thể diễn tiến rất nhanh, gây suy hô hấp nặng và ảnh hưởng đa cơ quan, đe dọa trực tiếp đến tính mạng.

Các bác sỹ đánh giá bệnh nhân H. có tiên lượng rất xấu do mức độ tổn thương phổi lan tỏa rộng và suy hô hấp tiến triển quá nhanh, đòi hỏi theo dõi và can thiệp tích cực.

Theo các bác sỹ, cúm không phải là bệnh nhẹ, đặc biệt ở nhóm người có bệnh nền như lupus, ghép tạng, tim mạch, đái tháo đường, bệnh phổi mạn tính hoặc suy giảm miễn dịch. Diễn tiến nặng có thể xảy ra chỉ trong vòng 24 đến 72 giờ.

Các chuyên gia khuyến cáo khi xuất hiện các triệu chứng như sốt cao, ho nhiều, mệt tăng, thở nhanh hoặc khó thở, người bệnh cần đến ngay cơ sở y tế có chuyên khoa hô hấp và truyền nhiễm để được thăm khám và can thiệp kịp thời.

Hiện theo giới chuyên gia, nguy cơ bùng phát dịch năm nay cao hơn do thời tiết giao mùa Thu - Đông. Khi nhiệt độ giảm, độ ẩm thấp và con người ở trong không gian kín nhiều hơn, khả năng lây lan của virus tăng mạnh.

Thời điểm giao mùa còn khiến hệ miễn dịch suy giảm, nhiều người chưa tiêm vắc-xin hoặc trễ lịch tiêm nhắc lại hàng năm; đồng thời, nhiều người nhầm cúm với các nhiễm trùng thông thường khác, tạo điều kiện để virus lan nhanh, đôi khi vượt ngoài kiểm soát.

Theo các chuyên gia, cuối năm nhu cầu di chuyển, giao thương, du lịch cuối năm tăng mạnh, đặc biệt tại các điểm du lịch, lễ hội đông người, khiến tốc độ lây lan cúm trong cộng đồng càng cao nếu không được kiểm soát.

Cúm A là bệnh truyền nhiễm cấp tính lây qua đường hô hấp, có thể gặp ở mọi lứa tuổi. Trẻ nhỏ, người cao tuổi và người có bệnh nền là nhóm nguy cơ cao vì hệ miễn dịch yếu, dễ gặp biến chứng nặng.

Giai đoạn đầu của cúm A thường giống các nhiễm virus đường hô hấp khác, nhưng bệnh có thể tiến triển nhanh, dẫn tới viêm phổi, suy hô hấp hoặc nhiễm khuẩn huyết nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời.

Hầu hết trẻ mắc cúm A đều sốt cao liên tục, sổ mũi, ho tăng dần kèm mệt lả, quấy khóc. Trẻ lớn và người lớn thường thấy rõ các biểu hiện đau mỏi người, đau nhức xương khớp.

Ngoài ra, trẻ có thể co giật do sốt cao, nôn trớ hoặc tiêu chảy. Khi bệnh nặng, trẻ lừ đừ, ít phản ứng, bỏ bú, thở nhanh hoặc rút lõm ngực, tất cả đều là dấu hiệu cảnh báo biến chứng.

Chuyên gia khuyến cáo phụ huynh cần theo dõi sát sức khỏe trẻ, đưa trẻ đến cơ sở y tế khi có biểu hiện sốt, ho hoặc mệt mỏi. Không tự ý dùng thuốc, đặc biệt kháng sinh, để tránh biến chứng nặng. Việc điều trị kịp thời theo phác đồ giúp trẻ hồi phục nhanh, hạn chế nguy cơ tái phát.

Tiêm vắc-xin phòng cúm hàng năm là biện pháp đơn giản nhưng hiệu quả. BSCKII Nguyễn Nguyên Huyền, Giám đốc Trung tâm Phòng chống dịch, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương khẳng định, tiêm vắc-xin giúp bảo vệ sức khỏe, giảm nguy cơ mắc bệnh và tránh các biến chứng nguy hiểm, đặc biệt ở trẻ nhỏ, người cao tuổi, phụ nữ mang thai và người có bệnh nền.

Bên cạnh tiêm phòng, người dân cần duy trì vệ sinh cá nhân, rửa tay thường xuyên, đeo khẩu trang khi đến nơi đông người và cách ly người bệnh để hạn chế lây lan trong gia đình và trường học.

Đối với trẻ em từ 6 tháng tuổi trở lên và người lớn, việc tiêm vắc-xin cúm hàng năm giúp tạo miễn dịch bền vững, giảm nguy cơ mắc bệnh và hạn chế các biến chứng nguy hiểm, đặc biệt ở những người có bệnh nền hoặc thường xuyên tiếp xúc với cộng đồng.

Nói thêm về vắc-xin, bác sỹ Lê Thị Kim Hoa, đại diện hệ thống tiêm chủng Safpo/Potec nhấn mạnh, mặc dù cúm mùa thường lành tính, nhưng cũng có thể tiến triển nặng với các biểu hiện như sốt cao, khó thở, phù phổi do suy tim và thậm chí có thể tử vong.

Virus cúm mùa gồm nhiều chủng như H1N1, H3N2 và hai chủng nhóm B có khả năng biến đổi kháng nguyên liên tục. Do đó, mỗi năm chủng virus lưu hành có thể thay đổi, vì vậy việc tiêm nhắc lại vắc-xin cúm mùa hàng năm là cần thiết để đảm bảo hiệu quả bảo vệ.

Giải thích thêm về việc phải tiêm vắc-xin cúm hàng năm, chuyên gia của hệ thống tiêm chủng Safpo/Potec cho biết, WHO duy trì các trạm quan trắc virus cúm trên toàn thế giới, trong đó có Việt Nam, nhằm phân lập và xác định chủng virus lưu hành tại từng khu vực địa lý.

Dựa trên các dữ liệu này, WHO dự báo các chủng virus xuất hiện trong mùa Đông - Xuân ở Bắc bán cầu (từ tháng 10 đến tháng 4 năm sau) và mùa Đông - Xuân ở Nam bán cầu (từ tháng 5 đến tháng 10 hàng năm).

Từ đó, WHO hướng dẫn các nhà sản xuất vắc-xin chuẩn bị các chủng phù hợp và cung cấp ra thị trường vào thời điểm thích hợp là tháng 8 và tháng 9 cho Bắc bán cầu, và tháng 4 đến tháng 5 cho Nam bán cầu.

Vì Việt Nam nằm trong khu vực nhiệt đới gió mùa thuộc Bắc bán cầu, người dân nên tiêm vắc-xin cúm Bắc bán cầu mỗi năm một lần, vào thời điểm trước khi mùa cúm bắt đầu, nhằm được bảo vệ suốt mùa Đông và Xuân.

D.Ngân