Bệnh sởi gia tăng lượng bệnh, khuyến cáo người dân Sóc Trăng chủ động phòng bệnh

Bác sĩ Chuyên khoa 1 Lê Nguyễn Việt An - Phụ trách Khoa Phòng, chống bệnh truyền nhiễm (Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Sóc Trăng).

Phóng viên: Thưa bác sĩ, tình hình bệnh sởi trên địa bàn tỉnh hiện nay diễn biến như thế nào, đặc biệt là về số ca mắc và nguyên nhân khiến bệnh có nguy cơ quay trở lại?

Bác sĩ Chuyên khoa 1 Lê Nguyễn Việt An: Nếu so sánh số ca mắc sởi trong những tháng đầu năm 2025 với cùng kỳ năm 2024, có thể thấy rõ sự gia tăng đáng kể. Cụ thể, tính đến hết tuần thứ 21, toàn tỉnh ghi nhận 1.353 trường hợp sốt phát ban nghi sởi cần giám sát. Trong số các trường hợp đã được lấy mẫu xét nghiệm, có 57 ca dương tính với virus sởi, tăng 55 ca so với cùng kỳ năm trước. Đặc biệt, tỷ lệ dương tính trong các mẫu xét nghiệm hiện đạt 93,4%, cho thấy sự lưu hành mạnh của virus trong cộng đồng.

Tuy nhiên, sự gia tăng này không phải là một đợt bùng phát đột ngột, mà là sự tiếp nối của chuỗi lây truyền đã xuất hiện từ cuối năm 2024. Điều này phù hợp với tình hình dịch tễ của sởi ở nhiều tỉnh, thành khác trên cả nước.

Điểm tích cực là sau khi tỉnh triển khai hai đợt chiến dịch tiêm vắc xin có thành phần sởi và đang tiếp tục đợt thứ ba, số ca mắc đã giảm rõ rệt. Nếu như vào cuối năm 2024, mỗi tuần có hơn 100 ca nghi sởi thì đến nay chỉ còn dưới 30 ca/tuần. Số ca bệnh bắt đầu giảm từ tuần thứ 8 của năm và đến nay vẫn tiếp tục duy trì xu hướng đi xuống.

Nguyên nhân chính khiến bệnh sởi quay trở lại là do miễn dịch cộng đồng bị suy giảm trong một thời gian dài, đặc biệt là giai đoạn dịch Covid-19 diễn biến phức tạp. Việc gián đoạn tiêm chủng trong giai đoạn này đã tạo nên những “lỗ hổng miễn dịch”, làm gia tăng nguy cơ lây lan virus sởi. Với đặc điểm lây truyền rất cao - một người mắc sởi có thể lây cho từ 12 - 18 người khác nếu chưa được tiêm phòng thì chỉ cần miễn dịch cộng đồng giảm xuống dưới 95%, khả năng bùng phát dịch là rất lớn.

Phóng viên:Vậy bệnh sởi nguy hiểm như thế nào, bác sĩ có thể chia sẻ rõ hơn về triệu chứng, biến chứng và cách điều trị?

Bác sĩ Chuyên khoa 1 Lê Nguyễn Việt An: Sởi là bệnh truyền nhiễm cấp tính do virus gây ra, lây lan qua đường hô hấp, với tốc độ lây nhiễm cao. Đây là bệnh nguy hiểm ở trẻ em, đặc biệt là trẻ dưới 5 tuổi nếu chưa được tiêm phòng đầy đủ. Dù đã có vắc xin phòng ngừa hiệu quả, nhưng một khi mắc bệnh, sởi vẫn có thể gây ra những biến chứng nghiêm trọng, thậm chí tử vong.

Về triệu chứng, bệnh thường khởi phát với biểu hiện sốt cao liên tục, kèm theo ho, chảy mũi, viêm kết mạc, mắt đỏ. Sau khoảng 3 - 4 ngày, trẻ sẽ bắt đầu nổi ban đặc trưng. Ban dát sẩn xuất hiện đầu tiên ở sau tai, trán rồi lan dần xuống mặt, cổ, ngực, lưng, tay chân và có thể lan đến lòng bàn tay, bàn chân. Khi căng da, ban biến mất. Ban có thể hợp lại thành mảng lớn, đặc biệt ở vùng mặt và thân mình. Khi ban mọc toàn thân thì nhiệt độ bắt đầu giảm dần, ban nhạt màu rồi để lại vết thâm trước khi biến mất.

Biến chứng thường gặp nhất là viêm tai giữa cấp, viêm phế quản, viêm phổi - nguyên nhân tử vong hàng đầu do sởi. Bệnh nhân cũng có thể gặp biến chứng nặng như viêm não, viêm cơ tim, loét giác mạc dẫn đến mù lòa, suy dinh dưỡng nặng hoặc rối loạn miễn dịch kéo dài. Đặc biệt, có một biến chứng muộn gọi là viêm não xơ hóa bán cấp toàn thể (SSPE), có thể xảy ra vài năm sau khi mắc sởi, thường gặp ở những trẻ bị nhiễm virus trước 2 tuổi. Đây là biến chứng rất hiếm nhưng khi đã xảy ra thì hầu như không có cách chữa trị hiệu quả.

Hiện nay, bệnh sởi chưa có thuốc điều trị đặc hiệu. Việc điều trị chủ yếu là chăm sóc triệu chứng, đảm bảo dinh dưỡng, bù nước, hạ sốt và theo dõi sát để kịp thời xử trí nếu xuất hiện biến chứng. Những ca bệnh nhẹ có thể điều trị ngoại trú, nhưng với các trường hợp có dấu hiệu nặng, cần nhập viện điều trị cách ly.

Phóng viên: Trước nguy cơ dịch bệnh, chiến dịch tiêm vắc xin sởi - rubella vừa qua được triển khai như thế nào và đạt kết quả ra sao?

Nhân viên y tế tiêm vắc xin phòng sởi cho trẻ em tại một điểm tiêm chủng ở Sóc Trăng. Ảnh: HOÀNG PHÚC

Bác sĩ Chuyên khoa 1 Lê Nguyễn Việt An: Sóc Trăng là một trong những địa phương triển khai sớm và quyết liệt chiến dịch tiêm bổ sung vắc xin sởi - rubella ngay từ cuối năm 2024. Chiến dịch này được chia làm ba đợt, phù hợp với từng nhóm tuổi nguy cơ.

Cụ thể, đợt 1 được triển khai trong tháng 10 và 11/2024, tiêm cho hơn 63.000 trẻ từ 1 - 10 tuổi và các nhân viên y tế có nguy cơ cao. Kết quả đạt tỷ lệ tiêm 95,5%, một con số rất khả quan đối với một chiến dịch quy mô lớn.

Đợt 2 diễn ra vào tháng 3/2025, tiêm vắc xin sởi đơn cho gần 2.500 trẻ từ 6 đến dưới 10 tháng tuổi - nhóm tuổi chưa đến lịch tiêm chủng định kỳ nhưng có nguy cơ cao trong bối cảnh có dịch. Tỷ lệ tiêm đạt 96%.

Đợt 3 được triển khai từ tháng 5/2025, tập trung vào nhóm trẻ từ 6 đến dưới 10 tháng và từ 11 - 15 tuổi. Đến nay, đã có hơn 10.000 trẻ được tiêm trong đợt này, đạt tỷ lệ khoảng 89,2%, hiện đang tiếp tục thực hiện tiêm vét để đạt tỷ lệ bao phủ trên 95%.

Có thể khẳng định, ba đợt chiến dịch này đã góp phần rất lớn trong việc kiểm soát tốc độ lây truyền bệnh sởi. Số ca mắc mới giảm mạnh từ tuần thứ 8 của năm đến nay. Đồng thời, chiến dịch cũng giúp củng cố miễn dịch cộng đồng và nâng cao ý thức tiêm chủng đầy đủ, đúng lịch cho trẻ em.

Phóng viên: Sau chiến dịch, ngành Y tế sẽ triển khai những giải pháp nào tiếp theo? Bác sĩ có lời khuyên gì để người dân chủ động phòng bệnh hiệu quả?

Bác sĩ Chuyên khoa 1 Lê Nguyễn Việt An: Sau chiến dịch, ngành Y tế tiếp tục đặt mục tiêu duy trì miễn dịch cộng đồng ổn định bằng cách tăng cường hoạt động tiêm chủng thường xuyên tại các trạm y tế xã, phường, thị trấn. Đồng thời, đẩy mạnh công tác rà soát, thống kê các trẻ chưa tiêm, tiêm chưa đủ liều để có kế hoạch vận động tiêm bù kịp thời.

Chúng tôi cũng sẽ tiếp tục giám sát chặt chẽ các trường hợp sốt phát ban nghi sởi nhằm phát hiện sớm, khoanh vùng và xử lý kịp thời ổ dịch, không để lan rộng. Công tác truyền thông cũng được tăng cường, đặc biệt tập trung vào đối tượng phụ huynh có con nhỏ, các giáo viên mầm non, tiểu học, để nhận biết sớm triệu chứng và đưa trẻ đi khám kịp thời.

Đối với người dân, tôi có một số khuyến cáo cụ thể. Thứ nhất, cần kiểm tra lại sổ tiêm chủng của trẻ, đảm bảo trẻ được tiêm đủ hai mũi vắc xin sởi - rubella theo đúng lịch. Thứ hai, duy trì chế độ dinh dưỡng hợp lý để tăng sức đề kháng, đặc biệt với trẻ dưới 5 tuổi. Thứ ba, giữ gìn vệ sinh cá nhân, thường xuyên rửa tay bằng xà phòng, vệ sinh mũi họng sạch sẽ. Cuối cùng, khi trẻ có các dấu hiệu như sốt cao, phát ban, ho, đỏ mắt... cần đưa đến cơ sở y tế gần nhất để được chẩn đoán và điều trị, tuyệt đối không tự ý dùng thuốc hay để bệnh diễn tiến nặng mới xử lý.

Phóng viên: Xin cảm ơn bác sĩ về những thông tin hữu ích và thiết thực cho người dân trong công tác phòng, chống bệnh sởi hiện nay.

HOÀNG PHÚC (Thực hiện)