Bệnh tay chân miệng gia tăng, phụ huynh cần làm gì?

Từ tháng 4 đến tháng 6 hàng năm thường chứng kiến sự gia tăng đáng lo ngại của bệnh tay chân miệng, đặc biệt trong nhóm trẻ dưới 5 tuổi. Các chuyên gia y tế cảnh báo, nếu không kịp thời phòng ngừa và phát hiện sớm, bệnh có thể gây biến chứng nguy hiểm, thậm chí tử vong.

Tay chân miệng bùng phát mạnh trong mùa hè

Theo thống kê từ Bộ Y tế, số ca mắc tay chân miệng tại nhiều tỉnh, thành phố đã tăng mạnh trong những tuần gần đây. Đỉnh dịch được ghi nhận rơi vào giai đoạn tháng 4 đến tháng 6 - trùng với thời điểm học sinh mầm non, tiểu học bước vào kỳ nghỉ hè.

Bệnh tay chân miệng lây lan chủ yếu qua đường tiêu hóa và tiếp xúc trực tiếp với dịch tiết từ mũi, họng, phân hoặc các bóng nước của người bệnh.

Tay chân miệng là bệnh truyền nhiễm cấp tính do các loại virus đường ruột, chủ yếu là Enterovirus, gây ra. Đáng lo ngại, chủng Enterovirus 71 (EV71) được xác định là nguyên nhân chính trong nhiều ca bệnh nặng, bởi khả năng gây biến chứng thần kinh nghiêm trọng.

Điều kiện thời tiết nóng ẩm, mưa nhiều trong mùa hè năm nay tạo môi trường thuận lợi cho virus phát triển và lây lan nhanh chóng. Ngoài ra, nhu cầu du lịch, tụ họp đông người dịp hè cũng góp phần làm gia tăng nguy cơ bùng phát dịch bệnh trong cộng đồng.

Nguy cơ biến chứng nặng, tỷ lệ tử vong cao

Mặc dù đa số các trường hợp tay chân miệng có thể tự hồi phục sau 7-10 ngày, nhưng một số trường hợp nhiễm EV71 lại tiến triển rất nhanh đến các biến chứng nguy hiểm như viêm não, viêm màng não, viêm cơ tim.

Theo cảnh báo từ Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và Bộ Y tế Việt Nam, tỷ lệ tử vong trong các ca biến chứng thần kinh có thể lên tới 30% nếu không được phát hiện và xử trí kịp thời.

Các dấu hiệu cảnh báo biến chứng bao gồm:

Sốt cao liên tục, khó hạ sốt bằng thuốc thông thường.
Trẻ quấy khóc liên tục, giật mình nhiều bất thường.
Lừ đừ, mệt mỏi, nôn ói nhiều.
Co giật, thở nhanh, thở mệt.

Các chuyên gia nhấn mạnh, phụ huynh cần đặc biệt cảnh giác khi trẻ có biểu hiện sốt cao kèm theo nổi bóng nước ở lòng bàn tay, lòng bàn chân, trong miệng hoặc ở mông. Khi đó, trẻ cần được đưa tới cơ sở y tế để thăm khám và theo dõi sát sao.

Những biện pháp phòng bệnh thiết yếu

Bệnh tay chân miệng lây lan chủ yếu qua đường tiêu hóa và tiếp xúc trực tiếp với dịch tiết từ mũi, họng, phân hoặc các bóng nước của người bệnh. Vì vậy, việc duy trì vệ sinh cá nhân và môi trường xung quanh là biện pháp then chốt để phòng bệnh.

Bộ Y tế khuyến cáo người dân thực hiện tốt "3 sạch":

Ăn uống sạch: ăn chín, uống sôi; không dùng chung đồ ăn, vật dụng cá nhân với người nghi nhiễm bệnh.
Ở sạch: vệ sinh nhà cửa, đồ chơi, vật dụng hàng ngày bằng xà phòng hoặc dung dịch sát khuẩn.
Bàn tay sạch: rửa tay thường xuyên với xà phòng, nhất là trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh.

Đối với các trường học, cơ sở chăm sóc trẻ em, cần:

Kiểm tra sức khỏe học sinh mỗi ngày.
Phát hiện sớm trẻ có triệu chứng nghi ngờ để cách ly.
Khử khuẩn lớp học, đồ dùng học tập ít nhất 1 lần/ngày.

Ngoài ra, cộng đồng cần tăng cường truyền thông, giáo dục về phòng bệnh tay chân miệng thông qua các phương tiện truyền thông đại chúng, nhằm nâng cao nhận thức cho phụ huynh và nhà trường.

Hiện nay chưa có vaccine phòng bệnh tay chân miệng phổ biến tại Việt Nam, do đó phòng bệnh vẫn là ưu tiên hàng đầu.

Phụ huynh cần làm gì khi trẻ mắc bệnh?

Nếu trẻ được chẩn đoán mắc tay chân miệng thể nhẹ, có thể điều trị tại nhà bằng cách:

Cho trẻ nghỉ ngơi nhiều, uống đủ nước.
Hạ sốt đúng cách bằng thuốc paracetamol theo chỉ định.
Vệ sinh miệng cho trẻ sạch sẽ bằng dung dịch sát khuẩn nhẹ.

Theo dõi sát các dấu hiệu cảnh báo biến chứng

Trong trường hợp trẻ có biểu hiện bất thường như li bì, khó thở, sốt cao không giảm, co giật hoặc nôn ói nhiều, cần đưa trẻ tới bệnh viện ngay để được cấp cứu kịp thời.

Bộ Y tế cũng nhấn mạnh, hiện nay chưa có vaccine phòng bệnh tay chân miệng phổ biến tại Việt Nam, do đó phòng bệnh vẫn là ưu tiên hàng đầu.

Cảnh báo dịch bệnh trong mùa hè 2025

Ngoài bệnh tay chân miệng, mùa hè 2025 còn chứng kiến sự gia tăng của nhiều bệnh truyền nhiễm khác như sởi, sốt xuất huyết, cúm A(H5N1), bạch hầu, ho gà. Bộ Y tế đã yêu cầu các địa phương tăng cường công tác giám sát, phát hiện sớm và xử lý kịp thời ổ dịch, nhằm hạn chế tối đa nguy cơ bùng phát dịch trên diện rộng.

Trong bối cảnh dịch bệnh có nhiều diễn biến khó lường, các bậc phụ huynh cần chủ động bảo vệ sức khỏe cho trẻ nhỏ bằng việc nâng cao nhận thức, thực hiện đầy đủ các biện pháp phòng bệnh và không chủ quan trước những dấu hiệu bất thường.

BS Nguyễn Thái/ Sức khỏe & Đời sống