Bỏ cấp huyện, sáp nhập xã: 'Bài toán' trình độ và chế độ

Nâng cao năng lực quản lý cho lãnh đạo cấp xã

Tại cuộc họp ngày 11/3, Thường vụ Đảng ủy Chính phủ đã thống nhất mô hình tổ chức chính quyền địa phương theo hai cấp: Cấp tỉnh (gồm các tỉnh và thành phố trực thuộc Trung ương) và cấp cơ sở. Đồng thời, thống nhất dự kiến trình cấp có thẩm quyền phương án sắp xếp, theo đó sẽ giảm khoảng 50% số đơn vị hành chính cấp tỉnh và giảm khoảng 60 - 70% số đơn vị hành chính cấp cơ sở. Hiện nay trên toàn quốc, cấp xã có 10.035 đơn vị, dự kiến sẽ tổ chức lại chỉ còn khoảng 2.000 - gần như là một huyện nhỏ.

TS. Hoàng Ngọc Vinh - nguyên Vụ trưởng Vụ Giáo dục chuyên nghiệp, Bộ Giáo dục và Đào tạo - cho hay, trước đây, cấp huyện giữ vai trò điều phối các chính sách, kế hoạch từ tỉnh xuống xã, đảm bảo hệ thống quản lý vận hành thông suốt. Khi cấp huyện không còn, cán bộ cấp xã sẽ phải trực tiếp đảm nhiệm các nhiệm vụ quản lý như đất đai, tài chính - ngân sách, đầu tư công, giáo dục, y tế, an sinh xã hội… Điều này yêu cầu đội ngũ lãnh đạo cấp xã phải được nâng cao về năng lực, chuyên môn và kỹ năng quản lý.

Người dân làm căn cước tại Bộ phận một cửa UBND huyện Long Đất, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu. Ảnh: An Nhiên

Bên cạnh đó, việc sáp nhập xã sẽ làm tăng đáng kể quy mô dân số và diện tích quản lý, đặt ra áp lực lớn hơn đối với năng lực cung ứng dịch vụ công. Do đó, đội ngũ cán bộ cấp xã cần phải chuyển đổi từ tư duy hành chính đơn thuần sang tư duy quản trị phục vụ, đòi hỏi sự sáng tạo, chủ động và áp dụng mạnh mẽ công nghệ thông tin vào quản lý.

Để giải quyết những thách thức trên, theo TS. Hoàng Ngọc Vinh, cần ưu tiên xây dựng chiến lược đào tạo, bồi dưỡng cán bộ cấp xã toàn diện, tập trung vào các kỹ năng quản lý tài chính công, đầu tư, điều hành phát triển kinh tế - xã hội và chuyển đổi số. Bên cạnh đó, cần có các chính sách cụ thể thu hút cán bộ trình độ cao, có kinh nghiệm từ cấp huyện, tỉnh về cấp xã nhằm bổ sung lực lượng nhân sự chất lượng ngay từ đầu.

Công tác bố trí, sắp xếp cán bộ cũng cần được thực hiện khoa học, khách quan, tránh xáo trộn tâm lý, đồng thời cần thiết lập cơ chế xử lý, điều chuyển hợp lý đối với cán bộ dôi dư. Đặc biệt, cần xây dựng cơ chế giám sát minh bạch, hiệu quả để nâng cao trách nhiệm và hiệu quả quản lý của đội ngũ cán bộ cấp xã mới.

Ngoài ra, cần xác định rõ các năng lực cốt lõi mà cán bộ lãnh đạo cấp xã cần có, bao gồm khả năng điều hành hành chính hiệu quả, xử lý linh hoạt và sáng tạo các tình huống phức tạp, đa dạng phát sinh trong thực tiễn quản lý.

Trong lĩnh vực giáo dục và y tế, cần đổi mới mô hình quản lý theo hướng tăng quyền tự chủ cho các trường học, cơ sở y tế, đồng thời tăng cường giám sát, đánh giá từ cộng đồng để đảm bảo chất lượng dịch vụ cung cấp cho người dân.

Đặc biệt, ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số cần được triển khai đồng bộ ở mọi cấp độ quản lý nhằm giảm thiểu tối đa rủi ro trong quản lý và vận hành. Hệ thống cơ sở dữ liệu điện tử tích hợp liên thông giữa các lĩnh vực quản lý như đất đai, giáo dục, y tế, đầu tư công... sẽ giúp đảm bảo minh bạch, tăng cường hiệu quả giám sát và giảm thiểu sai sót phát sinh.

Tận dụng tối đa nguồn lực sau sáp nhập

Suốt những tuần qua, công cuộc sáp nhập đơn vị hành chính cấp xã, cấp tỉnh và tiến tới bỏ cấp huyện đang vô cùng gấp gáp, khẩn trương. Trung ương làm ngày, làm đêm để kịp tiến độ các phần việc liên quan đến sửa đổi Hiến pháp, pháp luật, xây dựng chính sách để Quốc hội có thể đưa ra quyết định sớm nhất, bảo đảm bộ máy vận hành hiệu quả, thông suốt sau sắp xếp với tầm nhìn phát triển ổn định, không chỉ cho vài chục năm mà cho cả trăm năm và nhiều hơn thế.

Nhìn chung, chủ trương sáp nhập xã, sáp nhập tỉnh để tạo không gian phát triển mới, huy động được tối đa nguồn lực và tiềm năng, giảm thiểu bộ máy cồng kềnh, nhiều tầng nấc trung gian,… được các chuyên gia, nhà quản lý, nhà nghiên cứu và các tầng lớp nhân dân,... đồng tình, ủng hộ.

Tỉnh này sẽ sáp nhập với tỉnh nào? Bao giờ thì chính thức bỏ cấp huyện? Các đơn vị hành chính cấp xã trong tỉnh sẽ sắp xếp thế nào? Đó là những vấn đề luôn trong tốp “thịnh hành” về tìm kiếm thông tin, thảo luận, bàn tán sôi nổi.

Trong số đó, quan tâm hơn cả là đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức, người lao động. Vì chắc chắn, việc sáp nhập tỉnh, sáp nhập xã, bỏ cấp huyện sẽ ảnh hưởng đến tương lai công việc và cuộc sống của họ.

TP. Hồ Chí Minh sẽ hỗ trợ cán bộ thuộc diện tinh giản tìm việc làm mới. Ảnh: Minh Quân

Trên thực tế, trong quá trình sáp nhập và tinh giản biên chế, lực lượng cán bộ, công chức, viên chức gặp nhiều khó khăn trong lựa chọn là những người còn thời gian công tác từ 10 đến 20 năm, ở khoảng độ tuổi 40 - 50 tuổi. Đây là độ tuổi mà phần lớn đã có cuộc sống chớm ổn định và cũng đã quyết định căn bản về nơi an cư, lập nghiệp. Độ tuổi này ở ngưỡng quá tuổi để “nhảy” việc.

Vừa qua, Bộ Nội vụ đã hoàn thiện dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 178/2024/NĐ-CP về chính sách, chế độ đối với cán bộ, công chức, viên chức và người lao động trong thực hiện sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị, trong đó, bổ sung thêm 3 nhóm đối tượng hưởng chính sách nghỉ hưu trước tuổi.

Sau đó, Bộ Chính trị đã đồng ý điều chỉnh phạm vi và đối tượng áp dụng chính sách, chế độ đối với cán bộ, công chức, viên chức, người lao động và lực lượng vũ trang trong thực hiện sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tại Kết luận số 75-TB/TW ngày 07/3/2025.

Điều này cho thấy, đây là sự bổ sung cần thiết, giúp những người trong độ tuổi “dở dang” dễ đưa ra quyết định hơn cho tương lai. Tuy nhiên, ngoài những chính sách đó, một trong những điều mà đội ngũ công chức, viên chức cần lúc này là được hỗ trợ tiếp cận công việc mới.

Mới đây, trong chương trình Dân hỏi - Chính quyền trả lời tháng 3/2025 do HĐND TP. Hồ Chí Minh phối hợp Đài Truyền hình TP. Hồ Chí Minh tổ chức với chủ đề Tinh gọn sắp xếp tổ chức bộ máy, nâng cao chất lượng phục vụ người dân và doanh nghiệp, Phó Giám đốc Sở Nội vụ TP. Hồ Chí Minh Nguyễn Bắc Nam cho biết, ngoài các chế độ chính sách của Chính phủ, thành phố đang triển khai các giải pháp giới thiệu, hỗ trợ cán bộ, công chức, viên chức bị tinh giản do sắp xếp bộ máy đến với các doanh nghiệp nhà nước, hỗ trợ khởi nghiệp hoặc kết nối với khối sản xuất tư nhân.

Có thể nói, TP. Hồ Chí Minh là địa phương tiên phong trong việc này. Đây là một cách làm nhân văn, kịp thời và đáng ghi nhận, thể hiện trách nhiệm và sự quan tâm sâu sắc của chính quyền đối với người lao động. Giải pháp này không chỉ giúp cán bộ, công chức, viên chức có cơ hội việc làm sau tinh giản, mà còn giúp xã hội tận dụng tối đa nguồn nhân lực, trong đó có nhiều người giỏi.

Nguyễn Ngọc