Bỏ độc quyền vàng miếng, giá vàng SJC liệu có hạ nhiệt ngay?

Chính phủ vừa ban hành Nghị định 232/2025 ngày 26/8, sửa đổi Nghị định 24/2012 về quản lý hoạt động kinh doanh vàng. Nội dung đáng chú ý của Nghị định 232 là đã bãi bỏ khoản 3 Điều 4 của Nghị định 24 xóa bỏ cơ chế Nhà nước độc quyền sản xuất vàng miếng, xuất khẩu vàng nguyên liệu và nhập khẩu vàng nguyên liệu để sản xuất vàng miếng.

Từ độc quyền sang đa chủ thể, SJC hết "một mình một chợ"

Năm 2012, trong bối cảnh thị trường vàng trong nước biến động dữ dội, giá vàng liên tục chênh lệch lớn so với thế giới và tình trạng "vàng hóa" ảnh hưởng đến chính sách tiền tệ, Chính phủ ban hành Nghị định 24. Theo đó, Ngân hàng Nhà nước được giao toàn quyền sản xuất vàng miếng, đồng thời kiểm soát chặt chẽ xuất nhập khẩu vàng nguyên liệu.

Cơ chế này đã giúp hạn chế đầu cơ, ổn định cung cầu và giảm tác động tiêu cực của vàng đến kinh tế vĩ mô. Tuy nhiên, mặt trái cũng nhanh chóng bộc lộ: vàng miếng khan hiếm, giá trong nước luôn neo cao hơn thế giới, thị trường thiếu cạnh tranh và ít linh hoạt.

Việc ban hành Nghị định 232 vì thế được xem là sự điều chỉnh tất yếu, nhằm đưa thị trường về trạng thái cân bằng, minh bạch và tiệm cận thông lệ quốc tế. PGS.TS Nguyễn Hữu Huân – Giảng viên cao cấp Trường Đại học Kinh tế Tp.HCM nhìn nhận đây mới chỉ là bước khởi đầu. Để chính sách thực sự phát huy tác dụng, cần có các văn bản pháp luật hướng dẫn cụ thể hơn.

PGS.TS Nguyễn Hữu Huân – Giảng viên cao cấp Trường Đại học Kinh tế Tp.HCM.

Theo ông, khung pháp lý phải quy định rõ ràng tiêu chuẩn sản xuất, cơ chế kiểm soát chất lượng và điều kiện kinh doanh vàng miếng đối với doanh nghiệp mới. Chỉ khi có hành lang pháp lý đầy đủ, các đơn vị mới có thể xác định được quyền hạn cũng như cách thức triển khai. Chính tốc độ ban hành những quy định này sẽ quyết định độ trễ tác động của chính sách ra thị trường.

Dù vậy, điều then chốt để ổn định giá vàng trong nước vẫn là câu chuyện nguồn cung. Việc mở rộng cho nhiều doanh nghiệp sản xuất vàng miếng chỉ giải quyết một phần. Yếu tố quyết định nằm ở hạn ngạch nhập khẩu vàng nguyên liệu được cấp nhiều hay ít, và cấp cho bao nhiêu doanh nghiệp. Nếu nguồn cung dồi dào, thị trường sẽ bớt căng thẳng và giá có thể hạ nhiệt.

Bàn rộng hơn, ông Huân cho rằng cần hướng tới giải pháp căn cơ là xây dựng một sàn giao dịch kim loại quý theo chuẩn quốc tế, gắn với định hướng phát triển trung tâm tài chính. Sàn vàng này sẽ liên thông trực tiếp với giá thế giới, tạo ra một mức giá tham chiếu minh bạch và chính thức.

Không chỉ vậy, đây cũng là kênh đầu tư hợp pháp, giúp nhà đầu tư trong nước có nơi giao dịch chuyên nghiệp, với chênh lệch mua – bán thấp hơn thị trường vật chất. Về phía quản lý, Nhà nước có thể cho phép sàn chủ động nhập khẩu vàng để đảm bảo thanh khoản, đồng thời áp thuế với giao nhận vật chất nhằm điều tiết thị trường hiệu quả hơn.

Còn theo bà Chu Phương – chuyên gia trang giavang.net đánh giá, Nghị định 232 như một "liều thuốc giải bệnh" mà thị trường đã chờ đợi suốt nhiều năm qua.

"Nghị định 232 đã mở ra một trang mới cho thị trường vàng miếng, từ độc quyền chuyển sang đa chủ thể, từ bất ổn sang minh bạch, từ khan hiếm sang nhiều khả năng bổ sung nguồn cung", bà Phương cho hay.

Giá vàng sẽ còn neo cao

Dự đoán về giá vàng trong thời gian tới, bà Phương cho rằng, việc nhà đầu tư trong nước đã quá quen với thương hiệu SJC cũng như dành một niềm tin tuyệt đối cho thương hiệu vàng của Nhà nước chưa thể thay đổi ngày một ngày hai. Chính vì vậy, rất khó để rút chênh lệch từ mức 18 triệu hiện tại xuống còn mục tiêu 2- 3% như kỳ vọng.

Bà Chu Phương – chuyên gia trang giavang.net.

Tuy nhiên, về dài hạn, điều này là cần thiết và phù hợp. Khi nguồn cung vàng đa dạng hơn, NĐT có nhiều lựa chọn hơn trong đầu tư giao dịch, số lượng người tiếp cận thương hiệu vàng miếng nhiều hơn sẽ giúp thị trường minh bạch hơn, mở rộng lực cầu hơn và chênh lệch sẽ dần thu hẹp.

Khi thị trường ổn định hơn, giá vàng miếng phù hợp hơn, nguồn cung được cải thiện và đa dạng hóa, thị trường cũng sẽ phản ánh đúng hơn cung – cầu thực tế.

Quan trọng hơn, khi chênh lệch thu hẹp, vàng không còn là thị trường mang tính độc quyền nữa thì câu chuyện buôn lậu vàng cũng sẽ được dần loại bỏ, vàng miếng – vàng nhẫn cũng sẽ sát giá nhau hơn. "Hiện giá vàng trong nước dao động 125,7 – 127,7 triệu đồng/lượng, cho thấy lực cầu vẫn rất mạnh khi nhiều doanh nghiệp sẵn sàng gom mua ở mức cao.

Dù các biện pháp can thiệp của Nhà nước có thể giúp thị trường hạ nhiệt đôi chút, nhưng với áp lực tỉ giá USD/VND tăng và vàng quốc tế đi lên, khả năng vàng sẽ vẫn giữ trên mức 120 triệu đồng/lượng trong thời gian tới", bà Phương bày tỏ.

Đồng quan điểm với bà Phương, ông Huân cũng cho rằng giá vàng miếng SJC khó có thể giảm sâu trong ngắn hạn bởi thương hiệu quốc gia SJC vẫn giữ chỗ đứng trong tâm lý người tiêu dùng, nên tác động của chính sách có thể khiến giá SJC tiệm cận giá vàng nhẫn 9999 chứ khó ngang bằng giá thế giới.

Hơn nữa, bản chất vàng nhẫn 9999 cũng là vàng nguyên chất, hiện đang được giao dịch ở mức cao, do đó mặt bằng giá mới nếu có hình thành cũng không thể thấp hơn đáng kể.

Nguyễn Thị Thu Hương