Bổ sung 4 dự án luật vào Chương trình lập pháp năm 2025

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn phát biểu. Ảnh: Lâm Hiển

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định điều hành phiên họp. Ảnh: Lâm Hiển

Đề xuất xây dựng 2 dự án luật theo trình tự, thủ tục rút gọn

Trình bày Tờ trình về việc điều chỉnh Chương trình lập pháp năm 2025 bổ sung 4 dự án Luật do Chính phủ trình, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh cho biết, Chính phủ đề xuất xây dựng 4 dự án luật, gồm: dự án Luật Tiết kiệm, chống lãng phí (thay thế); dự án Luật An ninh mạng; dự án Luật Thương mại điện tử; dự án Luật Giám định tư pháp (thay thế).

Dự án Luật Tiết kiệm, chống lãng phí (thay thế) có phạm vi điều chỉnh bao gồm quản lý, sử dụng ngân sách nhà nước, vốn nhà nước, vốn đầu tư công, tài sản công, lao động, thời gian lao động trong khu vực nhà nước; quản lý, khai thác và sử dụng tài nguyên, năng lượng; hoạt động sản xuất, kinh doanh và tiêu dùng của tổ chức, hộ gia đình, cá nhân. Đối tượng áp dụng các cơ quan, tổ chức, hộ gia đình, cá nhân có liên quan đến quản lý, sử dụng các nguồn lực này.

Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh trình bày Tờ trình về việc điều chỉnh Chương trình lập pháp năm 2025 bổ sung 4 dự án Luật. Ảnh: Lâm Hiển

Dự án Luật An ninh mạng có phạm vi điều chỉnh về hoạt động bảo đảm an ninh mạng nhằm bảo vệ chủ quyền không gian mạng quốc gia, bảo vệ an ninh quốc gia, bảo đảm trật tự an toàn xã hội, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các cơ quan, tổ chức, cá nhân khi tham gia không gian mạng. Đối tượng áp dụng đối với cơ quan, tổ chức, cá nhân Việt Nam, tổ chức, cá nhân nước ngoài trực tiếp tham gia hoặc có liên quan đến các hoạt động trên không gian mạng tại Việt Nam.

Dự án Luật Thương mại điện tử dự kiến điều chỉnh chính sách phát triển và quản lý hoạt động thương mại điện tử. Đối tượng áp dụng là tổ chức, cá nhân trong nước và nước ngoài tham gia hoạt động thương mại điện tử tại Việt Nam.

Dự án Luật Giám định tư pháp (thay thế) giữ nguyên phạm vi điều chỉnh của Luật Giám định tư pháp hiện hành. Đối tượng áp dụng của Luật Giám định tư pháp (thay thế) là tổ chức, cá nhân, cơ quan quản lý nhà nước có liên quan đến tổ chức và hoạt động giám định tư pháp.

Chính phủ đề nghị Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, bổ sung 4 dự án luật này vào Chương trình lập pháp năm 2025, trình Quốc hội cho ý kiến và thông qua tại Kỳ họp thứ Mười.

Về trình tự, thủ tục xây dựng, Chính phủ đề xuất xây dựng 02 dự án Luật Tiết kiệm, chống lãng phí (thay thế) và Luật Thương mại điện tử theo trình tự, thủ tục thông thường; đề xuất xây dựng 02 dự án Luật Giám định tư pháp (thay thế) và Luật An ninh mạng theo trình tự, thủ tục rút gọn.

Bảo đảm chắc chắn, chặt chẽ

Trình bày Báo cáo ý kiến về nội dung này, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng nêu rõ, Thường trực Ủy ban Pháp luật và Tư pháp và các cơ quan tán thành với sự cần thiết bổ sung 4 dự án luật nêu trên vào Chương trình lập pháp năm 2025, trình Quốc hội xem xét, thông qua tại Kỳ họp thứ Mười với những lý do, mục đích ban hành được nêu tại các Tờ trình của Chính phủ.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng trình bày báo cáo. Ảnh: Lâm Hiển

Về việc áp dụng trình tự, thủ tục rút gọn trong xây dựng luật: để nâng cao chất lượng văn bản và thực hiện đúng chỉ đạo của cấp có thẩm quyền, đề nghị các cơ quan tuân thủ đầy đủ, nghiêm túc quy trình xây dựng pháp luật, chỉ đề xuất áp dụng trình tự, thủ tục rút gọn trong trường hợp thực sự cần thiết và đáp ứng đầy đủ điều kiện theo quy định tại Điều 50 của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật.

Về việc xác định luật “sửa đổi” hay “thay thế”, Thường trực Ủy ban Pháp luật và Tư pháp đề nghị tiếp tục áp dụng như thông lệ từ trước đến nay.

Theo đó, đối với các dự án luật sửa đổi toàn diện để thay thế luật hiện hành thì gọi là luật (sửa đổi), đối với dự án luật sửa đổi, bổ sung một số điều thì tên luật cũng phản ánh đúng phạm vi sửa đổi, bổ sung.

Quang cảnh phiên họp. Ảnh: Lâm Hiển

Đồng thời, trong tờ trình về đề nghị bổ sung, đưa vào Chương trình, tờ trình về dự án luật chỉ rõ tính chất, mức độ sửa đổi, thay thế hay ban hành mới (viện dẫn đến các trường hợp quy định tại Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật) để có căn cứ áp dụng cơ chế kinh phí quy định tại Phụ lục II của Nghị quyết số 197/2025/QH15.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội cơ bản đồng tình với Tờ trình của Chính phủ và Báo cáo của Thường trực Ủy ban Pháp luật và Tư pháp; tán thành bổ sung 4 dự án luật vào Chương trình lập pháp năm 2025 như đề nghị của Chính phủ và nhất trí với trình tự, thủ tục xây dựng dự án luật như Chính phủ trình.

Phát biểu tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhấn mạnh, chỉ còn Kỳ họp thứ Mười là kết thúc nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV. Do đó, tất cả những dự án luật trình nên gói gọn và quyết định tại Kỳ họp thứ Mười. Nếu cơ quan soạn thảo đã chuẩn bị thật kỹ, thật tốt, có chất lượng thì sẽ trình các dự án Luật theo quy trình, thủ tục rút gọn.

Chủ tịch Quốc hội cho biết, hệ thống pháp luật nước ta hiện nay có 213 luật có hiệu lực thi hành, trong đó, tại Kỳ họp thứ Bảy, Kỳ họp thứ Tám, Kỳ họp bất thường lần thứ Chín, Kỳ họp thứ Chín, Quốc hội đã thông qua tổng số 67 luật, chiếm tỷ lệ 31,34% trong tổng số 213 luật.

Các đại biểu dự phiên họp. Ảnh: Lâm Hiển

Liên quan đến xác định luật “sửa đổi” hay “thay thế”, Chủ tịch Quốc hội cho rằng, về pháp lý là hoàn toàn khác nhau, không thể coi là tương đồng với nhau. Sửa đổi một số điều hoặc sửa toàn diện thì cũng là sửa đổi, do đó, giữ nguyên văn bản gốc chỉ bổ sung điều chỉnh một phần nội dung của luật đó. Sau khi sửa đổi, luật gốc vẫn còn hiệu lực, chỉ thay đổi các điều khoản cụ thể. Còn luật thay thế nghĩa là ban hành một luật mới hoàn toàn, chấm dứt hiệu lực của luật cũ và luật cũ không còn giá trị pháp lý, nội dung được thay thế bằng luật mới.

Theo Phó Chủ tịch Quốc hội, Thượng tướng Trần Quang Phương, bản chất là sửa đổi, bổ sung, còn mục đích là để thay thế luật hiện hành. Nếu sửa đổi, bổ sung một số điều thì một số điều đó đương nhiên đã thay thế một số điều cũ; còn nếu sửa đổi toàn diện thì đương nhiên luật sửa đổi toàn diện đó sẽ thay thế toàn diện luật cũ.

Nhấn mạnh sửa đổi, bổ sung một số điều thì chỉ thay thế một số điều của luật hiện hành, khi hợp nhất văn bản pháp luật vẫn phải hợp nhất những điều chưa được sửa đổi, Phó Chủ tịch Quốc hội cho rằng, ý kiến của Thường trực Ủy ban Pháp luật và Tư pháp là có cơ sở, dùng từ “thay thế” là chưa phù hợp và nên nghiên cứu kỹ lưỡng để bảo đảm chắc chắn, chặt chẽ.

Minh Trang