Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Kim Sơn: 'Giáo dục mạnh cần kỷ cương và tình thầy - trò nghiêm cẩn'

Hoàn thiện hành lang pháp lý, pháttriểnđộingũnhàgiáo“cótâm-cótầm-cótài”

PV: Thưa Bộ trưởng, phát triển đội ngũ nhà giáo luôn là vấn đề "nóng". Trước những yêucầuđổimớigiáodục,xin Bộ trưởng cho biết nhiệmvụ đang được Bộ GD&ĐT triển khai?

Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn: Bộ GD&ĐT đang tập trung triển khai hiệu quả Nghị quyết số 71-NQ/TW, trong đó xác định xây dựng và phát triển đội ngũ nhà giáo là lực lượng nòng cốt, giữ vai trò trung tâm trong đổi mới giáo dục theo phương châm: “Lấy chất lượng làm trục, lấy nhà giáo làm then chốt, lấy công nghệ làm đòn bẩy”.

Một trong những nhiệm vụ ưu tiên là hoàn thiện hành lang pháp lý và cơ chế chính sách phát triển đội ngũ nhà giáo, tiêu biểu là Luật Nhà giáo có hiệu lực từ ngày 1/1/2026. Mục tiêu là hình thành đội ngũ “đủ về số lượng, mạnh về chất lượng, có tâm - có tầm - có tài”, đáp ứng yêu cầu đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục.

Song song với đó, ngành sẽ đổi mới mạnh mẽ công tác đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao năng lực nghề nghiệp; chú trọng các phẩm chất nghề nghiệp, tinh thần sáng tạo, khả năng truyền cảm hứng và dẫn dắt người học. Việc triển khai hiệu quả Chương trình Giáo dục phổ thông 2018 và chương trình giáo dục mầm non mới đặt người thầy vào vị trí người tổ chức, hướng dẫn chứ không đơn thuần truyền thụ kiến thức.

Chuyển đổi số tiếp tục được đẩy mạnh, khuyến khích nhà giáo ứng dụng công nghệ, khai thác các nền tảng số hiện đại nhằm xây dựng môi trường học tập thông minh, mở, sáng tạo và nhân văn. Ngành cũng coi trọng phát triển môi trường làm việc tích cực, dân chủ, hỗ trợ giáo viên chia sẻ chuyên môn và nuôi dưỡng đam mê nghề nghiệp.

Bên cạnh việc xây dựng chính sách, Bộ GD&ĐT chú trọng tôn vinh hình ảnh người thầy tận tâm, sáng tạo thông qua truyền thông, phong trào thi đua, giải thưởng, hội thi… từ đó khẳng định vị thế và niềm tự hào nghề giáo trong xã hội.

PV: Tới thời điểm này, việc xây dựng và triển khai các văn bản chi tiết thi hành Luật Nhà giáo được thực hiện ra sao, thưa Bộ trưởng?

Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn: Ngay khi Luật được Quốc hội thông qua, Bộ GD&ĐT đã trình Chính phủ 3 Nghị định và xây dựng 14 Thông tư hướng dẫn, bảo đảm đồng bộ hiệu lực từ ngày 1/1/2026. Tinh thần xuyên suốt là chuẩn hóa và nâng cao chất lượng nhà giáo.

Điểm đổi mới quan trọng là hợp nhất hai hệ thống tiêu chuẩn (chức danh nghề nghiệp và chuẩn nghềnghiệp) thành một hệ thống chức danh gắn với chuẩn năng lực nghề nghiệp, áp dụng thống nhất cho cả công lập và ngoài công lập. Điều này tạo mặt bằng chất lượng chung, tăng tính minh bạch trong đánh giá, tuyển dụng và bồi dưỡng.

Cùng với đó, Bộ điều chỉnh quy định về tuyển dụng nhà giáo, gắn chặt với thực hành sư phạm, phù hợp đặc thù từng cấp học. Các chính sách tiền lương, phụ cấp và thu hút cũng được rà soát, bổ sung nhằm cải thiện đời sống, tăng động lực cho đội ngũ.

Những chínhsáchvàvịthếngườithầyđượctôntrọng

PV: Một vấn đề được dư luận quan tâm là cơ chế tuyển dụng và luân chuyển giáo viên. Bộ có đề xuất gì mới?

Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn: Hiện Bộ GD&ĐT đang chủ trì xây dựng Nghị định và Thông tư liên quan đến thẩm quyền tuyển dụng. Theo dự thảo, thẩm quyền tuyển dụng, điều động, thuyên chuyển giáo viên trong các cơ sở giáo dục công lập sẽ được giao cho Sở GD&ĐT chủ trì.

Đồng thời, trong dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về các cơ chế đặc thù để đột phá phát triển giáo dục, Bộ đề xuất giao Giám đốc Sở GD&ĐT thực hiện thẩm quyền tuyển dụng, tiếp nhận đối với nhà giáo, cán bộ quản lý và nhân viên tại các cơ sở giáo dục trên địa bàn. Cách tiếp cận này nhằm tạo sự linh hoạt, chủ động và thống nhất trong quản trị nhân sự ngành giáo dục địa phương.

PV: Vấn đề được giáo viên cả nước rất quan tâm là chế độ tiền lương và phụ cấp. Điểm mới nào đáng chú ý trong các văn bản đang được xây dựng, thưa Bộ trưởng?

Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn: Bộ GD&ĐT đang xây dựng Nghị định về chính sách tiền lương và phụ cấp nhà giáo. Dự thảo đề xuất nhà giáo được hưởng thêm hệ số lương đặc thù bên cạnh các chế độ hiện hành.

Về phụ cấp ưu đãi theo nghề, Bộ đề xuất thực hiện theo lộ trình hai giai đoạn: Giai đoạn 2026-2030: bổ sung phụ cấp 20% cho nhân viên trường học; tăng 15% đối với giáo viên mầm non và phổ thông; tăng 5% cho giáo viên đại học và giáo dục nghề nghiệp. Từ 2031 trở đi: thực hiện theo quy định Nghị quyết 71-NQ/TW.

Nguồn lực thực hiện sẽ bố trí trong ngân sách hằng năm, đồng thời Bộ mong muốn các địa phương ưu tiên hơn cho giáo dục để chính sách đi vào thực tế, góp phần cải thiện đời sống và tạo động lực gắn bó nghề.

PV: Ngoài tiền lương, ngành có những chính sách nào khác nhằm tạo động lực cho nhàgiáo?

Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn: Luật Nhà giáo có điểm nhấn là khẳng định vị thế và bảo vệ danh dự nghề giáo. Nhà giáo được đảm bảo quyền trong hoạt động nghề nghiệp; được pháp luật bảo vệ về uy tín, nhân phẩm; đồng thời có quyền chủ động trong các hoạt động chuyên môn.

Bên cạnh tiền lương, nhà giáo được hưởng chế độ theo vùng, theo tính chất công việc; hỗ trợ đào tạo - bồi dưỡng; chăm sóc sức khỏe định kỳ; được bố trí nhà ở công vụ hoặc hỗ trợ thuê nhà tại vùng đặc biệt khó khăn.

Ngoài ra, Luật có chính sách thu hút, trọng dụng người có trình độ cao, người có tài năng đặc biệt, nhà giáo ở lĩnh vực trọng yếu, cũng như đội ngũ công tác tại vùng khó. Các chính sách này giúp nâng cao chất lượng, giữ chân và khích lệ người tài vào ngành giáo dục.

Người thầykhôngthểthaythếtrong thời đại AI

PV: Trong bối cảnh AI phát triển mạnh mẽ, theo Bộ trưởng, vai trò người thầy cần được nhìn nhận như thế nào?

Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn: AI không thể thay thế người thầy, nhưng đặt ra những yêu cầu mới: người thầy phải học suốt đời, phải hiểu AI để dạy người trong thời đại AI. Vai trò của thầy chuyển từ truyền thụ tri thức sang định hướng, dẫn dắt, phát triển năng lực tự học và sáng tạo.

Người thầy cần tiên phong ứng dụng AI một cách nhân văn, có trách nhiệm; đồng thời cập nhật phương pháp dạy - học, kiểm tra - đánh giá để giúp học sinh phát triển tư duy phản biện và năng lực thích ứng.

Sự phát triển của AI là cơ hội lớn nhưng cũng là thách thức. Do đó, vị thế người thầy không hề giảm sút mà càng trở nên quan trọng khi chính người thầy là người định hướng giá trị, nhân cách và cách ứng xử trong thế giới số.

Các nhà giáo chia sẻ những câu chuyện tại ĐH Thi đua yêu nước ngành Giáo dục (Ảnh MOET)

PV: Bộ GD&ĐT đã có những giải pháp hỗ trợ thầycôứng dụng AI hiệu quả, an toàn?

Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn: Ngành đang chỉ đạo các cơ sở giáo dục tăng cường bồi dưỡng nhận thức và năng lực ứng dụng AI cho giáo viên. Bộ cũng phát triển chương trình giáo dục AI từ bậc tiểu học, trang bị cho học sinh hiểu biết về AI, giới hạn của AI và cách ứng dụng có trách nhiệm.

Song song đó, Bộ hoàn thiện thể chế liên quan đến chuyển đổi số, xây dựng sổ tay hướng dẫn sử dụng AI, quy tắc ứng xử, quy định về bảo mật dữ liệu… để việc dùng AI trong giáo dục được an toàn, đúng chuẩn.

Dự thảo Thông tư về khung năng lực số cho nhà giáo, trong đó có năng lực AI, đang được hoàn thiện làm căn cứ cho đào tạo và đánh giá giáo viên trong giai đoạn mới.

Giữ gìn kỷ cương, nuôi dưỡng mối quan hệ thầy - trò

PV: Nghị quyết 71-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo đã nhấn mạnh yêu cầu thực hiện nghiêm túc phương châm “thầy ra thầy, trò ratrò”trên cả phương diện đạo đức, nhân cách và tri thức.Bộtrưởngnhìn nhận như thế nào về tinh thần này và ý nghĩa của nó đối với giáo dục hiện nay?

Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn: Phương châm “thầy ra thầy, trò ra trò” nhấn mạnh sự tôn trọng, trách nhiệm và hợp tác giữa người dạy và người học. “Thầy ra thầy” khi người thầy không chỉ giỏi chuyên môn mà còn là tấm gương nhân cách; dạy bằng tâm, bằng tình yêu nghề. Tri thức có thể tìm ở nhiều nơi, nhưng nhân cách chỉ có thể lan tỏa từ người thầy đích thực. “Trò ra trò” là khi học sinh giữ gìn đạo hiếu học, kính trọng thầy cô, học thật - rèn thật, chủ động và trung thực.

Trong thời đại số, mối quan hệ thầy - trò càng phải được coi trọng, bởi chỉ có sự kính trọng và tình nghĩa thầy trò mới giữ cho giáo dục không bị lệch lạc hay thực dụng. Gia đình cần dạy con tôn trọng thầy cô; nhà trường phải tạo môi trường để thầy trò gắn kết; bản thân giáo viên phải rèn luyện, thể hiện đúng vai trò của mình. Một nền giáo dục mạnh không thể thiếu kỷ cương và sự nghiêm cẩn trong quan hệ thầy - trò.

PV: Xin trân trọng cảm ơn Bộ trưởng!

Nguyệt Thương