Bộ trưởng Công Thương: Ngoài Ninh Thuận, tìm thêm điểm xây nhà máy điện hạt nhân

Tại cuộc họp tham vấn ý kiến Hội đồng thẩm định đề án điều chỉnh Quy hoạch phát triển điện lực quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 (Quy hoạch điện VIII điều chỉnh), Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên nhấn mạnh: "Chúng ta sẽ phát triển hạt nhân tập trung, hạt nhân quy mô nhỏ trên phạm vi cả nước. Vì thế trong quy hoạch lần này đề nghị là đến năm 2030 cũng phải xác định không phải chỉ là Ninh Thuận mà ít nhất phải có 3 trong 8 điểm đã được xác định có thể xây dựng nhà máy điện hạt nhân".

Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên phát biểu tại cuộc họp.

Cũng đề cao tầm quan trọng của việc phát triển điện hạt nhân, ông Ngô Tuấn Kiệt, nghiên cứu viên cao cấp, nguyên Viện trưởng Viện Khoa học Năng lượng, khẳng định đây là lựa chọn tất yếu để đảm bảo nguồn cung năng lượng dài hạn. "Với kinh nghiệm từ các nghiên cứu khả thi trước đây, Việt Nam có thể rút ngắn thời gian thực hiện, đặt mục tiêu hoàn thành hai nhà máy điện hạt nhân đầu tiên trong vòng 5-6 năm nếu có sự quyết tâm và cơ chế phù hợp", ông nhận định.

Trong khi đó, đồng tình với kế hoạch tái khởi động dự án điện hạt nhân nhưng ông Nguyễn Anh Tuấn, nguyên Phó Viện trưởng Viện Năng lượng, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Năng lượng Việt Nam, lưu ý rằng việc xây dựng nhà máy đầu tiên vào năm 2031 là thách thức lớn, đòi hỏi phải có sự chuẩn bị kỹ lưỡng về công nghệ và nhân lực.

Nhanh chóng điều chỉnh Quy hoạch điện VIII

Theo Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên,Trung ương, Quốc hội và Chính phủ đã xác định mục tiêu đưa tăng trưởng kinh tế đạt mức tối thiểu 8% vào năm 2025, phấn đấu tăng trưởng hai con số vào những năm tiếp theo. Đến năm 2030, Việt Nam phải hoàn thành mục tiêu phát triển quy mô gấp 2,5 - 3 lần công suất điện hiện tại, tiến tới quy mô gấp 5 - 7 lần vào năm 2050.

Để thực hiện các mục tiêu này, tăng trưởng năng lượng phải đồng bộ với quy mô kinh tế, đồng thời đáp ứng cam kết quốc tế về trung hòa carbon vào năm 2050. Điều này đòi hỏi phải nhanh chóng điều chỉnh Quy hoạch điện VIII, dù mới được phê duyệt vào năm 2023 để phù hợp với nhu cầu tăng trưởng mạnh và xu hướng chuyển dịch năng lượng sạch.

3 mục tiêu chính của Quy hoạch điện VIII được xác định rõ ràng: Đáp ứng nhu cầu phụ tải trong nước theo từng vùng miền, thúc đẩy mua bán điện trực tiếp và xuất khẩu điện sạch sang các nước lân cận.

Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên nhấn mạnh, về dự báo tăng trưởng, ở kịch bản cơ sở đề nghị phải điều chỉnh từ 45-50% so với Quy hoạch điện VIII. “Vì chúng ta đặt ra năm 2025 đạt tăng trưởng GDP 8%, từ năm 2026-2030 mỗi năm tăng 10%. Như vậy kịch bản cơ sở phải để là 45-50% và kịch bản cao từ 60-65% so với hiện nay và kịch bản cực đoan là 70-75%”, Bộ trưởng chỉ rõ.

Đồng thời, Bộ trưởng cũng cho rằng càng những nơi kém lợi thế khi ứng dụng công nghệ vào thì đấy lại là nơi có lợi thế để phát triển. Có thể kể đến như hình thành các trung tâm dữ liệu ở khu vực miền Trung hay hình thành những tổ hợp công nghiệp sử dụng nhiều năng lượng sạch ở khu vực miền Trung thì tự nhiên miền Trung sẽ phát triển. "Khi miền Trung kinh tế phát triển, đồng thời chúng ta cũng sẽ khai thác được tiềm năng, lợi thế tự nhiên của miền Trung để phát triển năng lượng tái tạo”, Bộ trưởng nêu quan điểm

Cần phương án dự phòng theo vùng để tránh thiếu điện cục bộ

Theo ông Nguyễn Anh Tuấn, với mức tăng trưởng GDP dự kiến 8% năm 2025 và 10% giai đoạn 2026 - 2030, nhu cầu điện sẽ tăng cao. Ông nhấn mạnh cần tính toán phương án dự phòng theo vùng để tránh thiếu điện cục bộ, thay vì dự phòng chung toàn quốc. Với giai đoạn 2031 - 2035, việc giảm tốc độ tăng trưởng nhu cầu điện là hợp lý, phù hợp với xu thế chuyển dịch sang kinh tế dịch vụ và giảm bớt các ngành công nghiệp tiêu tốn nhiều năng lượng. Ngoài ra, cần đánh giá kỹ nhu cầu điện cho giao thông xanh, nhất là đường sắt cao tốc Bắc – Nam và hệ thống Metro.

Đối với năng lượng tái tạo, quy mô tăng trưởng mạnh trong giai đoạn 2018 - 2021 đã đặt ra không ít thách thức. Việc tăng công suất điện mặt trời từ 18GW lên 34GW và điện gió từ 19,5GW lên 22GW là khả thi, nhưng đòi hỏi quản lý và điều phối tốt hơn trước sự gia tăng của các dự án nhỏ lẻ. Theo ông, thách thức lớn nhất là quản lý hàng trăm nguồn điện nhỏ phân tán, liên quan đến các vấn đề pháp lý, kỹ thuật và đất đai. Để đáp ứng nhu cầu, Việt Nam cần huy động từ 30,7 đến 40 tỷ USD vốn đầu tư đến năm 2030, chủ yếu từ tư nhân và doanh nghiệp ngoài nhà nước.

Với thủy điện tích năng và điện lưu trữ, lãnh đạo Hiệp hội Năng lượng Việt Nam cho rằng, cần nhanh chóng xây dựng cơ chế giá rõ ràng để thu hút đầu tư.

Theo ông Nguyễn Anh Tuấn, chiến lược phát triển năng lượng cần cân bằng giữa các khu vực, trong khi miền Bắc thiếu điện, miền Trung lại thừa. "Chúng ta nên tận dụng tiềm năng điện mặt trời ở miền Bắc. Đức có 96.000 MW điện mặt trời với chỉ 900 giờ nắng mỗi năm, trong khi miền Bắc Việt Nam có tới 1.200 giờ nắng" - ông Tuấn dẫn chứng và khuyến nghị cần có chính sách phát triển hợp lý và phân bổ đầu tư đồng đều giữa các vùng để tối ưu hóa nguồn lực và giảm áp lực về vốn.

Ông Nguyễn Thái Sơn, nguyên Chánh Văn phòng Ban chỉ đạo quốc gia về phát triển điện lực, Chủ tịch Hội đồng Khoa học Tạp chí Năng lượng Việt Nam nhận định, đề xuất cần mở rộng thêm phần dự báo cho giai đoạn 2031-2035 nhằm xác định rõ các danh mục đầu tư trọng điểm, bảo đảm sự ổn định và tính liên tục trong quá trình phát triển nguồn điện. Điều này sẽ giúp các cơ quan chức năng và doanh nghiệp chuẩn bị tốt hơn, đặc biệt trong giai đoạn chuyển tiếp quan trọng của ngành năng lượng.

Công Hiếu