Bộ trưởng nói không dạy thêm để giữ tuổi thơ cho trẻ em

Trong phiên chất vấn và trả lời chất vấn tại hội trường Quốc hội chiều 19/6, Bộ trưởng GD&ĐT Nguyễn Kim Sơn đã phát biểu giải trình, làm rõ nhiều nội dung nóng liên quan vấn đề dạy thêm, học thêm.

Thông tư 29 không mâu thuẫn với Luật Nhà giáo.

Đại biểu Nguyễn Văn Mạnh (đoàn Vĩnh Phúc) nêu Luật Nhà giáo được Quốc hội thông qua, trong đó không cấm giáo viên dạy thêm, chỉ cấm "nhà giáo ép buộc người học tham gia học thêm dưới mọi hình thức".

"Xin hỏi bộ trưởng trường hợp học sinh tự nguyện đăng ký, muốn học thêm có đóng tiền với giáo viên của mình thì trường, giáo viên có được tổ chức dạy hay không? Theo bộ trưởng, liệu có cần điều chỉnh Thông tư 29 để phù hợp với Luật Nhà giáo?", đại biểu đặt câu hỏi.

Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn khẳng định Thông tư 29 không mâu thuẫn với Luật Nhà giáo. Cả hai văn bản đều thống nhất nghiêm cấm việc nhà giáo ép buộc học sinh học thêm dưới mọi hình thức.

Ông Sơn cho rằng trường hợp học sinh tự nguyện, có nhu cầu học thêm thì ngoài thời gian chính khóa trên lớp, giáo viên cần hướng dẫn học sinh tự học, sử dụng buổi học thứ hai cho hiệu quả.

"Không phải học sinh có nhu cầu, nài học thêm thì giáo viên dạy thêm", Bộ trưởng Sơn nhấn mạnh cần hạn chế việc dạy thêm trong và ngoài trường để học sinh có thời gian đọc tài liệu, trang bị kỹ năng cần thiết khác.

Bộ trưởng cho rằng phải giữ tuổi thơ cho trẻ em. Các em cần có thời gian để chơi, học các nội dung khác. Không phải học sinh tự nguyện là trường đáp ứng dạy thêm.

Ông Sơn khẳng định khi thiết kế chương trình giáo dục phổ thông 2018, Bộ GD&ĐT đã tính tới việc thời gian chính khóa trong trường đã đảm bảo các yêu cầu.

Dạy thêm, học thêm là một phần của hệ thống cũ

Cũng liên quan Thông tư 29, đại biểu Nguyễn Văn Huy (đoàn Thái Bình) cho rằng nếu thực sự làm tốt công tác quản lý chuyên môn, bảo đảm chất lượng giờ học chính khóa trên lớp sẽ là giải pháp quan trọng, cơ bản khắc phục được tình trạng dạy thêm, học thêm tràn lan hiện nay.

"Làm tốt công tác này mà tình trạng dạy thêm học thêm vẫn phổ biến thì cần rà soát, đánh giá lại chương trình giáo dục. Phải chăng lượng kiến thức quá nặng, cùng với đó cách thức kiểm tra, đánh giá, thi cử", ông Huy đề nghị bộ trưởng nêu quan điểm và giải pháp.

Đại biểu Nguyễn Văn Huy (đoàn Thái Bình) cho rằng bảo đảm chất lượng giờ học chính khóa trên lớp sẽ là giải pháp quan trọng để khắc phục dạy thêm, học thêm. Ảnh: Quochoi.vn.

Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn đồng tình với ý kiến này, cho rằng góc độ chuyên môn, việc dạy thêm, học thêm là một khâu, một phần trong hệ thống "trang bị kiến thức" kiểu cũ.

Trong đó, sách giáo khoa là đóng gói kiến thức để chuyển giao, thầy cô là người truyền thụ, thi cử là kiểm tra kiến thức. Đi cùng với đó là luyện thi, là bài mẫu, văn mẫu, toán mẫu, toán đố, là học thuộc.

Dạy thêm, học thêm là một khâu trong chuỗi của hệ thống trang bị kiến thức như vậy. Do đó, nếu cứ tiếp tục dạy học theo kiểu trang bị kiến thức, khi đứng trước thời đại kiến thức bùng nổ, việc theo đuổi trang bị kiến thức sẽ không đổi mới và đứng trước sự thất bại.

Việc dạy thêm, học thêm sẽ níu kéo, làm cho việc trang bị kiến thức theo lối cũ được bảo lưu và cản trở sự đổi mới. Do đó, khi đưa ra Thông tư 29, bộ không chỉ giải quyết vấn đề xã hội mà là một phần của công cuộc đổi mới, làm cho trường học thay đổi, mở đường cho hệ thống mới của giáo dục, phát triển năng lực của trẻ em.

Phát triển năng lực của trẻ em thì sách giáo khoa là tài liệu mà thầy phải chuyển sang dẫn dắt, chỉ hướng, hỗ trợ.

"Trong lớp học thêm, thầy cô làm nhiệm vụ của người dẫn đường là chỉ dắt, hỗ trợ hay không? Hay thầy cô lại lặp lại việc lẽ ra phải làm ngay trong chương trình chính khóa và phải làm hết trách nhiệm của mình?", ông Sơn nêu vấn đề.

Bộ trưởng cho rằng cách tiếp cận mới là dùng trang thiết bị, giải quyết vấn đề thực tế mà trẻ em phải đối mặt. Đó chính là năng lực tự học, tự mở rộng kiến thức để ứng phó thời đại bùng nổ tri thức.

"Học thêm có thể đem lại sự củng cố kiến thức, nhưng ít đem lại giá trị cho sự phát triển của con người. Nếu nhìn dạy thêm, học thêm dưới góc độ hệ lụy sâu xa, chúng ta sẽ thấy cần phải quyết liệt với công việc này như thế nào", bộ trưởng nhấn mạnh.

Ông Sơn cho rằng giải pháp cần tổng thể, trong đó hoàn thành tốt chương trình chính khóa là cốt lõi. Giáo viên phải hoàn thành hết trách nhiệm công vụ của mình ngay trong giờ chính, với phương pháp và yêu cầu mới. Đây là câu chuyện quan trọng của đổi mới giáo dục.

Về ý kiến chương trình học và thi cử quá nặng, ông Sơn khẳng định chương trình giáo dục phổ thông 2018 là thay đổi lớn. Trong đó, chương trình đã giảm tải khá nhiều, so với chương trình học của các nước trong khu vực Đông Nam Á là không nặng hơn.

Theo bộ trưởng, vai trò của ngành giáo dục là chuẩn bị nhân lực cho thời đại. Trong bối cảnh nhân lực đòi hỏi cao, trí tuệ nhân tạo đột phá, người học chỉ muốn "học nhẹ chơi nhiều mà trở thành con người vĩ đại thì rất khó khăn".

Về thi cử, bộ trưởng cho biết đang thiết kế một số điều chỉnh theo hướng các kỳ thi đánh giá năng lực phù hợp, giảm các bài có tính đánh đố, toán mẹo.

Phương pháp dạy và học chưa hiệu quả?

Đại biểu Tô Văn Tám (đoàn Kon Tum) nêu vấn đề dạy thêm, học thêm liên quan đến việc thực hiện mục tiêu chính của chương trình giáo dục phổ thông - phát triển phẩm chất, năng lực học sinh.

Để làm được điều này thì phải thực hiện phương thức dạy những kiến thức cơ bản, thiết thực, chú trọng thực hành hơn là lý thuyết. Như thế cần chú trọng phương pháp dạy và học thay vì học nhiều kiến thức mà không đạt hiệu quả thiết thực. Điều này sẽ làm giảm dạy thêm, học thêm.

"Vậy, việc thực hiện phương thức dạy, phương pháp học chưa hiệu quả? Nếu đúng như thế, trách nhiệm của bộ đến đâu", ông Tám chất vấn.

Đại biểu Tô Văn Tám (đoàn Kon Tum) chất vấn về phương pháp dạy và học. Ảnh: Quochoi.vn.

Bộ trưởng Sơn nhận định nguyên nhân dạy thêm học thêm có nhiều. Trong đó, vấn đề về phương pháp dạy và học tất nhiên có liên quan. Một trong những vấn đề cần làm tốt hơn trong thời gian sắp tới là điều chỉnh, đổi mới, tiếp tục cải tiến những vấn đề về phương pháp dạy và học.

Tuy nhiên, trong quá trình triển khai chương trình giáo dục mới, chúng ta còn thiếu nhiều điều kiện để thực hiện đầy đủ các nội dung của chương trình, như thiếu các phòng học bộ môn, trang thiết bị...

Ngoài vấn đề phương pháp dạy của giáo viên thì còn một vấn đề cần "nhìn thẳng vào sự thật", đó là theo phân bổ thời lượng thời gian chính khóa, nếu giáo viên tuân thủ đúng các yêu cầu thì đã có thể truyền tải kiến thức, giúp học sinh học hết chương trình.

Nhưng bên cạnh những người làm hết trách nhiệm, những thầy cô làm tốt thì cũng có những người không thực hiện hết trách nhiệm công vụ, không truyền đạt hết nội dung, không giải quyết hết trách nhiệm để hỗ trợ học sinh, bớt lại chương trình để thực hiện cho việc khác.

Theo bộ trưởng, lâu nay, nhiều nhà giáo vẫn than rằng nghề giáo giảm đi sự thiêng liêng, sự tôn trọng của người học và xã hội bị lung lay.

Ông Sơn cho rằng "tiên trách kỷ, hậu trách nhân", một trong những nguyên nhân là một bộ phận giáo viên đã tham gia vào việc dạy thêm, học thêm không đúng quy định hoặc thiếu lành mạnh. Điều này đã vô tình làm ảnh hưởng xấu đến hình ảnh và sự tôn nghiêm vốn có của người thầy.

Dẫu chỉ là một bộ phận, các chính sách của bộ cũng cần điều chỉnh để đảm bảo yếu tố liêm chính trong giáo dục và hoạt động của nhà giáo. Nhà giáo phải nâng cao nghiệp vụ và tinh thần, trách nhiệm với người học.

Ngọc Bích