'Bộ tứ' thể chế, quy hoạch: Cơ hội để Việt Nam tiến vào kỷ nguyên biển xanh
Trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, kinh tế biển không chỉ là động lực tăng trưởng, mà còn là biểu tượng cho khát vọng trở thành quốc gia mạnh về biển, giàu từ biển.
Kinh tế biển không chỉ là động lực tăng trưởng, mà còn là biểu tượng cho khát vọng trở thành quốc gia mạnh về biển, giàu từ biển. (Nguồn: TTXVN)
Dẫn lời nhà hải dương học Jacques Cousteau từng nói “Biển không chỉ là tài nguyên, mà còn là di sản, là phép màu của sự sống,” Thứ trưởng Lê Minh Ngân nhấn mạnh việc triển khai đồng bộ Quy hoạch không gian biển quốc gia, cùng với các quy hoạch chuyên ngành như thủy sản, điện lực, năng lượng tái tạo,... cần được đặt trong một tầm nhìn dài hạn, gắn kết chặt chẽ với các mục tiêu phát triển bền vững và chủ trương lớn của Đảng, Nhà nước.
Trong đó, Nghị quyết 57 về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia; Nghị quyết 59 về hội nhập quốc tế trong tình hình mới; Nghị quyết 66 về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật; Nghị quyết 68 về phát triển kinh tế tư nhân, được ví như “Bộ tứ trụ cột” mở đường để Việt Nam vững vàng tiến vào kỷ nguyên biển xanh, số hóa và sáng tạo.
Động lực "mở đường" cho kinh tế biển
Thông tin thêm tại tại Hội thảo “Thể chế, quy hoạch - Cơ hội cho phát triển kinh tế biển xanh” tổ chức sáng 6/6, tại thành phố Đồng Hới (tỉnh Quảng Bình), Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Lê Minh Ngân nhấn mạnh Đảng và Nhà nước ta luôn xác định phát triển kinh tế biển là một trụ cột quan trọng trong chiến lược phát triển bền vững đất nước.
Ngay tại Nghị quyết số 36-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương về Chiến lược phát triển bền vững kinh tế biển Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, đã vạch rõ tầm nhìn chiến lược và hệ thống giải pháp toàn diện nhằm hiện thực hóa khát vọng: “Việt Nam trở thành quốc gia mạnh về biển, giàu lên từ biển.”
Đáng chú ý, năm 2025 đánh dấu một giai đoạn bản lề với nhiều chuyển động quan trọng trong thể chế, chính sách và quy hoạch liên quan đến kinh tế biển. Trong đó, Trung ương đã ban hành Nghị quyết số 60-NQ/TW về sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh và xây dựng mô hình tổ chức chính quyền địa phương hai cấp. Đây là bước đi mang tính cải cách hành chính sâu rộng, tác động trực tiếp tới quản trị biển và không gian phát triển ven biển.
Bên cạnh đó, Bộ Chính trị đã ban hành loạt nghị quyết quan trọng như: Nghị quyết 57 về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia; Nghị quyết 59 về hội nhập quốc tế trong tình hình mới; Nghị quyết 66 về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật; Nghị quyết 68 về phát triển kinh tế tư nhân.
"Các nghị quyết quan trọng trên được ví như 'Bộ tứ trụ cột' mở đường cho một Việt Nam vững vàng tiến vào kỷ nguyên biển xanh, số hóa và sáng tạo trong thời gian tới," ông Ngân nhấn mạnh.
Đặc biệt, Nghị định số 65/2025/NĐ-CP vừa được Chính phủ ban hành đã tháo gỡ những điểm nghẽn lớn trong tiếp cận không gian biển, tạo hành lang pháp lý quan trọng để khảo sát, phát triển điện gió ngoài khơi. Ông Ngân cho rằng đây là một lĩnh vực đầy tiềm năng, không chỉ góp phần đảm bảo an ninh năng lượng mà còn khẳng định vai trò của Việt Nam trong chuyển dịch năng lượng toàn cầu.
Trong bối cảnh trên, theo ông Ngân, việc triển khai đồng bộ Quy hoạch không gian biển quốc gia, cùng với các quy hoạch chuyên ngành như thủy sản, điện lực, năng lượng tái tạo,... cần được đặt trong một tầm nhìn dài hạn, tích hợp, gắn kết chặt chẽ với các mục tiêu phát triển bền vững và chủ trương lớn của Đảng, Nhà nước.
Thứ trưởng Lê Minh Ngân phát biểu khai mạc Hội thảo “Thể chế, quy hoạch - Cơ hội cho phát triển kinh tế biển xanh.” (Ảnh: Tùng Đinh)
Cùng với đó, ông Ngân cũng gợi mở một số nội dung cần trao đổi liên quan đến đổi mới về thể chế, quy hoạch và chính sách liên quan đến khai thác không gian biển, phát triển điện gió ngoài khơi; kinh nghiệm quốc tế và bài học thực tiễn trong việc ứng dụng khoa học công nghệ, chuyển đổi số vào phát triển kinh tế biển, đặc biệt là trong các lĩnh vực như khai thác thủy sản bền vững, vận tải biển thông minh.
Định vị trung tâm kinh tế biển của khu vực
Theo ông Nguyễn Đức Toàn, Cục trưởng Cục Biển và Hải đảo Việt Nam, trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, kinh tế biển không chỉ là động lực tăng trưởng, mà còn là biểu tượng cho khát vọng trở thành quốc gia mạnh về biển, giàu từ biển.
Vì vậy, với việc hợp nhất tỉnh, cải cách hành chính và mục tiêu tăng trưởng hai con số, Việt Nam đang đứng trước cơ hội lịch sử để định vị trung tâm kinh tế biển của khu vực. Tuy nhiên, để hiện thực hóa tham vọng trên, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa Chính phủ, doanh nghiệp, cộng đồng, cùng với sự cam kết mạnh mẽ trong bảo vệ môi trường và chủ quyền biển đảo.
“Kinh tế biển Việt Nam, nếu được khai thác đúng cách, sẽ là chìa khóa để đưa nước ta tiến xa trên hành trình thịnh vượng và bền vững,” ông Toàn nhấn mạnh.
Tại hội thảo, các đại biểu cũng đã thống nhất nhiều quan điểm quan trọng để Việt Nam trở thành quốc gia mạnh về biển, giàu lên từ biển. Cụ thể, về thể chế mới, đặc biệt là Nghị định 65/2025/NĐ-CP các đại biểu thống nhất rằng các văn bản đang tạo dựng nền tảng pháp lý quan trọng cho phát triển điện gió ngoài khơi, tuy nhiên để thực sự đi vào cuộc sống, cần tiếp tục đồng bộ hóa các quy định pháp luật, nâng cao năng lực thực thi và tăng cường phối hợp hiệu quả giữa các cấp, các ngành.
Về quy hoạch khai thác và bảo vệ nguồn lợi thủy sản theo hướng xanh, bền vững, các đại biểu xác nhận đây là một hướng đi đúng đắn, phù hợp với xu thế toàn cầu và các cam kết quốc tế về bảo tồn đa dạng sinh học biển.
Đối với khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, các ý kiến cũng xác định là động lực để Việt Nam chuyển mình mạnh mẽ, tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị biển toàn cầu, đúng như tinh thần Nghị quyết 57-NQ/TW.
Đặc biệt, trong bối cảnh tái cấu trúc không gian phát triển theo Nghị quyết 18-NQ/TW, đại diện lãnh đạo các địa phương ven biển, trong đó có Quảng Bình, cũng thống nhất rằng cần chủ động đề xuất cơ chế đặc thù, thúc đẩy liên kết vùng và thu hút đầu tư bền vững dựa trên tiềm năng, lợi thế sẵn có của mình.
Trên cơ sở ý kiến đóng góp từ lãnh đạo các địa phương, các tổ chức, chuyên gia, Thứ trưởng Lê Minh Ngân khẳng định Việt Nam đang đứng trước một bước ngoặt phát triển mới, khi mô hình kinh tế xanh, phát thải thấp và tuần hoàn không còn là một lựa chọn, mà đã trở thành yêu cầu tất yếu. Với tiềm năng to lớn, định hướng chiến lược rõ ràng và sự đồng hành tích cực của cộng đồng quốc tế, Việt Nam hoàn toàn có cơ sở để vươn lên trở thành quốc gia mạnh về biển, giàu từ biển.
Tuy nhiên, để hiện thực hóa mục tiêu đó, ông Ngân đề nghị các bộ, ngành, địa phương và doanh nghiệp tiếp tục chủ động cập nhật, áp dụng hiệu quả các chính sách, quy định mới, đặc biệt trong lĩnh vực giao khu vực biển và phát triển năng lượng tái tạo; đẩy mạnh nghiên cứu, ứng dụng công nghệ tiên tiến trong khai thác, nuôi trồng và bảo tồn biển; tăng cường phối hợp liên ngành, liên vùng, gắn kết giữa quy hoạch quốc gia và nhu cầu thực tiễn của từng địa phương.
Cùng với đó, các địa phương cần mở rộng hợp tác quốc tế trong các lĩnh vực tài chính xanh, công nghệ, quản trị biển và chia sẻ kinh nghiệm; nâng cao nhận thức cộng đồng về phát triển bền vững và trách nhiệm bảo vệ môi trường biển.
“Bộ Nông nghiệp và Môi trường cam kết sẽ tiếp tục đồng hành cùng các địa phương, doanh nghiệp và các đối tác phát triển để hoàn thiện thể chế, mở đường cho mô hình kinh tế biển xanh, hiện đại và bền vững,” ông Ngân nhấn mạnh./.
