Bước chuyển mới cho môi trường đầu tư, kinh doanh

Điểm tựa pháp lý cho doanh nghiệp

Luật Thủ đô 2024 bổ sung nhiều cơ chế đặc thù nhằm phát huy tiềm năng, lợi thế của Hà Nội, trong đó có những quy định tác động trực tiếp đến môi trường đầu tư và hoạt động của DN tại Hà Nội. Theo đó, Hà Nội được chủ động hơn trong thu hút đầu tư. TP được trao quyền lựa chọn, phê duyệt dự án, thí điểm chính sách ưu đãi riêng trong các lĩnh vực công nghệ cao, đổi mới sáng tạo, du lịch, tài chính. Bên cạnh đó, một loạt quy định về đăng ký kinh doanh, cấp phép đầu tư, xử lý dự án chậm tiến độ được rút gọn, giúp DN tiết kiệm thời gian, chi phí. Luật cũng quy định rõ trách nhiệm rà soát, điều chỉnh quy hoạch, xử lý tình trạng dự án treo, tạo quỹ đất sạch cho sản xuất, kinh doanh. DN được khuyến khích tham gia phát triển hạ tầng, bảo vệ môi trường, giữ gìn bản sắc văn hóa Thủ đô. Đây là yếu tố được cộng đồng DN đánh giá cao, bởi nó giảm đáng kể tình trạng “chờ xin – cho” kéo dài nhiều năm trước đây.

Trong 6 tháng năm 2025, toàn thành phố Hà Nội đã thu hút hơn 3,677 tỷ USD vốn FDI, gấp 2,2 lần cùng kỳ năm 2024. Ảnh: Hải Linh

Nhờ những cơ chế này, môi trường đầu tư tại Hà Nội đã có sự cải thiện rõ nét. Theo số liệu từ Chi cục Thống kê Hà Nội, trong 6 tháng năm 2025, toàn TP Hà Nội đã thu hút hơn 3,677 tỷ USD vốn FDI, gấp 2,2 lần cùng kỳ năm 2024, trong đó đăng ký cấp mới 192 dự án với số vốn đạt 237,5 triệu USD; số DN thành lập mới tăng 19,9% so với cùng kỳ năm trước...

Nhiều DN tại Hà Nội chia sẻ, sự thay đổi rõ rệt nhất sau khi luật có hiệu lực là tốc độ xử lý thủ tục hành chính nhanh hơn, minh bạch hơn. Ông Nguyễn Văn Hùng - Giám đốc một công ty công nghệ thông tin tại Hà Đông, chia sẻ: “Trước đây, việc xin cấp phép cho dự án nghiên cứu, thử nghiệm công nghệ mới thường kéo dài nhiều tháng do thiếu cơ chế. Nhưng từ khi Luật Thủ đô 2024 có hiệu lực, chúng tôi được hưởng quy trình rút gọn, có hỗ trợ trực tiếp từ các sở, ngành. Điều này giúp DN tiết kiệm đáng kể chi phí và thời gian, đồng thời mạnh dạn hơn trong đầu tư sáng tạo”.

Một điểm mới nổi bật của Luật Thủ đô 2024 là việc bổ sung nhiều chính sách đặc thù dành cho Hà Nội – trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa lớn của cả nước. Các chính sách này tập trung vào ưu đãi đầu tư cho công nghệ cao, công nghiệp sáng tạo, dịch vụ chất lượng cao, đồng thời khuyến khích các mô hình kinh doanh xanh, bền vững.

Phó Tổng Giám đốc Công ty CP Tuần Châu Hà Nội Nguyễn Việt Anh đánh giá, Luật mới đặt trọng tâm phát triển du lịch văn hóa và du lịch xanh, đồng thời mở ra cơ chế hợp tác công – tư trong quảng bá và tổ chức sự kiện. Nhờ vậy, lượng khách quốc tế đến Hà Nội đông hơn. Bên cạnh đó, Luật cũng quy định các chính sách hỗ trợ quảng bá hình ảnh Thủ đô, cũng như các gói tín dụng ưu đãi cho DN du lịch. Luật đã tạo động lực mới cho ngành du lịch, dịch vụ. Nhiều DN công nghệ, dịch vụ tài chính, ngân hàng cũng đánh giá cao cơ chế thử nghiệm (sandbox) trong Luật Thủ đô 2024. Đây được xem là hành lang pháp lý quan trọng để họ triển khai những mô hình kinh doanh mới, trước khi nhân rộng ra toàn quốc.

PGS.TS Bùi Thị An đánh giá, Luật Thủ đô 2024 không chỉ mang ý nghĩa là một bộ khung pháp lý, mà còn là chất xúc tác cho cải cách thể chế ở Hà Nội. Việc trao quyền mạnh mẽ hơn cho chính quyền TP trong quản lý đầu tư, đất đai, hạ tầng đã tạo ra sự linh hoạt cần thiết. Đây là điểm then chốt giúp Hà Nội cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh và thu hút dòng vốn chất lượng cao trong bối cảnh hội nhập.

Để luật đi vào chiều sâu

Dù ghi nhận nhiều kết quả tích cực, các chuyên gia cho rằng chặng đường để Luật Thủ đô thực sự đi vào chiều sâu còn không ít thách thức. Thực tế sau khi Luật có hiệu lực, nhiều DN đã nhanh nhạy điều chỉnh chiến lược để tận dụng cơ hội từ Luật Thủ đô. Một số hiệp hội ngành nghề tại Hà Nội còn chủ động đề xuất TP lập các tổ công tác hỗ trợ, tổ chức đối thoại định kỳ để tháo gỡ vướng mắc. Tuy nhiên, không ít DN nhỏ và vừa vẫn lo ngại rằng họ chưa đủ nguồn lực để tiếp cận những cơ chế ưu đãi, vốn thường gắn với dự án quy mô lớn. Bên cạnh đó, nhiều DN chưa tìm hiểu đến những cơ chế, chính sách ưu đãi được quy định trong Luật; một số văn bản hướng dẫn thi hành còn chậm được ban hành. Điều này khiến một số quy định đặc thù chưa thể áp dụng ngay trên thực tế. Ngoài ra, cơ chế phối hợp giữa các sở, ngành và chính quyền địa phương vẫn chưa đồng bộ, đôi lúc gây chồng chéo trong thẩm quyền.

Để luật thực sự đi vào cuộc sống, giới chuyên gia khuyến nghị, cần tăng cường cải cách thủ tục hành chính, ứng dụng công nghệ số nhằm giảm chi phí tuân thủ cho DN. Cùng với đó, cần tạo diễn đàn đối thoại công – tư thường xuyên, giúp chính quyền lắng nghe và điều chỉnh chính sách kịp thời. Hỗ trợ DN nhỏ và vừa, nhất là trong tiếp cận tín dụng, đất đai và các chương trình khởi nghiệp sáng tạo.

PGS.TS Nguyễn Hữu Đạt (Học viện Hành chính Quốc gia) phân tích: “Luật Thủ đô 2024 đã mở ra khuôn khổ pháp lý tiến bộ, nhưng để thực thi hiệu quả, các văn bản hướng dẫn cần đồng bộ, rõ ràng. Hiện nay, một số nghị định, thông tư vẫn đang trong quá trình hoàn thiện, khiến DN chưa thể tận dụng tối đa ưu đãi. Đặc biệt, cải cách thủ tục hành chính cần đi kèm với chuyển đổi số mạnh mẽ để giảm nguy cơ chồng chéo”. Bên cạnh đó, Luật mới sẽ chỉ phát huy hiệu quả nếu có sự phối hợp chặt chẽ giữa khu vực công và tư. TP cần coi DN là đối tác phát triển, thay vì chỉ là đối tượng quản lý. Bên cạnh ưu đãi, cần có cơ chế khuyến khích DN tham gia vào các dự án hạ tầng, giáo dục, y tế, môi trường. Khi lợi ích được chia sẻ, DN sẽ gắn bó lâu dài, đóng góp nhiều hơn cho sự phát triển của Thủ đô.

Một số chuyên gia khác nhấn mạnh đến trách nhiệm xã hội của DN. TS Phạm Mai Anh (Viện Nghiên cứu Kinh tế và Chính sách) cho rằng, Luật Thủ đô 2024 không chỉ mang lại ưu đãi, mà còn yêu cầu DN tham gia bảo vệ môi trường, giữ gìn bản sắc văn hóa. Điều này đòi hỏi các DN phải thay đổi tư duy, hướng đến phát triển bền vững. Nếu làm tốt, đây sẽ là lợi thế cạnh tranh của Hà Nội so với nhiều địa phương khác.

Luật Thủ đô 2024 là dấu mốc quan trọng, không chỉ trong quản lý Nhà nước mà còn trong việc kiến tạo môi trường phát triển cho cộng đồng DN. Những kết quả ban đầu cho thấy niềm tin đang dần được củng cố, song con đường phía trước đòi hỏi nỗ lực đồng hành của cả chính quyền và DN. Khi luật không chỉ nằm trên giấy, mà được vận dụng linh hoạt và hiệu quả, Hà Nội sẽ thực sự trở thành điểm đến hấp dẫn của các nhà đầu tư, đồng thời giữ vững vai trò trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa của cả nước.

Phương Nga