Cách tiếp cận 'an toàn kỹ thuật số' giúp bảo vệ trẻ em trên mạng hiệu quả

Chia sẻ quan điểm về lệnh cấm trẻ dưới 16 tuổi sở hữu tài khoản mạng xã hội được Australia áp dụng từ ngày 10/12, Tiến sĩ Jeff Nijsse, giảng viên cấp cao ngành Kỹ thuật phần mềm tại Đại học RMIT nhận định: Lệnh cấm có thể khiến thanh thiếu niên chuyển hướng sang các nền tảng nhắn tin và chơi game khác, như WhatsApp, Discord và Roblox, hoặc sử dụng VPN để che giấu vị trí địa lý.

Tiến sĩ Jeff Nijsse phân tích, VPN có thể che giấu địa chỉ IP nhưng cũng có thể phá vỡ các thuật toán phân vùng địa lý, gây cô lập người dùng khỏi các nhóm bạn bè địa phương và cung cấp nội dung không liên quan từ các khu vực nước ngoài. Các ứng dụng VPN miễn phí thậm chí có thể gây ra nhiều rủi ro hơn, chẳng hạn như phần mềm độc hại.

Cách tiếp cận “an toàn kỹ thuật số” tập trung vào việc giáo dục trẻ em và phụ huynh về các rủi ro trực tuyến.

Trước những vấn đề của lệnh cấm mạng xã hội, nhiều chuyên gia cho rằng cách tiếp cận “an toàn kỹ thuật số” có thể sẽ hiệu quả hơn. Cách tiếp cận này tập trung vào việc giáo dục trẻ em và phụ huynh về các rủi ro trực tuyến, giúp trẻ nhận thức rõ hơn về các mối nguy hiểm, đồng thời giúp phụ huynh hiểu rõ hơn cách con mình đang sử dụng công nghệ. Tuy nhiên, cách này không chỉ đơn thuần xoay quanh việc phổ cập kỹ năng số.

Theo lý giải của Tiến sĩ Gordon Ingram, giảng viên cấp cao ngành Tâm lý học tại Đại học RMIT, an toàn kỹ thuật số cũng có nghĩa là vận động các công ty công nghệ tích hợp thêm nhiều tính năng an toàn vào ứng dụng và thuật toán của họ, thúc đẩy các nhà nghiên cứu và nhà thiết kế xem xét kỹ hơn quan điểm và hoạt động của giới trẻ. Qua đó, chúng ta có thể xây dựng mạng Internet an toàn hơn, toàn diện hơn, phù hợp hơn với nhu cầu của trẻ em và bảo vệ trẻ khỏi những nguy cơ dễ bị tổn thương.

Phương pháp tiếp cận “an toàn kỹ thuật số” do Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế - OECD khuyến nghị với các trụ cột gồm đào tạo kiến thức kỹ thuật số cho cả thanh thiếu niên và phụ huynh, quy định về công nghệ an toàn hơn, thiết kế lấy trẻ em làm trung tâm. Đây có thể là cơ sở để xây dựng phương pháp tiếp cận với mạng xã hội hiệu quả hơn, công bằng hơn và bền vững hơn ở Việt Nam, so với việc ban lệnh cấm hoàn toàn mạng xã hội.

Đánh giá Việt Nam đã có nhiều bước tiến quan trọng trong công tác bảo vệ trẻ em trên môi trường mạng, song các chuyên gia RMIT cho rằng vẫn còn nhiều việc phải làm trong tương lai. Trong đó, đào tạo kỹ năng số cho người lớn bao gồm cha mẹ, giáo viên là một lĩnh vực có nhiều dư địa để cải thiện.

“Cha mẹ Việt cần nhận thức rõ hơn về hoạt động trực tuyến của con em mình, trò chuyện sâu sắc với con về các hoạt động của con và tìm hiểu các công cụ an toàn số hiện có để chặn nội dung độc hại, hạn chế thời gian sử dụng thiết bị điện tử và ngăn chặn tiếp xúc với người lạ trên mạng”, Tiến sĩ Gordon Ingram đề xuất.

Có cùng quan điểm, Thạc sĩ Vũ Bích Phượng, giảng viên Tâm lý học tại Đại học RMIT cho rằng, thay vì cấm hoàn toàn mạng xã hội, một giải pháp hiệu quả hơn là yêu cầu các công ty công nghệ tuân thủ việc tạo ra một môi trường trực tuyến an toàn hơn cho trẻ em, thanh thiếu niên.

Ví dụ, doanh nghiệp cần làm cho chức năng báo cáo dễ nhận diện và sử dụng hơn, đồng thời cung cấp các lựa chọn cài đặt an toàn cho trẻ em với chế độ kiểm duyệt nội dung chủ động. “Điều này đặc biệt quan trọng vì việc trẻ em sử dụng các công cụ AI cũng sẽ bùng nổ trong vài năm tới”, Thạc sĩ Vũ Bích Phượng nhấn mạnh.