Cầm Ca - Nơi người trẻ viết tiếp giai điệu truyền thống giữa đời sống hiện đại

CLB Cầm Ca biểu diễn kết hợp giao lưu hướng dẫn nhạc cụ truyền thống. Ảnh: Fanpage CLB Cầm Ca

Từ năm 2019, Câu lạc bộ Cầm Ca được sáng lập bởi bạn Lê Thu Hà, học sinh Trường THPT Chuyên Hà Nội - Amsterdam đã trở thành một mô hình sinh hoạt nghệ thuật độc đáo, nơi người trẻ không chỉ học, chơi nhạc cụ dân tộc mà còn biến âm nhạc truyền thống trở thành lối sống, ngôn ngữ kết nối và phương tiện lan tỏa văn hóa.

Với một bạn trẻ tuổi 17 như Lê Thu Hà, việc chọn gắn bó với đàn tranh và âm nhạc truyền thống không phải là điều phổ biến trong bối cảnh nhạc trẻ, nhạc số và các nền tảng nghe nhìn thống trị đời sống giải trí. Nhưng chính vì sự khác biệt ấy, Hà đã quyết định tạo nên một không gian riêng - nơi những người yêu nhạc dân tộc có thể gặp gỡ, giao lưu và học hỏi lẫn nhau.

“Thời điểm đó, mình nhận thấy rằng số lượng bạn trẻ biết chơi hoặc hiểu về nhạc cụ dân tộc rất ít. Các sân chơi gần như không có. Mình ước ao có một nơi để cùng luyện tập, cùng biểu diễn, cùng nói về âm nhạc truyền thống như những câu lạc bộ của các thể loại nhạc hiện đại khác,” Hà chia sẻ.

Từ ý tưởng ban đầu, CLB Cầm Ca ra đời với vài thành viên đầu tiên là bạn học, là những người chơi đàn tranh, sáo trúc, đàn bầu cùng chung một niềm đam mê. Không có phòng tập cố định, không có hỗ trợ tài chính, nhưng nhóm nhỏ ấy vẫn duy trì sinh hoạt đều đặn hàng tuần, bằng niềm tin rằng: âm nhạc dân tộc vẫn còn chỗ đứng nếu có người giữ lửa.

Điều đặc biệt ở Cầm Ca là tính chủ động cao từ chính các thành viên. Các bạn không chỉ luyện tập nhạc cụ, mà còn tự tổ chức các buổi chia sẻ kỹ năng, phân tích âm nhạc dân gian, dịch chuyển tinh thần dân tộc vào cách phối mới, biểu diễn mới.

Để tạo sự hấp dẫn, CLB đã sớm áp dụng phương pháp kết hợp truyền thống và hiện đại. Một bản “Lý kéo chài” được lồng ghép với giai điệu guitar acoustic, “Trống cơm” vang lên cùng tiết tấu của piano điện. Qua những sáng tạo đó, âm nhạc dân tộc như khoác lên lớp áo mới - thân thiện, gần gũi hơn với giới trẻ, mà không làm mất đi tinh thần nguyên bản.

“Chúng mình không chạy theo sự pha trộn rầm rộ mà cố gắng giữ hồn cốt của từng nhạc cụ. Việc phối khí là để nhạc cụ dân tộc có thể vang lên trong đời sống hiện đại mà không bị ‘lụi tàn’ hoặc ‘bị gán mác cũ kỹ’,” một thành viên chia sẻ.

Thành viên CLB Cầm Ca sum họp ttrong lễ Giáng Sinh. Ảnh: Fanpage CLB Cầm Ca

Sự cân bằng giữa nghệ thuật và tính tổ chức là lý do Cầm Ca tồn tại và phát triển ổn định trong suốt 6 năm. Từ vài bạn ban đầu, đến nay, CLB có hơn 30 thành viên chính thức và hàng trăm học viên từng tham gia các lớp học, sự kiện do CLB tổ chức.

Một điểm nhấn đặc biệt trong hoạt động của Cầm Ca chính là chương trình “Bình dân học nhạc” lấy cảm hứng từ phong trào “Bình dân học vụ” năm xưa. Thay vì dạy chữ, lớp học của Cầm Ca phổ cập nhạc lý và thực hành nhạc cụ truyền thống cho người chưa từng học qua, hoàn toàn miễn phí.

Mỗi mùa lớp kéo dài từ 1 đến 2 tháng, diễn ra vào buổi tối hoặc cuối tuần, nhằm phù hợp với thời gian của học sinh, sinh viên và người đi làm. Sau khi được học lý thuyết nhạc lý cơ bản, học viên được thực hành trên các nhạc cụ dân tộc như đàn tranh, sáo trúc, đàn bầu, đàn nguyệt… do CLB cung cấp.

Lớp đàn nguyền của “Bình dân học vụ” mùa 5. Ảnh: Fanpage CLB Cầm Ca

“Lúc đầu chỉ có vài người đăng ký, nhưng nhờ lan truyền trên mạng xã hội và truyền miệng, số lượng học viên ngày càng đông. Có mùa lên tới gần 150 bạn. Có những học viên ngoài 50 tuổi cũng đến học, với tâm thế rất háo hức,” Hà kể.

Kết thúc khóa học, CLB tổ chức một buổi biểu diễn tổng kết, nơi học viên được đứng trên sân khấu, biểu diễn tiết mục đầu tay trước khán giả. Đó là khoảnh khắc chuyển giao từ người học sang người lan tỏa - bởi rất nhiều người sau đó đã trở thành “đại sứ âm nhạc truyền thống” trong cộng đồng của mình.

Các học viên lớp “Bình dân học nhạc” trong buổi học lý thuyết. Ảnh: CLB Cầm Ca

Không dừng lại ở hoạt động nội bộ, CLB Cầm Ca còn tích cực tham gia các sự kiện nghệ thuật - văn hóa trong và ngoài trường học. Những tiết mục kết hợp giữa nhạc cụ dân tộc và âm nhạc đương đại của Cầm Ca từng để lại dấu ấn tại nhiều sự kiện như:

Liên hoan Ban nhạc TP Hà Nội - nơi Cầm Ca giành giải Nhì với tiết mục phối khí giữa đàn tranh - sáo trúc - piano.

Ngày hội văn hóa học đường, Tuần lễ Văn hóa dân tộc, các sự kiện của trường đại học và tổ chức thanh niên.

Các buổi biểu diễn đường phố tại phố đi bộ Hà Nội, tạo nên sự kết nối thú vị giữa âm nhạc truyền thống và công chúng hiện đại.

“Cảm xúc đặc biệt nhất là sau mỗi lần diễn, khán giả không chỉ vỗ tay mà còn đến trò chuyện, xin học thử nhạc cụ, hỏi tên bản nhạc. Những tương tác đó khiến chúng mình thấy con đường mình đi là đúng đắn,” một thành viên chia sẻ.

Thành công của CLB Cầm Ca không đến từ những giải thưởng danh giá hay tài trợ lớn, mà đến từ sự kiên trì bền bỉ của người trẻ với âm nhạc truyền thống. Họ không biến dân ca thành trào lưu, cũng không áp đặt truyền thống như nghĩa vụ - mà biến nó thành niềm vui sống, thành giao tiếp văn hóa, và hơn hết, là niềm tự hào về cội nguồn.

Cầm Ca cho thấy: truyền thống không hề lạc hậu, nếu được kể lại bằng giọng điệu của thời đại. Người trẻ không quay lưng với văn hóa dân tộc - họ chỉ cần một không gian, một cơ hội và một cộng đồng đồng điệu để được thắp lên ngọn lửa yêu thương, sáng tạo và sẻ chia.

CLB Cầm Ca biểu diễn trong chương trình “Tắt đèn bật ý tưởng”. Ảnh: CLB Cầm Ca

Hiện nay, mô hình của Cầm Ca đang dần được nhiều trường học, tổ chức thanh niên tham khảo. Một số nhóm nhỏ tại Đại học Sư phạm Hà Nội, Đại học Văn hóa, THPT Việt Đức… đã liên hệ để học hỏi mô hình, chia sẻ kinh nghiệm thành lập CLB tương tự.

Sự lan tỏa này là minh chứng rõ ràng rằng giáo dục văn hóa truyền thống không cần phải khuôn mẫu, áp lực hay “bài học đạo đức”, mà có thể bắt đầu từ những điều gần gũi: một tiếng đàn, một buổi giao lưu, một bản phối sáng tạo.

“Âm nhạc truyền thống không đứng yên trong bảo tàng. Nó có thể sống giữa sân trường, trong lớp học, giữa phố xá, và cả trong điện thoại người trẻ nếu biết cách,” Lê Thu Hà nói.

Tiết mục hòa tấu trong Liên hoan các ban nhạc học sinh THPT Hà Nội 2025 của nhóm nhạc Glee Ams x Cầm ca. Ảnh: Tuấn Minh

Cầm Ca vẫn đang trên hành trình của mình. Mỗi năm có thêm thành viên mới, lớp học mới, buổi biểu diễn mới. Những giai điệu truyền thống vẫn vang lên, nhẹ nhàng nhưng vững bền - không phải để hồi tưởng quá khứ, mà để viết tiếp tương lai.

Trong một thế giới đầy biến động và đổi thay, những không gian như Cầm Ca chính là nơi để người trẻ tìm thấy điểm tựa văn hóa, để hiểu rằng: giữ gìn bản sắc không phải là giữ gìn cái cũ - mà là nuôi dưỡng cái vốn có bằng sức sống của thế hệ hôm nay.

Phương Anh - Thủy Tiên