Cấm điện thoại trong lớp học: Chính sách dễ làm, lợi ích lâu dài

Trong bối cảnh công nghệ số ngày càng gắn bó mật thiết với đời sống, việc học sinh sử dụng điện thoại thông minh trong lớp học trở thành chủ đề gây tranh luận trên toàn cầu. Nếu như trước đây, nhiều người coi điện thoại là công cụ hỗ trợ học tập hữu ích, thì nay, xu hướng cấm thiết bị này trong nhà trường đang được thúc đẩy mạnh mẽ, không chỉ ở Mỹ mà còn tại hàng chục quốc gia khác.

Ảnh: The74

Xu hướng toàn cầu

Hàng triệu học sinh Mỹ ở 17 bang - từ New York đến Kentucky - từ giờ sẽ không còn được mang điện thoại vào lớp học bắt đầu từ năm học mới này, nâng tổng số bang có quy định này lên 35 bang. Trên thế giới, khoảng 40% hệ thống giáo dục quốc gia cũng đã ban hành hoặc đề xuất chính sách cấm điện thoại nhằm giúp học sinh tập trung hơn.

Dù được ủng hộ về mặt chính trị, các lệnh cấm trước đây thường thiếu cơ sở khoa học vững chắc. Một số nghiên cứu nhỏ lẻ đưa ra kết quả trái chiều. Tuy nhiên, một công trình mới đây của Giáo sư Alp Sungu (Trường Kinh doanh Wharton, Đại học Pennsylvania) và cộng sự đã tạo bước ngoặt khi cung cấp chứng cứ rõ ràng từ thí nghiệm đối chứng ngẫu nhiên quy mô lớn - vốn được coi là “tiêu chuẩn vàng” trong khoa học xã hội.

Nghiên cứu đột phá

Thí nghiệm được triển khai tại 10 cơ sở giáo dục đại học ở Ấn Độ, với sự tham gia của 16.955 sinh viên theo học 2.000 khóa học. Các lớp được chia ngẫu nhiên: một số buộc phải nộp điện thoại trước khi vào lớp, số khác thì không.

Kết quả cho thấy, nhóm không mang điện thoại đạt thành tích cao hơn đáng kể.

Điện thoại di động khiến nhiều em học sinh bị mất tập trung trong giờ học. Ảnh: Shutterstock

Hiệu quả tích cực rõ rệt nhất rơi vào những sinh viên năm nhất, có học lực yếu và theo học các môn ngoài khối khoa học - toán. Điểm trung bình của họ cải thiện tương đương với việc “thay một giáo viên trung bình bằng một giáo viên giỏi trong một học kỳ”, theo Giáo sư Sungu.

Ông Louis–Philippe Beland, nhà kinh tế tại Đại học Carleton (Canada), cho rằng sự cải thiện dù nhỏ cũng có thể quyết định việc sinh viên có vượt qua một môn học hay không, từ đó giảm tỷ lệ bỏ học và tăng khả năng tốt nghiệp.

Tác động rộng hơn tới môi trường học tập

Không chỉ nâng điểm số, lệnh cấm điện thoại còn giúp tạo môi trường lớp học tích cực hơn. Quan sát ngẫu nhiên tại các lớp học cho thấy học sinh ít trò chuyện, ít gây mất trật tự hơn. Ngay cả giáo viên cũng giảm sử dụng điện thoại cá nhân và tập trung hơn vào giảng dạy. Việc loại bỏ điện thoại đồng thời hạn chế đáng kể gian lận trong kiểm tra - một vấn đề được ghi nhận ở nhiều quốc gia.

Nhiều nước đã thúc đẩy việc cấm sử dụng điện thoại di động trong lớp học và giáo viên có quyền thu điện thoại của học sinh trước giờ học. Ảnh: Getty Images

Đáng chú ý, học sinh sau khi trải nghiệm một học kỳ không dùng điện thoại lại có xu hướng ủng hộ chính sách này nhiều hơn. Theo nghiên cứu, tỷ lệ đồng tình tăng 20%, đặc biệt là với phương án cấm hoàn toàn.

Vẫn còn nhiều tranh luận

Dù kết quả nghiên cứu mang tính thuyết phục, việc cấm điện thoại trong môi trường học đường vẫn còn nhiều tranh cãi. Các bối cảnh kinh tế - xã hội khác nhau, từ các nước Bắc Âu giàu có đến những thành phố đông dân ở châu Á, có thể dẫn tới tác động khác nhau. Ngoài ra, nghiên cứu mới chỉ tiến hành ở bậc đại học tại Ấn Độ, nên khó áp dụng rộng rãi cho mọi lứa tuổi.

Một vấn đề khác là sự hiện diện của máy tính bảng, laptop, vốn được tích hợp sâu vào giảng dạy nhưng cũng tiềm ẩn nguy cơ gây xao nhãng. Một số nghiên cứu tại Mỹ cho thấy sinh viên sử dụng máy tính trong lớp có điểm số và kết quả thi thấp hơn. Trường hợp Thụy Điển, nơi công nghệ số gắn chặt với giáo dục, lệnh cấm điện thoại trong trường học không mang lại hiệu quả rõ rệt.

Việc cấm điện thoại trong môi trường học đường vẫn còn nhiều tranh cãi.

Lời nhắc cho các nhà quản lý giáo dục

Từ góc độ quản lý, việc cấm điện thoại trong lớp học có ưu điểm lớn: dễ thực hiện, không tốn chi phí, không cần đào tạo phức tạp. Quan trọng hơn, chính học sinh - đối tượng chịu tác động trực tiếp - cũng dần nhận thấy lợi ích và thay đổi thái độ theo hướng tích cực.

Nghiên cứu của Giáo sư Sungu và cộng sự không khẳng định đây là giải pháp toàn diện, nhưng cung cấp nền tảng khoa học đáng tin cậy để các nhà quản lý giáo dục cân nhắc. Trong bối cảnh học đường đang chịu sức ép từ công nghệ số, một chính sách tưởng như đơn giản như cấm điện thoại trong lớp có thể là bước đi thiết thực, góp phần nâng cao chất lượng dạy và học.

Hiện nay, nhiều quốc gia trên thế giới đã ban hành lệnh cấm sử dụng điện thoại trong lớp học nhằm hạn chế xao nhãng và nâng cao chất lượng giáo dục. Ở châu Âu, Pháp là nước tiên phong với quy định cấm từ năm 2018, tiếp đó là Hà Lan, Italy, Hungary, Hy Lạp, Latvia, Phần Lan, Áo, Luxembourg, Ireland, cùng nhiều nước khác. Anh và Scotland cũng áp dụng lệnh cấm ở hầu hết trường phổ thông.

Ngoài châu Âu còn có các quốc gia khác ở châu Á như Hàn Quốc, New Zealand và một số quốc gia châu Phi, Trung Đông và Nam Á... Xu hướng này cho thấy việc loại bỏ điện thoại ra khỏi lớp học đang trở thành giải pháp giáo dục được nhiều nước coi trọng, bước đầu mang lại những hiệu quả thiết thực.

Trong bối cảnh này, những kết quả tích cực từ các nghiên cứu và kinh nghiệm quốc tế là cơ sở quan trọng để các nhà quản lý cân nhắc, điều chỉnh chính sách phù hợp với điều kiện riêng của từng quốc gia, từng cấp học. Điều cốt lõi là hướng tới một môi trường học tập tập trung, công bằng và nuôi dưỡng khả năng tự chủ của học sinh, những yếu tố không thể thay thế trong hành trình nâng cao chất lượng giáo dục.

Hồng Nhung