Nghị quyết 71-NQ/TW: Cần đột phá hành động để hiện thực hóa mục tiêu

Sinh viên tại lễ khai giảng năm học 2025-2026 của Trường Đại học Bách khoa (Đại học Quốc gia TPHCM). Ảnh: HCMUT

Những mục tiêu khả thi

ThS Bùi Khánh Nguyên – chuyên gia giáo dục độc lập tại TPHCM – chia sẻ, những mục tiêu đặt ra tại Nghị quyết 71/NQ-TW của Bộ Chính trị như “đến năm 2035, có ít nhất 2 cơ sở giáo dục đại học thuộc nhóm 100 đại học hàng đầu thế giới trong một số lĩnh vực theo các bảng xếp hạng quốc tế uy tín” hoặc “đến năm 2045, ít nhất 5 cơ sở giáo dục đại học thuộc nhóm 100 đại học hàng đầu thế giới trong một số lĩnh vực theo các bảng xếp hạng quốc tế uy tín” là hoàn toàn có cơ sở.

Trước hết, một số tổ chức như Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD)... đã đưa ra dự báo khả quan về triển vọng Việt Nam trở thành nền kinh tế thuộc nhóm 20 quốc gia hàng đầu thế giới về quy mô GDP vào năm 2045, dựa trên các yếu tố hiện tại.

Do vậy, việc chúng ta đặt ra mục tiêu “Việt Nam có hệ thống giáo dục quốc dân hiện đại, công bằng và chất lượng, đứng vào nhóm 20 quốc gia hàng đầu thế giới” vào năm 2045 cũng là điều hợp lý.

“Với nền kinh tế phát triển đạt tới quy mô GDP khoảng 2.000 - 2.500 tỷ USD (gấp 4–5 lần hiện nay) và thu nhập bình quân đầu người xấp xỉ 20.000 USD/năm (cao hơn Malaysia hiện nay) vào năm 2045, Việt Nam chắc chắn có được nguồn lực to lớn để đầu tư vào phát triển giáo dục, nhất là xây dựng các đại học nghiên cứu lọt vào top 100 của thế giới trên các bảng xếp hạng như THE, ARWU, QS – so với thứ hạng hiện nay ở mức khoảng 1.000 của 5 đại học hàng đầu Việt Nam”, ông Bùi Khánh Nguyên phân tích.

Cần chương trình hành động cụ thể

Tuy nhiên, theo ThS Bùi Khánh Nguyên, mục tiêu là điều quan trọng nhưng cần phải đi kèm với chương trình hành động cụ thể. Mục tiêu thể hiện điều chúng ta mong muốn, nhưng chương trình hành động cụ thể sẽ chỉ rõ cách thức thực hiện, đồng thời thể hiện rõ cam kết trong việc hiện thực hóa mục tiêu. Sự cam kết là yếu tố vô cùng quan trọng để đạt được những mục tiêu đã đề ra.

ThS Bùi Khánh Nguyên.

Chẳng hạn, khi phấn đấu để có những cơ sở giáo dục đại học nằm trong top 100 của thế giới, chúng ta cũng cần cam kết nguồn lực tương ứng nhằm xây dựng các đại học nghiên cứu xuất sắc, đồng thời trả lời các câu hỏi chiến lược: Chúng ta sẽ đầu tư vào các đại học hiện có, hay sắp xếp lại một số đại học hàng đầu, hoặc xây dựng đại học hoàn toàn mới? Có vô vàn mô hình thành công lẫn thất bại ở Mỹ, các nước ở Trung Đông, Hàn Quốc, Singapore, Trung Quốc... mà chúng ta có thể tham khảo để lựa chọn hướng đi phù hợp cho mình.

Việc này không hề mới. Trong hai thập niên vừa qua, chúng ta từng có mong ước xây dựng các cơ sở giáo dục đại học đẳng cấp thế giới tại Việt Nam, nhưng đến nay vẫn chưa đạt được mục tiêu.

Cũng cần lưu ý rằng, khi chúng ta nỗ lực vươn lên để lọt vào top 100, các cơ sở giáo dục đại học của các quốc gia khác cũng không đứng yên. Tức là trong cuộc đua này, chúng ta phải nỗ lực gấp đôi: vừa vượt lên chính mình, vừa tránh bị tụt hậu so với các đại học và quốc gia khác.

Sinh viên nhóm ngành Khoa học sức khỏe, Trường Đại học Quốc tế Hồng Bàng trong giờ thực hành.

Theo ông Bùi Khánh Nguyên, để các cơ sở giáo dục đại học tiến nhanh trên các bảng xếp hạng quốc tế, chắc chắn phải đầu tư nguồn lực lớn. Tuy nhiên, việc đầu tư cần dựa trên năng lực và thành tích mà các đại học chứng minh được qua các con số cụ thể.

Do đó, chúng ta không nên chỉ định sẵn đại học nào sẽ được đầu tư để trở thành đại học lọt vào top 100, mà nên đưa ra các tiêu chí rõ ràng để một số đại học lớn đăng ký tham gia. Khi nhận ngân sách hỗ trợ, các trường phải cam kết hoàn thành các chỉ tiêu (KPI) cụ thể theo từng giai đoạn.

"Một nền kinh tế thuộc top 20 thế giới về quy mô vào năm 2045 cũng sẽ đòi hỏi nguồn lao động và chất xám tương xứng cả về số lượng lẫn chất lượng. Sẽ rất khó để trông chờ vào lực lượng du học sinh có thể đáp ứng được nhu cầu này, bởi chúng ta cần tới hàng triệu sinh viên tốt nghiệp đại học. Do vậy, việc đầu tư xây dựng các cơ sở giáo dục đại học hàng đầu trong nước, bên cạnh việc tăng số lượng du học sinh, là một hành động rất đáng hoan nghênh", ThS Bùi Khánh Nguyên nhấn mạnh.

Ngoài ra, chuyên gia này cũng đề xuất thành lập “Quỹ giáo dục quốc gia” để mọi người dân, nhà hảo tâm có thể tự do đóng góp vào Quỹ nhằm hiện thực hóa các mục tiêu giáo dục như hiện đại hóa một số đại học để trở thành đại học top 100 - 200 của thế giới.

"Hoặc, chúng ta có thể xây dựng cơ chế để các đại học nhận các khoản tài trợ lớn (từ 1 triệu USD) trở lên để phát triển các khoa, ngành quan trọng; cho phép các nhà hảo tâm tài trợ xây dựng giảng đường, phòng thí nghiệm, ký túc xá hiện đại", ông đề xuất.

Những việc làm trên có thể giúp nâng cấp nhanh chóng các đại học trong nước, tăng sức cạnh tranh với các đại học toàn cầu.

Minh Anh