Căn bệnh ung thư của 'vua đầu bếp': Nguyên nhân từ thói quen phổ biến

Ramsay từng trở thành đầu bếp giàu nhất thế giới, một phần nhờ vào các show truyền hình thực tế như Hell's Kitchen, Kitchen Nightmares, MasterChef, Hotel Hell và Faking It. Ảnh: Insider.

Mới đây, NBC News đưa tin đầu bếp kiêm chuyên gia ẩm thực nổi tiếng toàn cầu Gordon Ramsay mắc ung thư da. Cụ thể, trong bài đăng trên mạng xã hội hôm 30/8, siêu đầu bếp cho biết vừa trải qua ca phẫu thuật cắt bỏ khối u.

Ramsay đăng tải bức ảnh với băng gạc che một phần mặt và cổ, kèm tấm hình khác hé lộ vết khâu dài từ tai xuống cổ. Ông viết: "Biết ơn và trân trọng đội ngũ y tế tuyệt vời tại The Skin Associates vì đã nhanh chóng loại bỏ khối u biểu mô tế bào đáy này. Xin cảm ơn. Và xin đừng quên bôi kem chống nắng cuối tuần này".

Thông tin trên nhanh chóng thu hút sự chú ý của dư luận. Nhiều người hâm mộ bày tỏ lo lắng, đồng loạt gửi lời chúc sức khỏe và mong Ramsay sớm hồi phục.

Vậy, ung thư biểu mô tế bào đáy - căn bệnh mà Gordon Ramsay vừa trải qua phẫu thuật - thực sự nguy hiểm đến mức nào?

Loại ung thư da phổ biến nhưng dễ bị bỏ sót

ThS.BS Lê Thanh Hiền, khoa Phẫu thuật tạo hình thẩm mỹ và Phục hồi chức năng, Bệnh viện Da liễu Trung ương, cho biết ung thư biểu mô tế bào đáy (UTBMTBĐ) là loại ung thư da thường gặp nhất trên thế giới, thuộc nhóm ung thư da không hắc tố. Bệnh đang có xu hướng gia tăng nhanh chóng, không chỉ ở người cao tuổi mà còn xuất hiện ngày càng nhiều ở người trẻ, đặc biệt là phụ nữ dưới 40 tuổi.

Gordon Ramsay vừa trải qua ca phẫu thuật ung thư da. Ảnh: IGNV.

Có nhiều yếu tố dẫn đến UTBMTBĐ khởi phát sớm. Trong đó, tiếp xúc với ánh nắng mặt trời mà không có biện pháp bảo vệ được xem là nguyên nhân quan trọng hàng đầu. Những người trẻ có nghề nghiệp thường xuyên phải ở ngoài trời dễ hình thành tổn thương da ác tính sớm hơn bình thường.

Ngoài ra, các hội chứng và bệnh lý di truyền đóng vai trò đáng kể, như bạch tạng, hội chứng Bazex, hội chứng Gorlin, bớt tuyến bã, xơ da sắc tố, loạn sản thượng bì dạng hạt cơm. Những bệnh lý này làm tăng nguy cơ ung thư da ở người trẻ hơn nhiều so với người lớn tuổi.

UTBMTBĐ cũng có thể xuất hiện sau điều trị xạ trị hoặc ở bệnh nhân ghép tạng sử dụng thuốc ức chế miễn dịch lâu dài. Tuy nhiên, trong các trường hợp sau xạ trị, ung thư biểu mô tế bào vảy thường gặp hơn.

"Sự hình thành UTBMTBĐ là kết quả của sự kết hợp giữa yếu tố di truyền và tác động từ tia cực tím. Hơn 90% các trường hợp ung thư da, đặc biệt là ung thư da không hắc tố, có liên quan trực tiếp đến tia cực tím từ ánh sáng mặt trời", bác sĩ Hiền cho hay.

Một số yếu tố khác cũng góp phần làm tăng nguy cơ mắc bệnh, bao gồm chủng tộc da trắng, tuổi cao, tiếp xúc hóa chất (như arsen), nhiễm virus HPV và các bệnh da mạn tính (vảy nến, lupus ban đỏ dạng đĩa, lichen phẳng).

Bác sĩ Hiền phân tích khi bị tác động, cơ thể xuất hiện các đột biến gene: tăng bộc lộ các gen gây ung thư (SMO, HRAS, KRAS, NRAS, GLI1) và giảm bộc lộ các gen ức chế ung thư (PTCH1, TP53, NOTCH1). Kết quả là hình thành và phát triển khối u. Nghiên cứu gần đây cho thấy có sự khác biệt về kiểu gen đột biến giữa bệnh nhân trẻ và bệnh nhân lớn tuổi mắc UTBMTBĐ.

Hệ miễn dịch cũng đóng vai trò quan trọng. Cụ thể là các tế bào miễn dịch có chức năng kiểm soát và tiêu diệt tế bào ung thư. Khi cơ chế này suy yếu, khối u dễ dàng phát triển.

Dấu hiệu đặc trưng

Theo bác sĩ Hiền, nhiều trường hợp tổn thương bị chẩn đoán nhầm là nốt ruồi hoặc tổn thương lành tính, sau đó điều trị bằng đốt laser. Việc điều trị sai khiến tổn thương tái phát, thay đổi hình thái, khó chẩn đoán chính xác hơn về sau, thậm chí khiến khối u lan rộng và xâm lấn sâu hơn.

Bệnh nhân trẻ mắc UTBMTBĐ thường kèm theo hội chứng hoặc bệnh lý di truyền, vì vậy ngoài các dấu hiệu đặc trưng của ung thư, họ có thể xuất hiện thêm biểu hiện của bệnh lý nền. Trong một số hội chứng như Gorlin hay xơ da sắc tố, một bệnh nhân có thể xuất hiện cùng lúc hàng chục đến hàng trăm tổn thương ung thư.

Nhiều trường hợp tổn thương bị chẩn đoán nhầm là nốt ruồi hoặc tổn thương lành tính, sau đó điều trị bằng đốt laser. Ảnh: BSCC.

Tuy nhiên, tin vui là UTBMTBĐ được đánh giá là loại ung thư da có tiên lượng tốt nhất, tỷ lệ di căn và tử vong rất thấp. Song bệnh dễ tái phát sau điều trị. Thách thức lớn nhất là vừa loại bỏ hoàn toàn khối u, vừa bảo tồn tối đa phần da lành để đạt hiệu quả thẩm mỹ.

Nếu bệnh nhân chỉ có một tổn thương riêng lẻ, vùng da xung quanh bình thường, phương pháp phẫu thuật cắt bỏ triệt để là lựa chọn hàng đầu. Phẫu thuật MOHS - kỹ thuật cắt bỏ khối u dưới sự kiểm soát bằng kính hiển vi - thường được ưu tiên để đảm bảo loại bỏ triệt để tế bào ung thư mà vẫn giữ được mô lành.

"Trong trường hợp bệnh nhân có nhiều tổn thương, kèm theo bệnh lý di truyền hoặc biểu hiện tiền ung thư, bác sĩ sẽ lựa chọn điều trị kết hợp. Những khối u sâu, loét hoặc hoại tử được ưu tiên phẫu thuật. Với tổn thương nông, đặc biệt là khi có quá nhiều tổn thương, có thể áp dụng phương pháp không phẫu thuật như nạo, đốt điện hoặc sử dụng thuốc bôi", bác sĩ khoa Phẫu thuật tạo hình thẩm mỹ và Phục hồi chức năng, cho hay.

Ngoài ra, sự phát triển của y học đã mở ra hướng điều trị mới dựa trên cơ chế bệnh sinh liên quan đến gen bằng các thuốc ứng chế, được chỉ định cho những bệnh nhân khó phẫu thuật, tái phát nhiều lần, di căn hoặc xâm lấn.

Bên cạnh điều trị, việc phối hợp các biện pháp dự phòng là rất quan trọng như tránh tiếp xúc trực tiếp ánh nắng, dùng thuốc phòng tái phát, loại bỏ tổn thương tiền ung thư và tái khám định kỳ để phát hiện sớm khối u mới.

Ở bệnh nhân có bệnh lý di truyền, tiên lượng kém hơn do nguy cơ xuất hiện nhiều tổn thương mới trong tương lai. Ngược lại, với những trường hợp chỉ có một tổn thương đơn độc, không liên quan đến bệnh lý di truyền, tiên lượng điều trị tốt.

Phương Anh