Cần chiến lược xúc tiến xuất khẩu nông sản mùa vụ

Cần sự phối hợp chặt chẽ giữa doanh nghiệp, hiệp hội và hệ thống Thương vụ Việt Nam ở nước ngoài để đảm bảo nông dân được mùa

Thách thức kinh tế và đặc thù mùa vụ

Theo ông Vũ Bá Phú, những bất ổn kinh tế toàn cầu, với xu hướng bảo hộ thương mại gia tăng và rào cản thuế quan ngày càng nghiêm ngặt. Ngành nông sản Việt Nam, đặc biệt các mặt hàng mùa vụ như vải, nhãn ở miền Bắc và xoài, sầu riêng ở miền Nam, chịu áp lực lớn trong việc duy trì đơn hàng, giữ vững thị phần và nâng cao năng lực cạnh tranh trên thị trường quốc tế.

Các thị trường nhập khẩu lớn như Trung Quốc, Hoa Kỳ, Hàn Quốc và châu Âu liên tục siết chặt tiêu chuẩn về kỹ thuật, môi trường, truy xuất nguồn gốc và điều kiện lao động. Ông chỉ ra rằng sự cạnh tranh thương mại khốc liệt khiến các doanh nghiệp trong nước đối mặt với không ít khó khăn, từ việc đáp ứng tiêu chuẩn khắt khe đến duy trì đơn hàng ổn định.

Trong nước, sản xuất nông sản còn mang tính nhỏ lẻ, thiếu liên kết chuỗi giá trị, công nghệ bảo quản và chế biến còn lạc hậu so với yêu cầu quốc tế. Đặc tính mùa vụ khiến việc thu hoạch, vận chuyển và tiêu thụ diễn ra dồn dập trong thời gian ngắn, dễ dẫn đến tình trạng ùn ứ tại các cửa khẩu và rớt giá, gây thiệt hại trực tiếp cho nông dân và doanh nghiệp. Ông lưu ý một số diễn biến thời sự ảnh hưởng đến xuất khẩu nông sản như: giá vận chuyển logistics tăng vọt do chiến sự phức tạp ở Trung Đông, nhu cầu thị trường Hoa Kỳ biến động trước các cuộc đàm phán thuế quan, và thị trường Trung Quốc, nơi nhập khẩu lớn nhất nông sản Việt Nam, có xu hướng chững lại về nhu cầu. Những yếu tố này đòi hỏi các cơ quan quản lý, doanh nghiệp và Thương vụ phải nhanh chóng thích ứng, đưa ra các giải pháp kịp thời để duy trì lợi thế cạnh tranh.

Hiện nay các tỉnh phía Bắc bắt đầu vụ thu hoạch vải, nhãn và phía Nam vào vụ xoài, sầu riêng, tạo cơ hội để các chương trình xúc tiến xuất khẩu hiệu quả. Xúc tiến xuất khẩu, nâng cao năng lực cạnh tranh cho nông sản mùa vụ tuy mang tính vĩ mô, nhưng mục tiêu cụ thể là giải quyết các vấn đề cấp bách của mùa vụ năm 2025. Ông Phú cho rằng cần tập trung vào bốn yếu tố chính: đánh giá tình hình sản xuất và thu hoạch nông sản, phân tích nhu cầu cung cầu trong nước, khu vực và thế giới, xác định các khó khăn, vướng mắc mà doanh nghiệp và địa phương đang đối mặt, và giao nhiệm vụ cụ thể cho các Thương vụ, Tham tán tại nước ngoài, các đơn vị như Cục Xúc tiến Thương mại, Cục Xuất nhập khẩu, các Vụ thị trường ngoài nước. Mục tiêu cuối cùng là phối hợp chặt chẽ để giải quyết việc tiêu thụ nông sản mùa vụ, đảm bảo nông dân không chỉ được mùa mà còn được giá, mang lại lợi ích kinh tế bền vững.

Giải pháp xúc tiến thương mại cần phối hợp hiệu quả

Ông Vũ Bá Phú cho biết ,Cục Xúc tiến Thương mại đã tham mưu cho lãnh đạo Bộ Công Thương và trình Thủ tướng Chính phủ một Chỉ thị về các nhiệm vụ và giải pháp xúc tiến thương mại trong nước và quốc tế để đẩy mạnh xuất khẩu nông sản năm 2025.

Một trong những sáng kiến nổi bật là phối hợp với Sở Thương mại tỉnh Hồ Nam, Trung Quốc để tổ chức Lễ hội Trái cây lần thứ hai vào tháng 9 năm 2025. Sự kiện năm trước đã rất thành công, thu hút sự quan tâm lớn từ người tiêu dùng và đối tác Trung Quốc, và kỳ vọng năm sự kiến tháng 9 năm 2025 sẽ có thêm nhiều doanh nghiệp tham gia, tạo nên một lễ hội tưng bừng, góp phần nâng cao hình ảnh trái cây Việt Nam trên thị trường quốc tế. Ông đề nghị Hiệp hội Rau quả Việt Nam phối hợp chặt chẽ với Cục Xúc tiến Thương mại để đảm bảo sự kiện đạt hiệu quả cao, thu hút các nhà nhập khẩu và phân phối lớn.

Về kế hoạch tổ chức một đoàn doanh nghiệp tham dự hội chợ World Food Moscow và thăm Belarus vào tháng 9/2025, Bộ Công Thương cho rằng, đây là những thị trường tiềm năng cho trái cây nhiệt đới Việt Nam, đặc biệt với nhu cầu cao về các sản phẩm như vải, nhãn, xoài. Ông Vũ bá Phú đề nghị Hiệp hội Rau quả Việt Nam truyền tải thông tin đến các doanh nghiệp thành viên để chuẩn bị và tận dụng cơ hội kết nối với các đối tác quốc tế. Cùng với đó ông cũng đề nghị các doanh nghiệp quan tâm đến các yêu cầu cụ thể của các thị trường, thị trường mục tiêu và những hỗ trợ cần thiết từ các Thương vụ, Cục Xúc tiến Thương mại, Cục Xuất nhập khẩu và Bộ Nông nghiệp và Môi trường để đảm bảo hiệu quả thực tiễn.

Đối với các doanh nghiệp, ông cũng khuyến nghị chủ động liên hệ trực tiếp với các Thương vụ và Tham tán để yêu cầu thông tin chi tiết về thị hiếu, khẩu vị và tiêu chuẩn của từng thị trường. Ông cam kết Cục Xúc tiến Thương mại sẽ cung cấp danh sách liên hệ đầy đủ của các Tham tán, bao gồm email, số điện thoại, Zalo, Viber, để doanh nghiệp dễ dàng trao đổi và đưa ra các yêu cầu cụ thể.

Về vấn đề chuyển giao công nghệ chế biến sâu, doanh nghiệp cần xác định rõ loại công nghệ cần thiết để Thương vụ có thể tìm kiếm và kết nối với các đối tác phù hợp tại nước sở tại, tránh việc giới thiệu chung chung không đáp ứng được nhu cầu thực tế. Cục Xúc tiến thương mại khẳng định sẵn sàng tiếp tục tổ chức các chương trình kết nối giao thương online, các hiệp hội cần phân loại các nhóm sản phẩm hoặc chủ đề cụ thể để Cục phối hợp hiệu quả với các khu vực thị trường.

Ngoài ra, ông Vũ bá Phú cũng đề xuất tổ chức các triển lãm mini trong khuôn viên Đại sứ quán tại các thị trường mục tiêu, như tại Singapore, nơi đã chủ động mời doanh nghiệp tham gia Lễ hội Trái cây vào ngày 17-18/7/2025. Bộ sẽ phối hợp với Đại sứ quán để hỗ trợ doanh nghiệp và Hiệp hội tổ chức các sự kiện trưng bày, triển lãm hoặc show giới thiệu sản phẩm tại các địa điểm phù hợp ở nước sở tại. Đồng thời khuyến khích mở rộng mô hình Lễ hội Trái cây, như sự kiện tại Trung Quốc sang các quốc gia khác, và đề nghị doanh nghiệp, Hiệp hội xác định rõ các thị trường ưu tiên để triển khai các hoạt động xúc tiến thương mại một cách hiệu quả. Các sự kiện này không chỉ giúp quảng bá sản phẩm mà còn tạo cơ hội kết nối trực tiếp với các nhà nhập khẩu, siêu thị và chuỗi bán lẻ.

Dương Công Chiến