Cần kiểm soát quyền lực và giám sát trong thực hiện dự án đầu tư công

Sáng 6/11, Quốc hội thảo luận tại hội trường về dự án Luật Đầu tư công. Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải điều hành nội dung họp. Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng báo cáo tiếp thu, giải trình ý kiến đại biểu nêu. Qua thảo luận, nhiều đại biểu Quốc hội đề nghị cần chỉnh lý các quy định về trình tự, thủ tục, bố trí vốn, rút ngắn thời gian, thủ tục chuẩn bị đầu tư.

Kiến nghị rút ngắn thời gian thực hiện các thủ tục đầu tư

Cho ý kiến về điều kiện bố trí vốn hàng năm, đại biểu Phạm Hùng Thắng (đoàn Hà Nam) phân tích, theo tại Khoản 2 Điều 57 của Dự thảo Luật Đầu tư công, sau khi dự án hoàn thành bước chuẩn bị đầu tư như: phê duyệt chủ trương đầu tư, bố trí kế hoạch vốn trung hạn và phê duyệt dự án đầu tư nhưng nếu chưa được bố trí vốn hàng năm thì sẽ không triển khai thực hiện các công việc tiếp theo trong bước thực hiện đầu tư. Như việc giải phóng mặt bằng, thiết kế, dự toán, đấu thầu lựa chọn nhà thầu thi công xây lắp, đấu thầu lựa chọn đơn vị giám sát… làm ảnh hưởng đến tiến độ triển khai thực hiện. Bên cạnh đó, đại biểu cũng đề nghị xem xét sửa đổi, bổ sung thêm điều kiện để dự án được bố trí vốn kế hoạch đầu tư công hằng năm vào Khoản 2 Điều 57. Cụ thể là “Chương trình, dự án, đối tượng đầu tư công khác đã được cấp có thẩm quyền (quyết định chủ trương đầu tư), quyết định đầu tư hoặc các thủ tục theo quy định của pháp luật có liên quan”.

Đại biểu Phạm Hùng Thắng phát biểu tại phiên họp.

Liên quan đến vốn, đại biểu Phạm Hùng Thắng cho rằng, quy định dự thảo luật thì các công việc phải thực hiện tiếp theo như lập thiết kế kỹ thuật, lập thiết kế bản vẽ thi công, lập dự toán và đấu thầu lựa chọn nhà thầu thi công xây lắp, đấu thầu lựa chọn đơn vị giám sát… sẽ không triển khai thực hiện được khi chưa bố trí vốn thực hiện dự án. Nhằm khắc phục bất cập này và rút ngắn về thời gian thực hiện các công việc nêu trên, đại biểu đề nghị xem xét sửa đổi Khoản 1 Điều 59 và Khoản 3 Điều 59 dự thảo Luật, theo hướng chuyển các nhiệm vụ như lập thiết kế kỹ thuật, lập thiết kế bản vẽ thi công, lập dự toán, đấu thầu lựa chọn nhà thầu trong bước thực hiện đầu tư về nhiệm vụ chuẩn bị đầu tư.

Cùng quan điểm, đại biểu Trần Chí Cường (Đà Nẵng) cho rằng, vấn đề này không chỉ được quy định trong Luật Đầu tư mà còn được quy định trong nhiều luật khác như đất đai, xây dựng, môi trường, chuyển giao công nghệ, phòng cháy, chữa cháy…Thời gian thực hiện các thủ tục này thường mất nhiều thời gian. Mỗi thủ tục lại có yêu cầu riêng về hồ sơ, trình tự và thời gian, một số thủ tục lại quy định nhiều bước thực hiện (thủ tục xây dựng), một số thủ tục phải thực hiện tuần tự, kết quả của thủ tục này là đầu vào của thủ tục khác. Trung bình, thời gian để thực hiện đầy đủ các thủ tục một dự án đầu tư sẽ kéo dài từ 250 ngày đến 350 ngày mới khởi công xây dựng. Đại biểu đề nghị dự thảo luật cần nghiên cứu bổ sung quy định thời gian ở các bước lập thủ tục và phê duyệt của các cơ quan

Tăng tính công khai, minh bạch trong quyết định các nội dung về đầu tư

Đại biểu Quốc hội Nguyễn Phương Thủy (đoàn Hà Nội) đề nghị, cùng với việc giao quyền cho các cơ quan cấp dưới, đặc biệt là cho địa phương để thực hiện chủ trương "địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm", thì cũng cần phải bổ sung các cơ chế, các giải pháp để bảo đảm yêu cầu về kiểm soát quyền lực, tăng cường thanh tra, kiểm tra, giám sát; tăng tính công khai, minh bạch trong quyết định các nội dung về đầu tư cũng như tăng cường trách nhiệm giải trình của các cơ quan được giao thẩm quyền quyết định.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải điều hành phiên họp.

Theo đại biểu, việc quyết định chủ trương đầu tư và quyết định đầu tư nên giao cho 2 cơ quan khác nhau thực hiện để đảm bảo yêu cầu giám sát và kiểm soát quyền lực. "Trước chúng ta đang giao HĐND quyết định chủ trương đầu tư đối với các dự án đầu tư công sử dụng vốn ngân sách địa phương. Bởi vì sao? Bởi vì HĐND là cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương, quyết định các vấn đề quan trọng của địa phương, là cơ quan thay mặt người dân quyết định việc sử dụng ngân sách của địa phương và thực hiện quyền giám sát, nên việc HĐND quyết định chủ trương đầu tư, sau đó chủ tịch UBND quyết định và tổ chức triển khai dự án đầu tư là một quy trình chúng tôi thấy rất hợp lý. Việc cho rằng đưa ra HĐND sẽ kéo dài thời gian cũng chỉ là một cách giải thích và đã có những giải pháp để khắc phục việc này rồi" – đại biểu phân tích, đồng thời đề nghị, không nên sửa nội dung quy định về thẩm quyền quyết định chủ trương đầu tư đối với các dự án sử dụng nguồn vốn ngân sách địa phương, nhất là khi chưa lấy ý kiến HĐND các cấp cũng như chưa chỉ rõ được thời gian chờ phê duyệt dự án tại HĐND chiếm bao nhiêu phần trăm trong tổng thời gian chuẩn bị, triển khai dự án và có phải là nguyên nhân chính của việc chậm triển khai các dự án đầu tư công hay không.

HĐND phê duyệt chủ trương đầu tư là một cơ chế kiểm soát quyền lực

Đại biểu Hoàng Văn Cường (đoàn Hà Nội) cũng cho rằng, cần cân nhắc việc phân cấp thẩm quyền quyết định chủ trương đầu tư từ HĐND cho chủ tịch UBND cùng cấp. Bởi vì, HĐND các cấp tổ chức họp khá thường xuyên và có thể tổ chức họp bất thường khi cần thiết. Do vậy, không sợ mất thời gian chờ đợi nếu phải trình qua HĐND phê duyệt.

Đại biểu Hoàng Văn Cường phát biểu tại phiên họp.

Đại biểu phân tích, nếu trình qua HĐND phê duyệt, thì dự án buộc phải chuẩn bị kỹ hơn, lấy ý kiến của nhiều cơ quan ban, ngành có liên quan, nên sẽ mất thời gian hơn là trình thẳng cho chủ tịch phê duyệt. Tuy nhiên, việc dự án phải lấy ý kiến tham gia của nhiều cơ quan ban, ngành thì sẽ được đánh giá, xem xét kỹ hơn, chuẩn bị tốt hơn. Như thế sẽ đảm bảo khi triển khai thuận lợi và mang lại hiệu tốt quả hơn.

Đại biểu nêu quan điểm việc thông qua HĐND phê duyệt chủ trương đầu tư là một cơ chế kiểm soát quyền lực, tạo lên sự độc lập giữa cơ quan quyết định chủ trương đầu tư với người phê duyệt dự án đầu tư, để tránh những nguy cơ mắc phải những sai phạm, giảm gánh nặng trách nhiệm cho người phê duyệt dự án.

Thêm vào đó, khi Quốc hội quyết định chủ trương đầu tư, thì đồng thời cũng quyết định luôn những cơ chế đặc thù dành riêng cho dự án. Do vậy, khi HĐND các cấp quyết định chủ trương đầu tư cũng sẽ quyết định luôn những cơ chế để giải quyết những vấn đề vướng mắc, giúp cho dự án được triển khai thuận lợi hơn.

Phương Thủy