Cân nhắc không phân quyền chấp thuận chủ trương đầu tư dự án điện gió ngoài khơi cho các tỉnh

Đại biểu Quốc hội thảo luận tổ chiều 4/12

Chiều nay (4/12), các đại biểu Quốc hội nghe tờ trình và báo cáo thẩm tra dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về cơ chế, chính sách phát triển năng lượng quốc gia giai đoạn 2026-2030.

Các đại biểu đánh giá cao dự thảo Nghị quyết và cho rằng, dự thảo cần được hoàn thiện theo hướng đồng bộ, chặt chẽ, không tạo khoảng trống pháp lý, đồng thời mở rộng không gian phát triển cho năng lượng tái tạo, đây là nguồn lực chiến lược của Việt Nam trong tiến trình phát triển bền vững.

Quan tâm tới vấn đề dự án điện gió ngoài khơi, đại biểu Đỗ Đức Hiển (TP.HCM) cho rằng, theo dự thảo, việc chấp thuận chủ trương đầu tư các dự án này thuộc về UBND cấp tỉnh. Tuy nhiên, các dự án điện gió ngoài khơi vô cùng phức tạp, liên quan quốc phòng an ninh, các tỉnh khó kiểm soát. Hơn nữa, dù dự thảo quy định phân quyền cho UBND các tỉnh song quyết định của tỉnh lại phải dựa trên sự chấp thuận của các bộ, ngành liên quan như Quốc phòng, Công thương, Tài chính... Có nghĩa là tất cả các bộ, ngành nhất trí thì UBND cấp tỉnh mới được chấp thuận chủ trương đầu tư.

"Nếu như vậy thì sự phân cấp cũng không có ý nghĩa. Tôi cho rằng, nên cân nhắc không phân cấp cho các tỉnh mà nên giao quyền chấp thuận chủ trương đầu tư dự án điện gió ngoài khơi cho bộ chủ quản", đại biểu đề nghị.

Cũng liên quan tới điện gió ngoài khơi, đại biểu Trần Quốc Tuấn (Vĩnh Long) cho rằng, việc gỡ thể chế để phát triển nguồn năng lượng mới này là rất cần thiết. Theo đại biểu, vướng mắc lớn nhất với điện gió ngoài khơi hiện nay là cơ chế hợp đồng mua bán điện (PPA) chưa đạt chuẩn quốc tế, gây khó khăn trong huy động vốn từ các tổ chức tài chính nước ngoài. Đại biểu kiến nghị sớm hoàn thiện tiêu chí lựa chọn nhà đầu tư theo hướng chú trọng năng lực tài chính thực tế, đồng thời thiết lập mốc thời gian tối đa trong xử lý thủ tục, tạo sự minh bạch và rút ngắn quy trình cấp phép. "Đây là chìa khóa để “mở khóa” nguồn vốn đầu tư dài hạn trị giá hàng chục tỷ USD, góp phần củng cố an ninh năng lượng quốc gia", đại biểu nhấn mạnh.

Về lựa chọn nhà đầu tư dự án điện gió ngoài khơi, đại biểu đề nghị điều chỉnh tiêu chí vốn điều lệ, vốn chủ sở hữu tối thiểu theo hướng phù hợp thực tiễn, bởi khi chưa có dự án cụ thể, nhà đầu tư không thể có số liệu chính xác để xác định tỷ lệ vốn theo tổng mức đầu tư. Đại biểu cũng kiến nghị thay cụm từ “lập hồ sơ chủ trương đầu tư” bằng “nộp hồ sơ hợp lệ” để tránh tình trạng lập hồ sơ hình thức nhằm giữ vị trí khảo sát.

Đối với việc thu hút nhà đầu tư tư nhân vào phát triển ngành năng lượng, đại biểu Nguyễn Tuấn Anh (Đồng Nai) lưu ý, việc ưu tiên tuyệt đối doanh nghiệp nhà nước trong lựa chọn nhà đầu tư có thể làm giảm cạnh tranh, hạn chế sự tham gia của khu vực tư nhân và nhà đầu tư nước ngoài, đi ngược định hướng đa dạng hóa nguồn vốn. Đối với điện gió ngoài khơi – lĩnh vực trọng tâm của quy hoạch điện, đại biểu cho rằng dự thảo lại đặt ra các điều kiện vốn quá cao và khung giá trần cứng nhắc, dễ loại trừ nhà đầu tư có năng lực và khiến dự án mất động lực triển khai trong bối cảnh chi phí toàn cầu tăng.

Từ những phân tích trên, đại biểu Nguyễn Tuấn Anh đề nghị rà soát các điều kiện vốn và giá để bảo đảm sức hút đầu tư; thu hẹp phạm vi áp dụng cơ chế ngoại lệ; và cân bằng giữa sự linh hoạt trong quy hoạch với yêu cầu minh bạch, thượng tôn pháp luật và ổn định chính sách.

Tán thành quan điểm này, đại biểu Huỳnh Thành Chung (Đồng Nai) đề nghị phải thiết lập cơ chế rõ ràng cho phép khu vực tư nhân tham gia đầu tư vào hạ tầng điện và các dự án năng lượng hỗ trợ. Bên cạnh đó, đại biểu đề nghị mở rộng khái niệm “lưu trữ năng lượng” trong dự thảo nhằm tạo hành lang pháp lý cho các nhà đầu tư hạ tầng khu công nghiệp được tự chủ xây dựng nhiều dạng hệ thống lưu trữ nhằm xử lý hiệu quả chênh lệch giữa giờ cao điểm và thấp điểm, qua đó bảo đảm nguồn điện ổn định, chất lượng cho sản xuất công nghiệp.

Ngoài điện gió ngoài khơi, đại biểu Hà Sỹ Đồng đề xuất cần đưa cả điện khí LNG vào nhóm nguồn chiến lược, vì đây là loại hình linh hoạt, phù hợp bổ sung cho năng lượng tái tạo và đáp ứng các cam kết môi trường. Đại biểu cũng kiến nghị mở cơ chế đưa dự án LNG vào quy hoạch ngay khi địa phương đủ điều kiện hạ tầng; thí điểm hợp đồng mua bán điện linh hoạt (flexible PPA); và cho phép nhà máy LNG tham gia thị trường điện theo cơ chế dịch vụ điều tiết nhanh.

Về phân quyền, đại biểu đề nghị mạnh dạn giao cho địa phương thẩm quyền điều chỉnh cục bộ quy hoạch nguồn và lưới điện đến cấp 220kV khi không ảnh hưởng hệ thống truyền tải quốc gia; rút ngắn thời gian thẩm định của các bộ, ngành xuống tối đa 30 ngày; và bổ sung cơ chế “quy hoạch động” để kịp thời bổ sung dự án cấp bách. Đại biểu cũng khuyến nghị nghị quyết cần mở, không liệt kê cứng danh mục dự án, tạo không gian thử nghiệm công nghệ mới như điện gió ngoài khơi, hydrogen-ammonia.

Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên

Phát biểu tại phiên thảo luận, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên (ĐBQH thành phố Hải Phòng) cho biết, để đạt mục tiêu tăng trưởng GDP từ 10% trở lên trong những năm tới, tốc độ tăng trưởng điện năng phải đạt hệ số từ 1,3 đến 1,5 lần. Đặc biệt, trước xu thế chuyển đổi số, phát triển trí tuệ nhân tạo (AI) và các trung tâm dữ liệu, nhu cầu tiêu thụ năng lượng sạch sẽ tăng đột biến. Bộ trưởng dẫn chứng: Hiện nay, tổng công suất nguồn điện của cả nước đang ở mức khoảng 90.000 MW. Tuy nhiên, để đáp ứng yêu cầu tăng trưởng GDP và chuyển đổi số, chỉ trong 5 năm tới, tổng công suất này buộc phải tăng vọt, đạt mức từ 190.000 MW đến 254.000 MW.

Điều này đồng nghĩa với việc quy mô nguồn điện của Việt Nam phải tăng gấp 2,5 đến 3 lần so với hiện tại. Đây là một thách thức khổng lồ đòi hỏi hạ tầng và nguồn vốn đầu tư rất lớn mà các quy định pháp luật hiện hành chưa thể đáp ứng kịp.

Do đó, việc Quốc hội ban hành Nghị quyết để thể chế hóa chủ trương tại Nghị quyết số 70-NQ/TW ngày 20/8/2025 của Bộ Chính trị về bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 là bước đi cấp thiết, nhằm tạo ra cơ chế "vượt trội", tháo gỡ khó khăn từ thực tiễn để thu hút nhà đầu tư.

Thùy Liên