Cần những giải pháp căn cơ

Nhiều người đã tự giác hạn chế sử dụng chai nước nhựa, ly nhựa, ống hút nhựa, túi nylon…, thay thế bằng các vật dụng phù hợp. Nhiều quán nước đã thay ống hút nhựa bằng ống hút giấy hoặc làm từ thực vật. Một số quán ăn thay ly nhựa bằng ly thủy tinh. Một số cửa hiệu đã chuyển qua dùng túi giấy đựng đồ cho khách…

Đáng chú ý, nhiều cơ quan nhà nước đã hạn chế việc sử dụng nước đóng chai nhựa. Thay vào đó, đại biểu dự hội nghị tự phục vụ nước từ các bình nước lớn hoặc vòi nước nóng lạnh và chỉ dùng ly thủy tinh, tách sứ…

Sự chuyển biến đó là rất quan trọng. Nếu mỗi người giảm đi vài món đồ nhựa, vài chiếc túi nylon thì toàn thành phố, cả nước sẽ giảm đi lượng rác nhựa đáng kể, sẽ có tác động tích cực hơn đến môi sinh, môi trường.

Tuy nhiên, để phong trào giảm rác nhựa thực sự có hiệu quả bền vững, vai trò quản lý, định hướng và điều tiết của nhà nước là hết sức quan trọng. Đó là phải tác động từ tầm vĩ mô về vấn đề này, như tăng thuế đối với các sản phẩm nhựa (cả thuế đối với người sản xuất, kinh doanh, tiêu dùng); tích cực hỗ trợ cho hoạt động sản xuất đồ dùng thân thiện với môi trường; tác động đến túi tiền người tiêu dùng để họ phải giảm nhu cầu sử dụng…

Cần tiếp tục đẩy mạnh truyền thông, vận động người dân quyết liệt giảm rác thải nhựa, tăng tái chế, sử dụng các đồ thay thế. Nên tránh hiện tượng tuyên truyền "đầu voi, đuôi chuột", "đánh trống bỏ dùi"; tổ chức các diễn đàn, cuộc thi về giảm rác thải nhựa để góp phần tuyên truyền, nâng cao nhận thức của người dân, đồng thời tạo điều kiện để họ hiến kế các giải pháp phù hợp.

Bên cạnh đó, cần xử lý nghiêm các hành vi xả rác bừa bãi, bao gồm rác thải nhựa; chú ý biện pháp chế tài bằng yếu tố kinh tế và yếu tố lan tỏa (buộc lao động công ích hoặc nhắc nhở tại cộng đồng). Trong đó, cần quan tâm xử lý các cửa hàng, nhà hàng, hộ gia đình… có số lượng rác thải nhựa lớn. Thường xuyên tổ chức dọn dẹp vệ sinh ở các khu dân cư, điểm du lịch, thu gom rác thải, nhất là rác thải nhựa, qua đó tác động tích cực đến ý thức của người dân về vấn đề này. Gắn giáo dục học sinh với tác động nhận thức và hành vi của người lớn, tạo điều kiện để người lớn phải thực sự làm gương cho trẻ nhỏ, để ý thức bảo vệ môi trường ngày càng có chiều sâu hơn.

Ngoài ra, cần trồng nhiều cây xanh và xây dựng môi trường sống sạch đẹp, an toàn, nhằm thúc đẩy ý thức giữ gìn và bảo vệ môi trường, từ đó chuyển hóa thành ý thức chống rác thải nhựa… Việc này cần thực hiện trong từng gia đình, công sở, khu dân cư, gắn với các cuộc vận động, các phong trào…

Tóm lại, phong trào giảm rác thải nhựa thời gian qua dù có chuyển biến nhưng cần tiếp tục lan tỏa rộng hơn, đi vào chiều sâu, có sự đồng bộ, tính căn cơ và bền vững hơn.

Trịnh Minh Giang