Cần rõ ràng, minh bạch hơn trong quy định về viên chức

Tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, ngày 22/10, các ĐBQH thảo luận tại tổ về Dự án Dự án Luật Viên chức (sửa đổi).

Đoàn ĐBQH TP. Huế tham gia thảo luận tại Tổ 6 cùng các đoàn Đồng Nai và Lạng Sơn, do UVTW Đảng, Chủ tịch HĐND, Trưởng đoàn ĐBQH TP. Huế Lê Trường Lưu điều hành.

Phó Trưởng đoàn ĐBQH TP. Huế Nguyễn Thị Sửu phát biểu thảo luận ở tổ. Ảnh: Hồ Long

Tránh “lẫn lộn” giữa viên chức và người lao động

Góp ý vào Dự thảo Luật Viên chức (sửa đổi), Phó Trưởng đoàn ĐBQH TP. Huế Nguyễn Thị Sửu cho rằng, dự thảo cơ bản bảo đảm tính hợp hiến, thống nhất với các luật liên quan, nhưng vẫn còn những điểm chồng chéo, cần được chỉnh lý để tránh mâu thuẫn trong thực thi.

Theo đại biểu Nguyễn Thị Sửu, Khoản 5 Điều 8 của dự thảo quy định: “Viên chức chỉ được ký kết hợp đồng làm việc với một đơn vị sự nghiệp công lập” lại mâu thuẫn với Điều 13, khi cho phép viên chức “được ký hợp đồng lao động hoặc hợp đồng dịch vụ với cơ quan, tổ chức khác”.

“Điều này tạo nên sự xung đột giữa quyền tự do hành nghề và hạn chế trong hoạt động nghề nghiệp của viên chức”, đại biểu phân tích.

Để tháo gỡ, bà Sửu đề nghị sửa Khoản 5 Điều 8, cho phép viên chức được ký một hợp đồng chính thức với đơn vị sự nghiệp công lập, nhưng có thể tham gia hoạt động nghề nghiệp hoặc ký hợp đồng dịch vụ khác nếu được cơ quan quản lý cho phép.

Đồng thời, bà Sửu kiến nghị bổ sung cụm từ trong Khoản 1 Điều 13: “Quyền này không được làm ảnh hưởng đến thời gian, hiệu quả và tính độc lập nghề nghiệp trong đơn vị công tác” nhằm bảo đảm sự cân bằng giữa quyền hành nghề và trách nhiệm công vụ.

Về vấn đề hợp đồng, đại biểu Nguyễn Thị Sửu nhận định, dự thảo đang thiếu ranh giới rõ ràng giữa “hợp đồng làm việc” (dành cho viên chức) và “hợp đồng lao động, dịch vụ” (áp dụng cho người không thuộc biên chế).

“Hiện Điều 20 và Điều 21 quy định song song nhưng chưa tách bạch, dễ gây nhầm lẫn và dẫn đến việc áp dụng sai trong thực tế”, bà Sửu phân tích và đề nghị gộp hai điều này thành một điều thống nhất, trong đó quy định rõ phạm vi áp dụng cho từng loại hợp đồng.

Đặc biệt, bà Sửu đề xuất bổ sung quy định rõ ràng người ký hợp đồng lao động, dịch vụ không được hưởng chế độ, quyền lợi của viên chức để tránh tình trạng “viên chức ẩn” hoặc lợi dụng kẽ hở pháp lý.

Đề cập đến chế tài kỷ luật viên chức tại Chương IV, đại biểu Nguyễn Thị Sửu nêu quan điểm, Khoản 3 Điều 34 quy định “viên chức bị tòa án kết án phạt tù mà không được hưởng án treo thì đương nhiên buộc thôi việc” là chưa phù hợp trong mọi trường hợp.

“Cần phân biệt rõ giữa hành vi vi phạm liên quan đến công vụ, nghề nghiệp và những hành vi ngoài phạm vi nghề nghiệp, ví dụ như tai nạn giao thông”, bà Sửu nói.

Theo đó, bà Sửu đề nghị bổ sung quy định: Nếu hành vi phạm tội không liên quan đến hoạt động nghề nghiệp, thì đơn vị sự nghiệp công lập có thể xem xét, quyết định hình thức kỷ luật dựa trên tính chất và mức độ vi phạm. “Điều này thể hiện tính nhân văn và phù hợp với nguyên tắc xử lý kỷ luật trong khu vực công”, bà Sửu nhấn mạnh.

Đại biểu Phạm Như Hiệp tham gia ý kiến về quyền và nghĩa vụ của viên chức với vị trí việc làm. Ảnh: Hồ Long

Không để viên chức “vừa đá bóng, vừa thổi còi”

Ở góc nhìn khác, đại biểu Phạm Như Hiệp, Giám đốc Bệnh viện Trung ương Huế cho rằng dự thảo Luật đã thể hiện tư duy quản lý mới, gắn quyền và nghĩa vụ của viên chức với vị trí việc làm. Tuy nhiên, cần giới hạn rõ quyền ký hợp đồng và tham gia hoạt động ngoài công vụ để tránh xung đột lợi ích.

“Viên chức làm việc cho cơ quan Nhà nước mà lại được phép điều hành doanh nghiệp hoặc ký hợp đồng bên ngoài thì rất dễ phát sinh lợi ích nhóm, thậm chí ảnh hưởng đến tính khách quan, minh bạch trong hoạt động công vụ”, ông Hiệp phân tích.

Ông dẫn chứng cụ thể: Nếu bác sĩ làm trong bệnh viện công mà được phép mở phòng mạch riêng hoặc tham gia điều hành doanh nghiệp y tế, rất có thể sẽ tận dụng dữ liệu, kết quả nghiên cứu của bệnh viện ra bên ngoài, gây thiệt hại cho đơn vị công.

Vì vậy, ông đề nghị không cho phép viên chức làm ngoài, hoặc nếu có thì phải quy định giới hạn rất rõ để bảo đảm không ảnh hưởng đến quyền lợi của đơn vị và uy tín nghề nghiệp của viên chức.

Đánh giá cao việc dự thảo Luật lần này đã bổ sung nhiều điểm mới, trong đó có việc quản lý viên chức theo vị trí việc làm, nhưng đại biểu Nguyễn Hải Nam (Đoàn ĐBQH TP.Huế) đề nghị cần thêm một cơ chế thực tế hơn để tuyển chọn được người tài thực sự.

“Hiện chúng ta có ba hình thức là thi tuyển, xét tuyển và ký hợp đồng, nhưng để chọn đúng người, đúng việc thì nên bổ sung hình thức thử việc. Thử việc không chỉ giúp đơn vị đánh giá năng lực mà còn giúp viên chức hiểu rõ yêu cầu công việc, tránh tình trạng "vào rồi lại ra" do không phù hợp”, ông Nam nói.

Đại biểu Nguyễn Hải Nam đề nghị cần thêm một cơ chế thực tế hơn để tuyển chọn được người tài thực sự

* Trước đó, tại hội trường, Quốc hội đã nghe các thành viên Chính phủ trình bày tờ trình về bốn dự án luật quan trọng. Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo, thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ, trình bày tờ trình về ba dự án: Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục; Luật Giáo dục đại học (sửa đổi); và Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi). Bộ trưởng Bộ Xây dựng trình bày tờ trình Dự án Luật Hàng không dân dụng Việt Nam (sửa đổi); Bộ trưởng Bộ Nội vụ trình bày Dự án Luật Viên chức (sửa đổi). Các Ủy ban của Quốc hội cũng báo cáo thẩm tra đối với từng dự án luật.

Ngoài Luật Viên chức (sửa đổi), cùng ngày, Quốc hội cũng thảo luận tại tổ, tập trung góp ý vào các dự án luật: Hàng không dân dụng Việt Nam (sửa đổi) và ba dự án luật trong lĩnh vực giáo dục, nhằm hoàn thiện chính sách pháp luật, đáp ứng yêu cầu thực tiễn.

Lê Thọ