Cần thiết lập bộ tiêu chí đánh giá hạ tầng xanh

Ngày 6/6, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (VUSTA) cùng Tổng Hội Xây dựng Việt Nam tổ chức hội thảo phát triển hạ tầng xanh hướng tới xây dựng đô thị bền vững.

Phát biểu khai mạc hội thảo, PGS.TS Phạm Quang Thao, Phó Chủ tịch VUSTA cho biết, phát triển đô thị bền vững trên thế giới nói chung và ở Việt Nam nói riêng là nhu cầu cấp bách hiện nay, cần có sự chung tay của các cấp chính quyền và toàn xã hội. Sự quá tải và ô nhiễm ở các đô thị lớn của Việt Nam hiện nay đặt ra nhu cầu tất yếu của việc hình thành và phát triển đô thị xanh, bền vững.

Trong quá trình xây dựng và phát triển đô thị theo hướng bền vững, việc tìm hiểu và ứng dụng các nghiên cứu về hệ thống hạ tầng xanh cần được quan tâm một cách đúng mức. Hệ thống hạ tầng xanh đóng góp phần không nhỏ vào việc phát triển đô thị bền vững nói chung và cho các đô thị của Việt Nam nói riêng.

Toàn cảnh hội thảo khoa học.

Theo PGS.TS Lưu Đức Hải - Viện trưởng Viện Nghiên cứu đô thị và Phát triển hạ tầng, Tổng hội Xây dựng Việt Nam, trong bối cảnh Việt Nam đang đối mặt với những thách thức đô thị hóa nhanh, ô nhiễm môi trường, biến đổi khí hậu và suy giảm không gian công cộng, yêu cầu chuyển đổi mô hình phát triển hạ tầng theo hướng xanh là tất yếu. Dựa trên cơ sở lý luận, bài học quốc tế và hiện trạng trong nước, nhóm giải pháp xanh hóa hạ tầng cần được tiếp cận một cách hệ thống, đa ngành và có tính liên kết chiến lược.

GS. TS. Lưu Đức Hải.

PGS.TS Lưu Đức Hải cho rằng, Việt Nam hiện đã có một số văn bản như Nghị quyết số 06-NQ/TW ngày 24/01/2022 của Bộ Chính trị về quy hoạch, xây dựng, quản lý và phát triển bền vững đô thị Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, tuy nhiên còn thiếu một chiến lược quốc gia riêng biệt, đồng bộ về phát triển hạ tầng xanh đô thị. Do đó, cần ban hành Chiến lược hạ tầng xanh quốc gia đến 2045, tích hợp với quy hoạch vùng và quy hoạch đô thị, lồng ghép trong Luật Quy hoạch, Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn, Luật Xây dựng và Luật Bảo vệ môi trường.

Ngoài ra, cần thiết lập bộ tiêu chí đánh giá hạ tầng xanh, các thành phần của hạ tầng xanh, đánh giá đô thị xanh; Xây dựng bản đồ khu vực ưu tiên đầu tư hạ tầng xanh, dựa trên nguy cơ ngập, ô nhiễm, thiếu không gian xanh và các khu dân cư dễ bị tổn thương; Cải cách tư duy quy hoạch theo hướng hạ tầng sinh thái…

Tham gia đóng góp ý kiến tại hội thảo, TS Trần Đức Hạ, nguyên giảng viên cao cấp Đại học Xây dựng đề cập đến việc phục hồi dòng chảy sinh thái các sông thoát nước nội đô nhằm góp phần phát triển đô thị bền vững trong quy hoạch đô thị tại Việt Nam.

TS Trần Đức Hạ.

TS Trần Đức Hạ khẳng định: Các sông nội đô là sông Tô Lịch, sông Kim Ngưu, sông Lừ và sông Sét gắn liền với lịch sử phát triển trên 1000 năm của Hà Nội, có ý nghĩa lớn về văn hóa, lịch sử và tâm linh của Thủ đô. Tuy nhiên, sự phát triển đô thị đã làm cho nước bị ô nhiễm nặng, khả năng tiêu thoát nước mưa của các sông giảm sút…

Các nghiên cứu của Trung tâm Quan trắc môi trường Sở Tài nguyên và Môi trường Hà Nội, Viện Khoa học và Kỹ thuật môi trường, Công ty TNHH Thoát nước Hà Nội,… cho thấy toàn bộ dòng chảy sông từ Bưởi đến Thanh Liệt trong trạng thái ô nhiễm nặng, oxy hòa tan hầu như không có, nước sông màu đen và bốc mùi nặng về mùa khô. Ngoài ra khả năng điều tiết và vận chuyển nước sông cũng bị hạn chế do bùn cặn lắng đọng và chướng ngại vật trên sông. Tình trạng suy thoái và ô nhiễm nước các sông Kim Ngưu, Sét và Lừ cũng tương tự như sông Tô Lịch.

“Quản lý môi trường cũng như quản lý tài nguyên nước trên lưu vực này, trong đó có quản lý vận hành các công trình đập thanh Liệt, trạm bơm Yên Sở, các đập điều tiết trên các sông,…cần phải quản lý thống nhất trên cơ sở sự phục hồi lại dòng chảy của sông Tô Lịch và các sông nội đô khác với chất lượng nước được cải thiện. Các sông hồ thoát nước nội đô phải tạo nên được hệ thống hạ tầng thoát nước xanh cho thành phố. Sông phải đảm bảo dòng chảy tự nhiên về mùa khô; thể tích chứa nước lớn để tiêu thoát nước mưa; và có khả năng tự làm sạch cao để chất lượng nước đáp ứng quy chuẩn môi trường cũng như tạo điều kiện phát triển các công trình văn hóa, vui chơi, giải trí trên sông”, TS Trần Đức Hạ bày tỏ ý kiến.

Bàn luận về tiêu chí giao thông xanh và chỉ tiêu đánh giá hệ thống giao thông trong quy hoạch đô thị, TS Thân Đình Vinh, Trưởng Bộ môn Giao thông, Khoa Đô thị, Trường ĐH Kiến trúc Hà Nội cho rằng, tiêu chí đánh giá giao thông xanh tại Việt Nam đã bước đầu được nghiên cứu, tổng hợp và đã được đưa vào văn bản pháp luật tại Thông tư 01/2018/TT-BXD quy định về chỉ tiêu xây dựng đô thị tăng trưởng xanh. Tuy vậy, đây mới là đô thị tăng trưởng xanh chứ chưa phải là đô thị xanh. Vậy, cần phải ban hành văn bản pháp luật quy định tiêu chí giao thông xanh. Hơn nữa hiện nay để cụ thể một số tiêu chí giao thông xanh thành chỉ tiêu thì cần rất nhiều nguồn lực để thực hiện và đòi hỏi có thêm nhiều nghiên cứu chuyên sâu.

TS Thân Đình Vinh.

Theo TS Thân Đình Vinh, tiêu chí, chỉ tiêu là nội dung quan trọng dùng để đánh giá khi lập quy hoạch đô thị. Cần phải xác định rõ bộ tiêu chí, cụ thể hóa tiêu chí thành chỉ tiêu để có thước đo đánh giá trong quá trình lập, thẩm định, thực hiện quy hoạch. Giao thông xanh là mục tiêu hướng đến của nhiều nước trong xây dựng và phát triển đô thị. Để đạt được giao thông xanh thì cần nhiều yếu tố trong đó có việc xác định được các tiêu chí và chỉ tiêu giao thông xanh.

Tại hội thảo, nhiều nhà khoa học, chuyên gia cũng đã tham gia thảo luận và có ý kiến chuyên sâu về các nội dung phát triển hạ tầng xanh hướng tới xây dựng đô thị bền vững như các vấn đề: Tích hợp mô hình nông nghiệp đô thị với thoát nước bền vững và hạ tầng xanh; Quản lý vận hành hệ thống chiếu sáng công cộng theo hướng xanh, hiệu quả và bền vững; Quy hoạch công viên nghĩa trang khu vực ven đô Hà Nội hướng tới xây dựng đô thị bền vững…

Thiên Tuấn