Cẩn trọng với bệnh nấm đen hiếm gặp

Khó nhận biết để chẩn đoán, điều trị bệnh

Sau một ngày làm việc ở nghĩa trang trở về, ông N.T.T., 60 tuổi ở Tuyên Quang (làm nghề quản trang) thấy trên ngực mình xuất hiện một nốt đỏ nhỏ như một nốt mụn thông thường. Sau đó, nốt đỏ to dần bằng móng tay chuyển đen và lan rộng.

Ông T. nhập viện tại cơ sở y tế huyện. Sau hai ngày, vết đen không thuyên giảm, lan rộng hơn và loét ra, ông được chuyển đến Khoa Nhiễm khuẩn tổng hợp, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới T.Ư. Ông T. nhập viện trong tình trạng phần vết loét ở ngực đã hoại tử đen và lan ra khá rộng với kích thước 10 x 10cm. Các bác sĩ chẩn đoán ông mắc hoại tử giống như một loại hoại thư sinh hơi nên được phẫu thuật loại bỏ phần hoại tử.

Bác sĩ Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới T.Ư khám cho bệnh nhân mắc nấm hiếm gặp.

Nhưng ngày thứ hai sau mổ, các bác sĩ phát hiện ông T. bị mắc nấm gây hoại tử. Các vi khuẩn nấm sợi phát triển khá mạnh. Vùng bị nhiễm nấm ở vùng ngực khá phức tạp nên ông T. phải điều trị tích cực thuốc diệt nấm, thuốc kháng nấm bằng đường tiêm truyền và sát khuẩn tốt.

Bác sĩ Phạm Văn Tỉnh - Khoa Ngoại chấn thương chỉnh hình thần kinh cột sống, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới T.Ư cho biết, với những ca bệnh mắc nấm hoại tử khá hiếm gặp, căn nguyên bệnh không rõ ràng nên giai đoạn đầu khó có thể nhận biết để chẩn đoán và xử trí bệnh kịp thời.

Để loại bỏ hết các vùng hoại tử và các vi khuẩn nấm sợi ăn sâu vào trong các mô cơ ở ngực, ông T. được phẫu thuật lần 2. Sau phẫu thuật, sức khỏe bệnh nhân dần được ổn định, các mô hoại tử và vùng bị vi khuẩn nấm xâm nhập không còn.

Tại Bệnh viện Bạch Mai, từ sau đại dịch Covid-19, đơn vị bắt đầu phát hiện và điều trị cho các bệnh nhân bị nhiễm nấm đen. Cụ thể, năm 2022 là 20 ca, năm 2023 là 30 ca và tính đến hết quý III/2024 đã tiếp nhận gần 40 ca.

Số lượng bệnh nhân có chiều hướng gia tăng với bệnh cảnh phức tạp. Việc phát hiện, chẩn đoán và điều trị còn nhiều thách thức, khó khăn; có người bệnh đi khám và điều trị tới hơn 10 bệnh viện. Bệnh nấm đen để lại di chứng, hậu quả nghiêm trọng, tính mạng bị đe dọa.

Điển hình, bệnh nhân N.Q.T. (69 tuổi, quê Hải Dương) có tiền sử bệnh đái tháo đường, huyết áp cao bị đau nửa mặt, đau răng và nhổ răng số 6. Khi phát hiện bệnh nhiễm nấm đen, người bệnh liên tục sốt cao, đau nhức mặt, hàm, đau đầu và đi khám, điều trị các chuyên khoa răng hàm mặt, tai mũi họng, thần kinh tại nhiều bệnh viện lớn.

Người bệnh nhập viện Trung tâm Bệnh Nhiệt đới, Bệnh viện Bạch Mai trong tình trạng sốt cao, đau đầu, đau vùng mặt bên phải và có áp xe phổi kèm theo.

Tại đây, người bệnh được xác định bị nhiễm nấm đen gây tổn thương nghiêm trọng, hoại tử một phần não và vùng xoang mặt. Nấm đen đã thâm nhập sâu vào phổi, các xoang mặt và não, gây áp xe phổi. Người bệnh được phẫu thuật thần kinh, tai, mũi, họng kết hợp mổ để cắt bỏ phần mô hoại tử ở não và xoang.

Dễ bị bỏ sót hoặc nhầm lẫn

Đề cập đến mức độ nguy hiểm của nấm đen, PGS.TS Đỗ Duy Cường - Giám đốc Trung tâm Bệnh Nhiệt đới, Bệnh viện Bạch Mai cho biết, nấm đen (còn gọi là Mucormycosis) là một nhiễm trùng nặng do nấm xâm nhập vào các mô sâu trong cơ thể gây tổn thương nhồi máu và hoại tử mô, tạo thành bệnh cảnh phá hủy xoang, gây áp xe não, phổi…

Nấm đen tạo ra hàng triệu bào tử bay lơ lửng trong không khí và phát triển trong môi trường ẩm thấp, yếm khí, cây cối mục nát, môi trường có phân gia súc. Nấm đen đặc biệt nguy hiểm ở bệnh nhân mắc đái tháo đường, đặc biệt khi bệnh nhân không được điều trị đầy đủ. Nấm lây truyền vào cơ thể người qua đường thở và đường tiếp xúc vết thương hở như đứt tay, xước sâu, vết cào, các vết thương khác...

Những đối tượng nguy cơ cao dễ mắc bệnh là những người bệnh có hệ miễn dịch yếu. Đó là người bệnh đái tháo đường tuýp 2, nhiễm toan Ceton khi nấm đen vào cơ thể sẽ khó chống đỡ.

PGS.TS Đỗ Duy Cường - Giám đốc Trung tâm Bệnh Nhiệt đới, Bệnh viện Bạch Mai khám cho bệnh nhân điều trị tại đơn vị.

Nấm đen ưa môi trường đường, phát triển mạnh từ đường, nên những bệnh nhân có đường huyết cao, nấm dễ sinh sôi phát triển. Hay người bệnh nhiễm HIV hoặc đã từng bị nhiễm Covid-19 có biến chứng; người bệnh ung thư, ghép tạng, ghép tế bào gốc; người bệnh sử dụng nhóm thuốc Corticosteroid trong thời gian dài... dễ bị nhiễm nấm và các bệnh truyền nhiễm khác.

PGS.TS Đỗ Duy Cường lưu ý, với những người có nguy cơ cao bị nhiễm nấm đen chú ý các triệu chứng: đau đầu, đau các xoang hàm mặt, sưng một bên mặt, đau sưng nề một bên mắt, mất khứu giác, sốt, ho và khó thở, đau bụng, buồn nôn, xuất huyết dạ dày. Đây là bệnh lý mới nổi tại Việt Nam sau Covid – 19 nên dễ bị bỏ sót hoặc nhầm lẫn với nhiễm trùng do các vi khuẩn khác.

Các chuyên gia y tế cũng khuyến cáo, người dân nên đeo khẩu trang ở nơi công cộng, công trường, nông trường, nông trại; môi trường vệ sinh những nơi bão lũ, thiên tai, những nơi có phân gia súc, hoa màu, cây cối bị mục ải. Người dân chú ý vệ sinh nhà cửa và thân thể sạch sẽ. Môi trường sống và làm việc cần thông thoáng, tránh tù hãm, tối tăm, ẩm thấp.

Thanh Bình