Căng thẳng độc hại khiến não bộ của trẻ nhỏ phát triển lệch lạc
Căng thẳng độc hại trong thời gian dài khiến não của trẻ xuất hiện các bất thường ở hồi hải mã và vùng trước trán. Điều này sẽ gây ảnh hưởng tới khả năng tập trung và ghi nhớ.
Tình trạng hoảng sợ căng thẳng kéo dài khiến não bộ của trẻ bị ảnh hưởng. Ảnh minh họa: T.C.
Hạch hạnh nhân là trung tâm sợ hãi của não bộ. Nó nằm ở sâu bên trong thùy thái dương gần đường biên giữa, và được cho là một trong những cấu trúc não tiến hóa đầu tiên, vì thế nó thường được gọi là “não bò sát”. Hạch hạnh nhân là người tham gia chính trong một loạt những phần đan xen qua lại trong não bộ, tất cả chúng tạo nên hệ viền kiểm soát cảm xúc, ký ức, động lực và hành vi.
Hạch hạnh nhân là một trong những cấu trúc quan trọng nhất của hệ viền vì nó giúp bạn nhận diện và phản ứng với các đe dọa từ môi trường. Sợ hãi là cảm xúc được phát triển để giúp bạn tự cứu mình khỏi nanh gấu, và nó khởi động ngay khi bạn mới nghe thấy tiếng gầm hay thoáng thấy bóng dáng khổng lồ của con thú.
Khi hạch hạnh nhân liên tục bị kích hoạt bởi những căng thẳng mạn tính, nó trở nên quá tích cực, và những gì chúng ta thấy là phản ứng thái quá với những kích thích tố giống gấu với mật ong hoặc một y tá với kim tiêm, như tôi đã nói về quan sát trong phòng khám.
Nghiên cứu MRI trên những đứa trẻ bị ngược đãi ở các trại mồ côi ở Romani cho thấy kích thước phình đại của hạch hạnh nhân. Một điều khác xảy ra khi hạch hạnh nhân bị kích hoạt liên tục hoặc trong một thời gian dài là hạch hạnh nhân bắt đầu bị rối trong việc dự đoán cái gì đáng sợ và cái gì không.
Hạch hạnh nhân bắt đầu truyền tín hiệu sai đến những phần khác trong não bộ về những thứ thật ra không có gì đáng sợ, như đứa bé nói dối là có sói trong truyện ngụ ngôn.
Trong não, có một bộ phận sẽ thúc đẩy các hành vi hung hăng. Nó hoạt động gần vùng não trước trán, đó là lý do tại sao chúng ta thấy sự giao thoa trong cách chúng cùng điều hòa kiểm soát bốc đồng. Nó còn có tên gọi khác là lục nhân.
Lục nhân bị rối loạn sẽ sản xuất quá nhiều noradrenaline (một phiên bản của adrenaline trong não) và có thể dẫn đến tăng lo lắng, tăng kích thích, và sự hung hăng. Nó cũng có thể gây rối nghiêm trọng cho chu kỳ thức-ngủ bằng cách làm quá tải hệ thống với những hormone nói với cơ thể phải cẩn trọng bởi vì có gấu trong hang.
Phần não trước trán (PFC) nằm ngay sau trán, ở phần trước của não bộ. Khác với hạch hạnh nhân vốn được cho là một cấu trúc rất cổ xưa, PFC được cho là một trong những cấu trúc tiến hóa sau cùng, và nó chịu trách nhiệm cho lý lẽ, đánh giá, lên kế hoạch và quyết định.
Nó thường được xem là nơi “hoạt động quản trị”, tức là khả năng phân biệt suy nghĩ và thông tin đầu vào mâu thuẫn, xem xét hậu quả trong tương lai từ hành động ở hiện tại, làm việc hướng đến mục tiêu cụ thể, và thực hành “kiểm soát xã hội” (nghĩa là, kiềm chế các thôi thúc mà nếu không được kiềm chế sẽ dẫn đến các hệ quả xã hội khó chấp nhận).
Theo nhiều cách, nó giống như người chỉ huy dàn nhạc opera, thiết lập nhịp độ và âm lượng cho từng tay chơi, hòa hợp mọi âm thanh đầu vào để cho ra một loại nhạc mạch lạc và đẹp đẽ, không náo loạn hay ồn ào. Hãy nghĩ về một ngày học lớp năm bình thường của bạn.
Giáo viên đang giảng bài, đứa ngồi sau ném một nắm giấy khắp phòng, kẻ thù không đội trời chung hung hăng đá bạn dưới gầm bàn, cô nàng bạn thích chuyền tờ giấy nói không thích bạn nữa. Những việc này là quá nhiều cho một PFC hoạt động bình thường.
Với những đứa trẻ có căng thẳng độc hại, hoạt động của não trước trán bị cản trở theo hai cách. Một, hạch hạnh nhân quá tích cực gửi tín hiệu đến PFC nói nó phải giảm hoạt động đi vì chuyện gì đó đáng sợ sắp xảy ra; bạn không muốn lý trí cản trở việc sống còn. Hai, lục nhân làm lụt não với noradrenaline, làm mất khả năng điều hòa bản năng và bốc đồng.
Với một đứa trẻ, PFC là phần não có thể kiểm soát bốc đồng và giúp chúng đưa ra những quyết định khôn ngoan hơn. Bảo đứa trẻ phải ngồi yên, tập trung, và phớt lờ những kích thích tố đang làm não chúng "quá tải" với nhu cầu phản ứng là hơi nhiều yêu cầu. PFC bị rối loạn có thể tạo ra những hậu quả khác nhau ở mỗi người.
Với nhiều người, nó dẫn đến việc mất khả năng tập trung và khả năng giải quyết vấn đề, nhưng với nhiều người khác, nó dẫn đến hành vi bốc đồng và cách hành xử hung hăng.
