Canh bạc chiến lược của Israel và những giới hạn sức mạnh quân sự

Chính phủ Israel tuyên bố đây là “cuộc tấn công chính xác, mang tính răn đe” nhằm ngăn chặn hiểm họa hạt nhân “sắp xảy ra” từ Iran, đồng thời ban bố tình trạng khẩn cấp quốc gia khi Iran tung các đòn trả đũa.

Hệ thống phòng không Iron Dome của Israel khai hỏa đánh chặn tên lửa trên bầu trời Tel Aviv.

Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) cho biết họ đã đạt được nhiều thành công lớn trong các chiến dịch nhằm vào chương trình hạt nhân và tên lửa đạn đạo của Iran, các chỉ huy cấp cao cũng như các mục tiêu kinh tế. Tuy nhiên, IDF thừa nhận họ chưa đạt đủ tiến độ để đưa ra dự đoán cụ thể về thời điểm mà các đợt không kích có thể làm suy yếu đáng kể khả năng phản công bằng tên lửa đạn đạo của Cộng hòa Hồi giáo Iran - lực lượng đã khiến hàng chục người Israel thiệt mạng và gần 400 người bị thương ngay trong hai ngày đầu giao tranh.

Một số nguồn tin từ Mỹ và Israel tiết lộ rằng trước khi chiến sự nổ ra, Iran sở hữu khoảng 3.000 tên lửa đạn đạo, trong đó chỉ khoảng 1.000 quả có thể vươn tới lãnh thổ Israel. Iran cũng chỉ có khoảng 150-250 bệ phóng tên lửa loại này. Tuy nhiên, Iran đã bắn khoảng 300 tên lửa đạn đạo vào Israel trong các đợt tấn công vào tháng 4 và tháng 10/2024, hơn 200 tên lửa vào đêm 14, rạng sáng 15/6 vừa qua, và một loạt tên lửa lớn khác vào đêm 14, rạng sáng 15/6. Các quan chức Israel vẫn cho rằng Tehran có thể tiếp tục phóng thêm vài trăm quả nữa.

Israel đã tấn công vào một số lượng lớn tên lửa đạn đạo và bệ phóng của Iran, bao gồm cả một căn cứ ngầm chứa hàng chục tên lửa. Tuy nhiên, nước này hoặc đang giữ bí mật về số lượng tên lửa còn lại mà Iran có thể sử dụng để tấn công, hoặc đơn giản là chưa thể xác định con số chính xác. Theo IDF, cho đến nay, thiệt hại tại hậu phương Israel thấp hơn so với các kịch bản mà họ từng dự đoán. Trong 3 ngày đầu tiên của chiến dịch "Sư tử trỗi dậy", IDF đã tấn công khoảng 170 mục tiêu tại Iran, gây ảnh hưởng tới khoảng 720 vị trí hoặc tiểu mục tiêu, hạ sát rất nhiều tướng lĩnh cấp cao và các nhà khoa học hạt nhân chủ chốt của Iran. Đáng chú ý, Chỉ huy Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo (IRGC) - Tướng Hossein Salami và Tổng Tham mưu trưởng quân đội Iran - Tướng Mohammad Bagheri cũng đã thiệt mạng ngay từ đòn không kích đầu tiên của Israel.

Nếu Iran bắt đầu giảm nhịp độ tấn công xuống còn 50-100 tên lửa mỗi ngày, thậm chí đôi khi chỉ vài chục quả, thì với kho dự trữ hơn 1.000 quả ban đầu, họ hoàn toàn có thể tiếp tục duy trì áp lực hỏa lực vào hậu phương Israel trong nhiều tuần, thậm chí vài tháng. Tuy vậy, IDF nhấn mạnh rằng điều quan trọng là Không quân Israel phải tiến hành chiến dịch tấn công theo từng giai đoạn: Trước tiên là vô hiệu hóa hệ thống phòng không, các chỉ huy cấp cao và cơ sở hạt nhân được bảo vệ nghiêm ngặt ở Natanz. Sau giai đoạn đầu, IDF chuyển trọng tâm sang các bệ phóng tên lửa đạn đạo riêng lẻ và phương tiện mang phóng, tuy nhiên đây là nhiệm vụ khó khăn vì phần lớn trong số này có tính cơ động cao và các chiến đấu cơ Israel phải quay về tiếp nhiên liệu sau mỗi lần xuất kích.

Khác với chiến dịch chống lực lượng Hezbollah ở Liban, IDF không thể sử dụng hỏa lực áp đảo mỗi ngày một cách vô thời hạn. Phần lớn máy bay không người lái (UAV) không thể bay xa tới Iran, trong khi máy bay có người lái phải mất hàng giờ di chuyển - trái ngược hoàn toàn với chỉ 15 phút như ở các mặt trận gần. Nhiều chuyên gia khu vực cho rằng cuộc chiến Israel và Iran sẽ còn leo thang vì đến thời điểm này, Iran vẫn chưa sử dụng lực lượng hải quân và không quân cho cuộc chiến. Iran có một lực lượng hải quân thông thường cũng như một lực lượng hải quân của lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran (IRGC). Hải quân IRGC sở hữu các tàu nhỏ hơn và tàu cao tốc không có tầm hoạt động xa. Trong một số trường hợp, chúng có thể được triển khai từ một tàu mẹ có thể hoạt động ở tầm xa hơn. Lực lượng hải quân truyền thống của Iran cũng sở hữu một số lượng tàu, nhưng nhìn chung, con số này không lớn lắm.

Theo Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế (IISS), Iran có khoảng 320 máy bay có khả năng chiến đấu. Các máy bay phản lực này có niên đại từ những năm 1960, bao gồm các dòng F-4, F-5 và F-14. Tuy nhiên, theo nhà phân tích Nicholas Marsh, vẫn chưa rõ có bao nhiêu chiếc máy bay cũ này thực sự có thể vận hành vì việc tìm nguồn cung phụ tùng là vô cùng khó khăn. Nguyên nhân là do lệnh trừng phạt của phương Tây đối với Iran. Các chuyên gia cho rằng Israel sẽ còn tiếp tục tấn công cơ sở hạ tầng hạt nhân trọng yếu nhằm trì hoãn khả năng phát triển vũ khí của Iran, dù có thể không đủ khả năng tự mình phá hủy toàn bộ chương trình hạt nhân của Tehran.

Những đợt không kích đầu tiên của Israel đã hạ sát các nhân vật cấp cao trong quân đội và giới khoa học hạt nhân Iran, phá hủy phần lớn hệ thống phòng không và san phẳng nhà máy làm giàu urani tại Natanz. Tuy vậy, Israel còn một chặng đường dài nếu muốn vô hiệu hóa hoàn toàn chương trình hạt nhân của Iran, và các nhà phân tích quân sự từ lâu đã cảnh báo điều đó gần như bất khả thi do các cơ sở này được phân tán và củng cố rất kiên cố trên khắp Iran. Cố vấn An ninh Quốc gia Israel, ông Tzachi Hanegbi, thừa nhận điều này: “Không có cách nào để phá hủy hoàn toàn chương trình hạt nhân bằng vũ lực quân sự”. Tuy nhiên, chiến dịch quân sự có thể tạo điều kiện để đạt được một thỏa thuận với Mỹ nhằm ngăn chặn chương trình hạt nhân Iran. Nhiều chuyên gia cũng nghi ngờ khả năng Israel có đủ năng lực để tự mình xóa sổ toàn bộ chương trình hạt nhân Iran mà không có sự hỗ trợ từ Mỹ. Bà Sima Shine, cựu trưởng bộ phận phân tích Mossad và hiện là chuyên gia tại Viện Nghiên cứu An ninh Quốc gia Israel, nhận định: “Israel khó có thể tự mình tiêu diệt toàn bộ chương trình hạt nhân của Iran nếu không có Mỹ”.

Dù Mỹ hiện chưa tham gia chiến dịch tấn công Iran, nhưng các hệ thống đánh chặn tên lửa của Mỹ đã giúp phá hủy nhiều tên lửa đạn đạo của Iran trước khí chúng bay tới Israel. Washington đang điều chuyển nguồn lực quân sự trong khu vực. Hải quân Mỹ đã chỉ đạo tàu khu trục USS Thomas Hudner, có khả năng phòng thủ tên lửa đạn đạo, rời phía tây Địa Trung Hải để tiến về phía đông, gần Israel. Một tàu khu trục thứ hai cũng đã nhận lệnh sẵn sàng di chuyển nếu được yêu cầu. Ngoài ra, các chiến đấu cơ Mỹ đang tuần tra không phận Trung Đông để bảo vệ các lực lượng và căn cứ Mỹ. Nhiều biện pháp an ninh bổ sung cũng đã được thực hiện tại các căn cứ không quân trong khu vực.

Các quan chức Mỹ cho biết, những động thái này được thực hiện trong nhiều ngày qua để phòng ngừa kịch bản Iran trả đũa mạnh và để bảo đảm an toàn cho lực lượng Mỹ trong khu vực. Tổng thống Donald Trump hôm 15/6 tuyên bố Iran sẽ phải đối mặt với "toàn bộ sức mạnh" của quân đội Mỹ nếu có bất kỳ hành động tấn công nào nhằm vào Mỹ, đồng thời khẳng định Washington không liên quan đến các cuộc không kích của Israel nhằm vào các cơ sở hạt nhân và tình báo của Iran. Tổng thống Trump cũng nói thêm rằng ông tin rằng “có thể dễ dàng đạt được một thỏa thuận giữa Iran và Israel để chấm dứt cuộc xung đột đẫm máu này”.

Thanh Bình (Từ Israel)